Сабақ тақырыбы. Әлеуметтік басқару теориясының қалыптасуы, қағидалары мен міндеттері



 

Басқару функцияларын сипаттау; 



 

Ұйымды жүйелі басқару; 

Гаррингтон  Эмерсон  өнеркәсіптегі  еңбек  өнімділігін  арттырудың  негізгі  принциптерінің 

формасын  жасады:  «шынайылық  минималды  жағдайдың  өзінде  әрқашан  максималды  өнім 

береді,  қысымдылық  керісінше,  қалыпты  емес  жағдайда  ғана  нәтиже  береді»  деп  айтқан. 

Қысым  мен  өнімділік  –  қарама-қарсылықты  білдіреді.  Қысыммен  жұмыс  жасау  –  яғни, 

жұмысқа көп күш жұмсау. Ал өнімді жұмыс жасау – яғни, жұмысқа минимум күш жұмсау. 

Эмерсонның негізгі принциптері: айқын мақсат қою, сергек ойлау, тәртіп, персонал жұмысына 

әділ  қатынас  жасау,  тез,  толық,  нақты  және  үнемі  есептілік  жағдайды  қалыптастыру, 

стандартты жазбаша нұсқаулар, өндірістілік үшін марапаттау. 

Анри  Файоль  ол  өз  пікірінде  «кадрларды  басқаруға  бағыттады:  ресурстардың  игілігімен 

барлық  мүмкіндіктерді  максималды  пайдаланып  кәсіпорынның  көздеген  мақсатқа  жетуін 

басқару керек» деген. Оның негізгі принциптері: билік басқарудың бөлінбес бөлігі; 

Дегенмен,  Қазақстанның  әлемдік  қауымдастыққа  кеңінен  тартылуы  жүйеге  демократиялық 

рең  беруді  ел  басшылығының  алдына  қойды.  Жергілікті  өзін-өзі  басқару  жаңа 

конституциямызда орын алған соң, ол туралы арнайы заңды қабылдау күн тәртібіне шықты. 

Бірнеше заң жобалары дайындалғанымен, барлығы Парламенттен өте алмады. Арнайы заңды 

жақын арада қабылдау қиындай түскендіктен, бұл мәселені конституциялық өзгерістер арқылы 

ғана  шешуге  болатын  еді.  Нәтижесінде  2007  жылғы  конституциялық  өзгерістерге  сәйкес 

мәслихаттар  мен  әкімдердің  жергілікті  өзін-өзі  басқару  институты  болып  табылатындығы 

бекітілді. Әрине, бұл өзгерістер өз кезегінде аталмыш сала бойынша бірсыпыра заңнамалық 

актілерге де өзгерістер әкелді. Бұл өзгерістер еліміздегі жергілікті өзін-өзі басқару жүйесінің 

мазмұндық сипатына айтарлықтай әсер  етпегенімен, оның белгілі  бір құрылымды иеленуіне 

әкелді.  Тиісті  елді-мекен  тұрғындарының  өз  мәселелерін  шешудегі  дербестігі  толық 

қамтамасыз етілмегенімен, бұл қадамды келешектегі үлкен өзгерістердің басы деп есептеуден 

басқа амалымыз қалмайды. 

Біздің  жағдайда  жергілікті  өзін-өзі  басқару  жүйесін  жетілдіру  үшін  оның  тиімді 

құрылымдық үлгісін таңдау  бірден-бір шешім болмақ. Осы ретте жергілікті өзін-өзі басқару 

құрылымының  негізгі  үлгілерін  қарастырып,  соның  негізінде  еліміздегі  қазіргі  құрылымды 

салыстыра сипаттау үлкен назар аудартады. 

Басты  айырмашылықтарына  байланысты  нақты  бір  мемлекеттегі  жергілікті  өзін-өзі 

басқару  құрылымының  негізгі  төрт  үлгінің  біріне  тиістілігі  туралы  айтуымызға  болады.  Ол 

үлгілер мыналар: 

 

1)

 

«Кеңес – комитеттер жүйесі» үлгісі; 

 

2)

 

«Басқарушы (атқарушы) комитет үлгісі»; 

 

3)

 

«Кеңес – менеджер» үлгісі; 

 

4)

 

«Күшті мэр» үлгісі; 

 

жүктеу/скачать 0,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: