1.3 Тыныс алу және оның жас ерекшеліктері. Тыныс алудың маңызы Тыныс алу деп ауадан оттегін сіңіріп, көмір қышқыл газын шығаруын қамтамасыз ететін өзара байланысты көптеген физиологиялық процестер жиынтығын айтады. Тыныс алу арқылы ағзаның жасушалары мен ұлпалары оттегімен қамтамасыз етіледі, оттегінің қатысуымен жасуша деңгейінде тотығу процесі өтеді.
Тотығу процесінің нәтижесінде тіршілікке қажетті қуат пайда болады. Сонымен қатар тотығу барысында зат алмасудың соңғы өнімі көмірқьшқыл газы түзіледі. Бұл газ уақытында сыртқа шығарылып тұрмаса көптеген тіршілікке қажетті процестер тоқтап, мысалы денеде су тұрақтылығы (изогидрия), жылу тұрақтылығы (изотермия) бұзылады да адам өміріне қауіп туады. Демек, ағза ауадан үздіксіз оттегін алып ұдайы көмірқышқыл газын сыртқа шығарып тұрса ғана өмір сүре алады. Тыныс алу процесі бірнеше кезеңнен тұрады:
1. Сыртқы тыныс алу - ауадан газдардың өкпеге келіп, өкпеден тотыққан газды қайтадан атмосфераға шығарылуы;
2. Өкпе көпіршіктеріндегі (альвеолдар) мен кіші қан айналым шеңбері капиллярлары арасындағы газдардың алмасуы;
3. Газдардың қан ағынымен тасымалдануы;
4. Ішкі тыныс алу -ұлпадағы жасушалар мен үлкен қан айналым шеңберлері капилляры арасындағы газ алмасуы;
5. Жасуша деңгейінде (митохондрияларда) органикалық заттардың тотығуы (биологиялық тотығу). Алғашқы 4 кезеңін физиология, соңғысын (5) биохимия зерттейді.
