Сабақ№ Сыныбы Күні

/География /Жаратылыстану 5 сынып. Күнделік сабақ жоспарлары (барлығы 34 сағ, аптасына 1 сағ)

 

Тақырыбы: §1.Жаратылыстану- табиғат жайлы ғылымдардың жиынтығы ретінде.

2. 
   Әңгіме-дәріс. 5. Кестемен жұмыс.
   

        Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.

1. 
   Сұрақ-жауап.
   

1. 
   «Дүниетану» ұғымы қандай мағына береді?
   
2. 
   Дүниетану дегеніміз не?
   
3. 
   Дүниетану пәнінің мақсаты.
   
4. 
   Дүниетану пәнінің маңызы.
   
5. 
   Дүниетану нені оқытады
   
6. 
   Жаңа сабаққа дайындық.
   

1. 
   Жаңа сабақ.
   
2. 
   Әңгіме-дәріс.
   

Біз өсімдіктерді , жануарларды, жәндіктерді, құстарды көре аламыз.

2. 
   2. Топтастыру.
   

3. 
   Кестемен жұмыс.
   

1. 
   Жаңа сабақты бекіту.
   
2. 
   «Жаратылыстану » ғылымы нені оқытады? Оның қандай салалары бар?
   
3. 
   Адамдар не үшін жаратылыстануды оқып білуі қажет?
   
4. 
   Жаратылыстану қандай ғылымдардың негізі?
   
5. 
   Біз қоршаған ортаны қай белгілеріне қарап, қандай салалрға бөлеміз?
   

• 
  1 оқу. Жаратылыстанушы ғалымдар туралы деректер жинау.
  

1. 
   Үй тапсырмасын сұрау:
   

 

III. Үй тапсырмасын бекіту сұрақтары:

1. 
   Жаратылыстанупәніненіүйретеді?
   
2. 
   Ғарыштықденелердегеніміз не?
   
3. 
   Ғарыштықденелертуралығылымқалайаталады?
   
4. 
   Органикалықзаттарға не жатады?
   
5. 
   Бейорганикалықзаттардегеніміз не?
   
6. 
   Табиғатқұбылыстарыдегеніміз не?
   

1. 
   Жаңа сабақ:
   
2. 
   Оқушыларға Қазақстан табиғатының көріністерін бейнелейтін суреттерді көрсету арқылы, табиғаттың көркемдігін, таңғажайыптылығын айту. Олардыкүнделіктіөмірдебайқамай, тек саяхатқашыққандағанатамашалайтындығымызөкініштіекендігінайту. Ал ежелгіадамдартабиғаттыңбелгілібірмаусымдарғабайланыстыөзгеретіндігінбайқаған. Алғашқыадамдараңаулауғашығып, олардыңтіршілікететінаймағынжәнежүріс — тұрысынүйренгендігінтүсіндіру.
   

Монокуляр құралынкөрсету. Құрылысыментаныстыру.Монокуляр арқылыкүндібақылайды.

АтмосфералыққысымдыБарометр – анероиддепаталатынқұралдыңкөмегіменөлшейді.

 

Барометр — анероид құралын көрсету, құрылысын түсіндіру.

1. 
   Корпус; 2. Гофрирленгенқорапша; 3. Шынықақпақ; 4. Көрсеткіш шкала; 5. Металл пластина.
   

1. 
   Сабақты бекіту сұрақтары:
   

[бақшаның суреті]Ш = Ы

[балықаулайтынаудыңсуреті] А = Л

[тәждіңсуреті] және [ірімшіктіңсуреті],,,,, [иненіңсуреті],, + БЕ

1. 
   Қорытынды:
   

Сұрақтар:

1. 
   Табиғатты оқып үйренудің неше әдісі бар? Оларды ата?
   
2. 
   Бақылау әдісін қалай түсінеміз?
   
3. 
   Тәжірибе әдісі қалай жүзеге асырылады?
   
4. 
   Өлшеу әдісін қалай түсінеміз?
   
5. 
   Барометр — анероид құралымен нені өлшейді?
   
6. 
   Анемометменненіөлшейді?
   
7. 
   Монокулярменненіөлшейді?
   
8. 
   Табиғаттанушылардыңқандайқағидалары бар?
   

1. 
   Үйге тапсырма:
   
2. 
   2.Табиғатты ғылыми тұрғыдан тану әдістерін оқу.
   
3. 
   Тақырып соңындағы сұрақтарға жазбаша жауап беру.
   

