Сабақ тақырыбы: §1, Табиғат және адам. Физика -табиғат туралы ғылым. Физика және техника. Сабақ мақсаты

1. Оқушыларға салмақ, ауырлық күші мен салмақ арасындағы айырмашылық, салмақсыздық, асқын салмақ туралы түсінік беру.

2. Мысалдар келтіре отырып, оқушы ойын дамыту, ғылыми ой қорытындыларын жасауға жетелеу.

3. Еңбекке баулу, жауапкершілігін арттыру, ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.

1. 
   Бүкіл әлемдік тартылыс дегеніміз не?
   
2. 
   Қандай күш ауырлық күші деп аталады?
   
3. 
   Денеге әрекет ететін ауырлық күші мен оның массасының арасындағы қатынасы қандай?
   
4. 
   Дененің массасын динамометр көмегімен анықтауға бола ма?
   
5. 
   Күн жүйесінің қай планетасында денеге әрекет ететін ауырлық күшінің шамасы көбірек?
   
6. 
   Неліктен денедердің Айға тартылуы Жердегіге қарағанда аз?
   
7. 
   Оқушылардың үйге берілген есептерді қалай шығарғандарын тексеру.
   

• 
  Дененің тірекке немесе аспаға әрекет ететін күші дененің салмағы деп аталды.
  
• 
  Ауырлық күші қарастыратын денеге, ал салмақ дене орналасқан тірекке түсіріледі.
  
• 
  Егер дене горизонталь орналасқан, әрі жерге қатысты қозғалмайтын тірек үстінде жатса, онда дене салмағы әрекет ететін ауырлық күшіне дәлме-дәл келеді.
  

1. Дененің салмағы дегеніміз не?

2. Дененің салмағы мен ауырлық күшінің арасындағы қандай айырмашылық бар?

3. Қандай жағдайда дене салмақсыздық күйде болады?

4. Салмақсыздық себебі неде?

V. Қорытындылау.

VІ. Бағалау.

VІІ. Үйге тапсырма: §34. 17-ж. №1, №2.
7-сынып.

Сабақ тақырыбы: §35. Үйкеліс күші,Техникада үйкеліс әрекетін ескеру.

Сабақ мақсаты:

1. Оқушыларға үйкеліс, үйкеліс күші, түрлері, пайда болу себептері, нормаль қысым күші туралы түсінік беру.

2. Мысалдар келтіре отырып, оқушы ойын дамыту, ғылыми ой қорытындыларын жасауға жетелеу.

3. Еңбекке баулу, жауапкершілігін арттыру, ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.

1. Дененің салмағы дегеніміз не?

2. Дененің салмағы мен ауырлық күшінің арасындағы қандай айырмашылық бар?

3. Қандай жағдайда дене салмақсыздық күйде болады?

4. Салмақсыздық себебі неде?

5. Оқушылардың үйге берілген есептерді қалай шығарғандарын тексеру.

• 
  Бір дене екінші денеің бетімен қозғалған кезде пайда болатын күш үйкеліс күші деп аталады.
  

• 
  Сырғанау үйкелісі
  
• 
  Домалау үйкелісі
  
• 
  Тыныштық үйкелісі
  

• 
  Жанасатын беттердің кедір-бұдыр болуы
  
• 
  Жанасатын беттер молекулаларының өзара тартылысы.
  

• 
  Жанасатын беттердің қандай материалдан жасалғандығына,
  
• 
  Олардың өңделу сапасына;
  
• 
  Бір беттің екінші бір бетке түсіретін қысым күшіне тәуелді.
  

N –нормаль қысым күші.

N=mg

Fүйк=µN

1.Физикалық шама.

2.Физикалық құбылыс.

3.Физикалық дене.

Білеушенің қозғалыс үйкеліс күшінің бағыты

бағыты

І.Алға 1.Алға

ІІ.Артқа. 2.Артқа

ІІІ.Солға. 3.Солға.

ІV. Оңға. 4.Оңға

Сұрақтарға жауап:

1.Көктайғақта неге тротуарға құм себеді? (үйкелісті көбейту үшін)

2. Неге жаңбырдан соң грунт жолы тайғақ болады? (сұйықта бөлшектер тез қозғалады, қатты денелерден гөрі сұйық қабаттарының үйкелісі аз).

3. Шаңғының астын неге майлайды? (май қабаты үйкелісетін беттерді ажыратып, үйкелісті кемітеді).

