Сабақ тақырыбы: І топтың негізгі топшасындағы металдар сабақТЫҢ мақсаты: білімділік
жүктеу/скачать 186,79 Kb.
|
| С А Б А Қ Ж О С П А Р Ы
ӨТІЛГЕН КҮНІ: МАМАНДЫҒЫ ТОБЫ: САБАҚ ТАҚЫРЫБЫ: І топтың негізгі топшасындағы металдар САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ:
Сабақтың құрылымы:
Үй тапсырмасын сұрау: І. «Алғырлық» оқығаныңды айтпа тоқығаныңды айт деп аталады. Мақсаты: Оқушылар үйден металдарға теңестіріліп айтқан мақал – мәтелдер айтады. Сқйлемде кездескен металдардың физикалық, химиялық қасиеттерін, қолданылуы мен алыну жолдарын баяндап, электрондық, графикалық формуласын жазады. Үй жұмысын қорытындылау, жаңа сабаққа жол ашу ІІ. «Тапқырлық» Тиістісін тап деп аталады. Мақсаты: Тақтаға металдар деп жазылған парақ ілінеді оқушылар парта бетінде қойылған тиісті парақтарды алып тақтаға жабыстырады әр партадан 3 оқушы шығады. 
Тиісті сөздер: Сілтілік металдар өте жұмсақ, ауыр және жеңіл деп бөлінеді, иілгіштік, кристалдар түзеді. Жылу және электр өткізгіш, сыртқы электрондарын оңай береді. Артық сөздер: Сілтілік металдар өте қатты, барлық металдар Р-элементтер ұяластарын түзеді, сыртқы электрон қабаттарында 3-тен 7-ге дейін электрондар бар. Оқытушы мақсаты: Оқушылардың дұрыс, бұрыс жазғандарын тексеріп жаңа сабақ тақырыбын хабарлайды, мақсат міндетін айқындайды. ІІІ. «Білгірлік» Мақсаты: Оқытушы сабақ тақырыбымен жоспарымен таныстырады, түсіндіреді. Тақырыбы: І топтың негізгі топшасындағы металдар Жоспары: 1. S – элементтеріне жалпы сипаттама. 2. Сілтілік металдар 3. натрий және калий қосылыстары Жоспардың 1-шісі кесте арқылы түсіндіріледі S – элементтеріне жалпы сипаттама беріледі
2. литий Li  Франций Fr
натрий Na цезий Сs калий K рубидий Rd 2. Натрий және калий қосылыстары ерте кезден бері белгілі болған бірақ, бұл металдар ағылшын химигі Г.Дэви және неміс химигіР. Бунзен жұмыстарының нәтижесінде ХІХ ғасырда ғана алынған. №87 элементтің болу мүмкіндігін Д.И. Менделеев болжап айтып, оны «экацезий» деп атаған. Бұл радиоактивті элементті 1938ж француз химигі М.Пере анықтаған және оны өз отаны францияның құрметінк франций деп атаған.Алғаш рет оныөте аз мөлшерде 1955ж жасанды жолмен алған. Натрий және калий табиғатта кең таралған.литий, рубидий, цезий – сирек элементтер,франций – жер қыртысында болмайтын радиоактивті элемент.
Элементтің реттік нөмірі артқанда: а) ядродағы протондар және атом қауызындағы электрондар саны артады; ә) атомының энергетикалық деңгейінің саны артады; б) атомдық және иондық радиустары артады; в) элементтердің электртерістігі кемиді (6.4 - кесте). Ядродан қашықтау валенттік электронның ядромен байланысының әлсіреуіне әкеледі, сондықтан металдардың химиялық белсендігі топта жоғарыдан төмен қарай өседі.
Барлық сілтілік металдар күмістей ақ түсті (жаңадан кескен кезде), олар жұмсақ (литийден басқасы пышақпен кесіледі). Бұл металдар жеңіл балқиды. Балқу температурасы литийден цезийге(Сs қолдың жылуынан балқиды) қарай төмендейді, өйткені атомдардың шамасының артуынан кристалдық тордағы металл атомдарының байланыс энергиясы кемиді. Барлық сілтілік металдар жылу мен электр тогын жақсы өткізеді.