3. 
   Сынып: 5
   Сабақтың тақырыбы: Қазақстан Республикасы.(саяхат- сабағы)
   Сабақтың мақсаты:
   Өтілген тақырыпты қайталап, бекіту;
   

Ø Өлкетану тарихын пайдалана отырып оқушылардың бойында өз өлкесіне деген сүйіспеншілігін дамытып, патриоттық сезімге, елін, халқын сүюге тәрбиелеу.

Ø Оқушылардың тарих пәніне деген қызығушылықтарын ояту

Сабақтың түрі: Саяхат сабақ ( Бесқарағай жеріне саяхат)

4. 
   Сабақ жоспары
   

1.Ұйымдастыру сәті(2 мин)

2.Пысықтау сұрақтары(8 мин )

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру (25мин)

4.Жаңа тақырыпты бекіту (5мин)

5.Бағалау  (3мин)

6.Үйге тапсырма беру(1мин)

1.Ұйымдастыру

— сәлемдесу

-оқушыларды түгендеу

— сабаққа назар аударту

1.Жаратылыстану қандай ғылым ?

2.Табиғатты оқып үйренудің әдістерін атаңдар?

3.Табиғаттанушыларға арналған неше қағида бар ?

4.Астрономия  қандай ғылым ?

5.Жаратылыстанушы ғалымдар туралы айтындар?

Ш.Уәлиханов

Н.Коперник

К.Линней

Ашық бұлтсыз түнде  құрал – жабдықты пайдаланбай аспан әлемінде сансыз жарқырап тұрған  жұлдыздарды  көруге болады.Адамды тек жұлдыздың  әдемілігі ғана емес оның аттарыда соншалықты қызықтырған. Мысалға, Антарес,Альдебаран,Таңшолпан,Жетіқарақшы,Үркер және т.б.

Бұл әр түрлі пішіндегі, бір – біріне ұқсамайтын аспан денелері.Олардың негізін жұлдыздар тобы құрайды. Жұлдыз  дегеніміз —  бірнеше мың градус температураға дейін қызып тұрған аспанның жарық денесі.Күннің бізге үлкен болып көрінуі   себебі, ол Жерге басқа жұлдыздардан гөрі көп жақын.Ал әрбір жұлдыз бізден өте алыста тұрған Күн деп есептеуге болады.Біздер үшін барлық жұлдыздар әлемі бірыңғай айналып жүреді де Темірқазық жұлдызы орнынан жылжымайтын сияқты көрінеді. Шындығында жұлдыздар емес ,біздің Жер ғаламшарымыз айналады.Ал Темірқазық жұлдызы әрдайым солтүстік бағытты көрсетеді.Жұлдыздарды зерттеуде ғылымға үлкен еңбек сіңірген Ұлықбек болды.Оны қызықтырған аспан әлемі мен табиғаттың құпиялары.Обсерваторияда көптеген аспан денелерінің құпиялары ашылып 1018 жұлдыздан тұратын жұлдыздаркатологы жасалынды. Жұмысының нәтижесі « Жаңа астрономиялық кесте » атты белгілі еңбегінде көрсетілді.Жұлдызды аспан – аспан күмбезінде түнде көрінетін шырақтардың жиынтығы.Түнде жай көзбен аспан сферасының жартысынан , ауа райы жақсы жағдайда, бір мезгілде 2,5 мыңдай жұлдызды көруге болады.

Ашық айлы түнде сансыз жұлдыздар жарқырап көрініп тұрады. Олардың көрінетінін, көрінбейтінін жинақтап адамдар ғарыштық кеңістік деп атайды.Ғарыштық кеңістіктің үлкендігі сондай,оны біздің қолданып жүрген өлшем бірлігімен есептеп , шекарасын анықтау мүмкін емес.Бұндай шексіз ара қашықтықты жарық жылмен есептейді. Жарық жыл – жарықтың  1 жылда өтетін  қашықтығы немесе бір жылда 946 млн шақырымға жетеді.Жеке жұлдыздардың тобын  Галактика деп атайды. Соның бірі біздің Галактикамыз — Құсжолы .Күн де басқа жұлдыздар сияқты галактиканың орталық нүктесінен шамамен 250 миллион жылда айналып өтеді.Бұл уақытты Галактикалық жыл деп атайды.

1. 
   Жұлдыз дегеніміз —  бірнеше мың градус температураға дейін қызып тұрған аспанның жарық денесі.
   
2. 
   Жұлдызды аспан – аспан күмбезінде түнде көрінетін шырақтардың жиынтығы.
   