5. 
   Үйкеліс не себептен болады?
   
6. 
   Қандай үйкеліс түрлері болады?
   
7. 
   Үйкелісті қалай азайтуға болады?
   
8. 
   Үйкеліс күшін қалай өлшеуге болаы?
   
9. 
   Нормаль қысым күші дегеніміз не?
   
10. 
    Үйкелістің пайдалы жақтарын көрсететін мысалдарды келтіріңдер.
    
11. 
    Үйкелістің зиянды жақтарын көрсететін мысалдарды көрсетіңдер.
    

1. 
   Оқушылардың «Күш» тақырыптары бойынша алған теориялық білімдерін есеп шығару барысында қолдана білуге дағдыландыру.
   
2. 
   Оқушыларды өз бетінше ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге жетелеу.
   
3. 
   Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, ізденімпаздыққа тәрбиелеу.
   

№339. Төбеде ілулі шам еденге құламау үшін қандай күш қажет? Сызбанұсқамен шамды бейнелеп, суретте оған түсетін барлық күштерді көрсетіңдер.

№341. Майысқан болат сызғыш қандай күштің әсерінен қайта түзеледі? Сызғыш түгел түзелгенде ол күш неге тең?

№347. Неге дәрігердің инесін айнадай жалтырады?

№369. Массасы 3кг шойын кесектің ауырлық күшін табыңар.

№370. 120 Н ауырлық күші бар бір шелек судың массасын анықтаңдар.

№371. 20 л суға түсетін ауырлық күшін табыңдар.

№386. Көлемі 25 л бензиннің салмағы қанадй?

№387. Амортизатордың серіппесі 320 Н күштің әсерінен 9 мм-ге сығылды. 1,6 кН күштен серіппе қанша мм-ге сығылады?

№388. 4 Н күш әсерінен динамометрдің серіппесі 5 мм-ге ұзарды. Осы серіппені 16 мм-ге ұзарту үшін салмағы қандай жүк салу керектігін анықтаңдар.

№393. Шиыршық серіппенің ұзындығын 3,5 см-ге қысқартқанда 1,4 Н серпімділік күш пайда болады. Оны 2,1 см-ге ұзартқанда серпімділік күші қандай болады?

№416. Бөлшектер салынған жәшіктің салмағы 500 Н. Егер үйкеліс күші бөлшектер салынған жәшік салмағының 0,05 бөлігін құраса, жәшіктің горизонталь еденмен қалыпты жылжыту үшін қандай күш жұмасау керек?

12 сабак.

1. 
   Динамометр шкаласын ақ қағазбен бүркеңдер. Қағаздың екі жағы резеңке сақиналардың көмегімен динамометрге бекітіледі.
   
2. 
   Динамометрге массалары 102 г, 204г, 306г және т.б. жүктерді іле отырып, 1Н, 2Н, 3Н т.с.с. күштерге сәйкес келетін көрсеткіш орнын белгіліеңдер.
   
3. 
   Көршілес сызықшалардың арасын өлшеңдер. Олар өзара тең бе? Неліктен? Осы шкалада ньютонның оннан бір үлестерін белгілеңдер.
   
4. 
   Өздерің жасаған шкаланы заводта градуирленген динамометрдің шкаласымен салыстырыңдар,
   
5. 
   Өлшеу дәлдігін бағалаңдар.
   

1. 
   Резеңке жіптердің бір ұшын ілмектеп байлаңдар, екінші жағын қатырма қағазбен біргі штатив қысқышына бекітіңдер. Резеңкелердің ұштары бірдей деңгейде болуына назар аударыңдар. Ол деңгейді қатырма қағазда белгіліп қойыңдар.
   
2. 
   Ілгектің көмегімен массалары m₁=m, m₂=2m, m₃=3m жүктерді кезекпен кезек бір жіпке іліңдер.
   
3. 
   Резеңкенің созылған кездегі орнын белгілеңдер.
   
4. 
   Дененң ілгектің көсегімен екі жіпке қатар іле отырып, тәжірибені қайталаңдар.
   
5. 
   Ауырлық күші мен серпімді деформацияның арасындағы байланысты анықтаңдар. Өлшеу нәтижелерін кестеге жазыңдар. Эксперимент дәлдігі ауқымында Гук заңы орындала ма? Тексеріңдер.
   

6. 
   Қорытындылау.
   
7. 
   Бағалау.