Сілтілік металдар тікелей барлық бейметалдармен, сонымен бірге сумен, қышқылдармен әрекеттеседі. Табиғатта тек қана байланысқан түрде (хлоридтер, силикаттар, сулфаттар) кездеседі. Сілтілік металдардың жоғары реакциялық қабілеттерін ескеріп, оларды керосин немесе парафин майы (сұйық қаныққан көмірсутектердің қоспасы) қабатының астында сақтайды. Барлық металдар жақсы ериді және сұйық сынапта сақталады. Бұл кезде амальгама деп аталатын құймалар түзіледі.Олардың таза металдарға қарағанда белсендігі төмен. Сілтілік металдар- типтік металдар, ең белсенді тотықсыздандырғыштар. Сілтілік металдардың физикалық қасиеттері – жұмсақтық, жеңілдік, иілгіштік, балқу температурасының төмендігі- атом радиустарының үлкендігімен және кубтық көлемді орталықтанған кристалдық тордың құрылысымен түсіндіреледі. 6.3. Натрий және калий Периодтық жүйедегі орны және атом құрылысы. Натрий және калий үшінші және төртінші периодты бастайды. Өз периодтарында ең үлкен атом радиустарына ие болғандықтан олардың сыртқы энергетикалық деңгейлерінде бір- бірден электрон бар. Сондықтан натрий және калий, барлық сілтілік металдар сияқты өздерінің валенттік электрондарын жеңіл береді, өте күшті тотықсыздандырғыштар және өздерінің периодтарында өте белсенді металдар (қосылыстарында тотығу дәрежесі +1) болады. Табиғатта таралуы. Біздің планетамызда таралуы бойынша натрий барлық элементтердің ішінен алтыншы орынды алады. Оның үлесіне жер қыртысы массасының 2.64 пайызы тиесілі Натрий табиғатта адамға ежелгі заманнан белгілі қосылыстар түрінде кездеседі. Жер қыртысында натрий далалық шпат және гранит құрамына кіреді. Тау жыныстары желдің әсерінен мүжілгенде натрий ерімтал қосылыстары түзіледі, ол теңізге және мұхиттарға дейін жетеді. Мұхит суларында шамамен 2,8 пайыз натрий хлориді бар, ішкі теңіздерде оның мөлшері одан да жоғары. (Өлі теңізде 7,9 пайыз натрий хлор бар). Ертеде теңіз жағалауларының байқалатын құбылыстарды қазіргі кезде каспий және арал теңіздерінің жағалауларынан көруге болады. Саяз сулы шығанақ теңізден бөлінеді де ондағы құрғақ климаттың салдарынан қарқынды булану жүреді және теңіздің тұздары концентрленеді. Шығанақ тұзды көлге айналады. Осындай көлдерден жүз мыңдаған жылдар бұрын галит деп аталатын тас тұздардың шөгінділері түзілген.
Натрий хлоридін өндірудегі көздері  
  
Адам ағзасы- металдар мекені. Адам ағзасына қажетті металдар.
Натрий және калий қасиеттері
Натрий және калий қосылыстары Оқытушы натрий мен калий қосылыстарын оқушыларға түсіндіре отырып реакция теңдеулерін тақтаға оқушылардың өздеріне жаздырылады. 1.Сумен сутекті бөліп , металдар сияқты әрекеттеседі. NaH+H2O= NaOH+ H2 2. Ауада жанады, кадімгі оксидтер түзеді. Na+O2= Na2 O2 (Натрий пероксиді) 3. Кадімгі оксидтерді, пероксидтерді сәйкес металдармен балқыту арқылы синтездейді. 150о С Na2 O2 + 2 Na 2 Na2 О 4. Натрий және калий гидроксидтері барлық қасиеттерін көрсетеді. Na OH+ HCl= NaCl+H2O Na OH+ CuSO4= Cu(ОH)2+ Na2 SO4 Na OH+СO2= Na2 СO3+ H2O Na OH+Zn(ОH)2= Na2 [Zn ОH)4] Металл натрийдің қолданылуы 
 
       жүктеу/скачать 186,79 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|