3. 
   Жарық жыл – жарықтың 1 жылда өтетін  қашықтығы немесе бір жылда 946 млн шақырымға жетеді
   
4. 
   Жеке жұлдыздардың тобын Галактика деп атайды
   
5. 
   Ғарыштық кеңістік дегеніміз – әр түрлі пішіндегі қалыптасып , жер атмосферасының тысқары жатқан өзіндік жұлдыздары, ғаламшарлары, астероидтары, аралық бос кеңістік.
   
6. 
   Оқушыларды бағалау
   

7. 
   Қорытынды сөз.
   

5. 
   Сабақ:
   

І. Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, Оқушыны түгендеу. Сабаққа дайындығын тексеру.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

1. 
   Жұлдыз дегеніміз не?
   
2. 
   Шоқжұлдыз дегеніміз не?
   
3. 
   Жұлдыздарды зерттеуде өз үлесін қосқан кім?
   
4. 
   Қандай жұлдыздардың аттарын білесің?
   
5. 
   Қандай жұлдыздар адамдарға бағыт-бағдар бере алады.?
   

ІІІ. Жаңа сабақ.

Жұлдыздардың көрінетінін, көрінбейтінін жинақтап адамдар ғарыштық кеңістік деп атайды. Жорамал бойынша біздің Галактикамыз сутегінен тұратын газды бұлттардан пайда болды дейді. Газды заттардың бір-бірімен соқтығысуы олардың жылдамдығын тежеп жылу қуатының пайда болуына әсер еткен деп есептейді. Ғарыштықкеңістік дегеніміз — әр түрлі пішінде қалыптасып, жер атмосферасынан тысқары жатқан өзіндік жұлдыздары,ғаламшарлары, астероидтары, кометалары мен шаң-тозаңды газдары бар ғаламшар, жұлдыз, галактика бос кеңістік.

Күн — жер бетіндегі жарықтың және энергияның көзі. Сондықтан да адамдар және оны қоршаған дүниенің барлығы күннің жарығынәтижесінде өмір сүруде. ЕгерКүн болмаса жер бетінде жарық болмас еді, себебі Жердің жарық бөліп шығару қабілеті жоқ. Күн сәулесінің қуаты болмаса жануарлар мен өсімдіктер өмір сүре алмаған болар еді. Күн — табиғаттағы ерекше жаратылған сансыз көп жұлдыздардың бірі, жерге ең жақын орналасқан жұлдыз. Күн дегеніміз — балқыған ыстық газды жарқырап тұрған өте үлкен шар. Күн мен Жердің орташа ара қашықтығы 150 млн шақырым. Күннің бетіндегі температура — өте жоғары. Оның бетіндегі қою дақтарда температура біршама төмендеу.

Кү жарқырап шуағын шашқанымен бірге жылу да береді. Өсімдіктер күзде және қыста дамуын уақытша тоқтатып, көктемде күн жылынғанда қайтадан өсе бастайды.Жылу өсімдіктерден басқа жануарларға да қажет. Олардыңда көбеюіжәне жер бетінетаралуы жылуға байланысты. Аспандап ғаламшарларжарқырап көрінеді. Барлық ғаламшарлар Күнді айнала өзінің орбитасымен қозғалады.

Орбита дегеніміз — Күнді айналақозғалатын ғаламшарлардың жолы.

 

Меркурий — Күнге ең жақын орналасқан ғаламшар. Оның диаметрі Жерден 2,5 есе кіші. Күнді 88 тәулікте айналып өтеді. Жарты шардың Күнге қарғана жағының температурасы өте жоғары, ал қарама-қарсы жағында өте суық.

Юпитердің 16 серігі бар.

 

Уран. ХVІІІ ғасырда ашылған. Нақты айтсақ 1781 жылы неміс астрономы Вильгелм Гершель ашты. Оның Күннен алыстығы соншалықты, Күннен бөлініп шыққан жылуды Жерге қарағанда 400 есе кем алады.

 

Нептун. ХІХ ғасырда, яғни 1846 жылы ғылымға белгілі болды. Оны француз Урбен Леверье және ағылшын Джон адамсашты. Құрылымы Уранға ұқсас.

ІV. Жаңа сабақты бекіту.

1. 
   Жер бетіндегі тіршілік үшін күннің қандай маңызы бар?
   
2. 
   Күн дегеніміз не?
   
3. 
   Күннің жылуын қандай байлық көзіне жатқызуға болады?
   

1. 
   Бағалау.
   

VІ. Үй тапсырмасы.

мазмұндау.