Сабақтың мақсаты: Сткденттің алған білімін нақтылап, оны өз дәрежесінде көрсете білу

№8 колледж МКҚК

Физика пәні оқытушысы

Беркинбаев Бақтияр Ширинбекұлы
Тақырыбы: Ғажайып физика

Сабақтың мақсаты:

1. 
   Сткденттің алған білімін нақтылап, оны өз дәрежесінде көрсете білу.
   
2. 
   Мақал мәтелдер мен жұмбақтарды пайдалануға,қызықты логикалық сұрақтарға жауап бере білуге,ойлау қабілетін дамыту.
   
3. 
   Студенттің ой өрісін кеңіте отырып, тәртіпке, ұқыптылыққа, адамгаршілікке,өз ойын ашып айтуға, достыққа тәрбиелеу.
   

Халқымызда жақсы бастама жалғасын тапса, сәтті болғаны деп жатады ғой. Ендеше, бүгінгі күн көпшілік қатысып отырған, интеллектуалды олимпиада сіздердің көңілдеріңізден шығып, қуанышқа бөлесе, жарқын бастамаға ұйытқы болғаныма қуаунарым сөзсіз.

Мінеки, мұнда тыныштық,

Естілмейді дыбыс түк.

Мұны біз де қоштаймыз,

Кешіккендерді тоспаймыз.

Командалар сайысын,

Көпшілікті тостырмай,

Міне, қазір бастаймыз.

І тур. «Сәлем – сөздің анасы». (топтарды таныстыру, аты, ұраны, эмблемасы, сәлемдесуі)

ІІ тур. «Физика біздің айналамызда». ( жауабы бірінші сөйлемнен кейін-3 ұпай, екінші сөйлемнен кейін-2 ұпай, үшіншіден кейін-1 ұпай)

ІІІ тур. «Бұл не?» (физикалық құралдарды таныстыру 5-тік жүйе)

ІV тур. «Бәрін білгім келеді!» (сиқырлы текшелердегі сұрақтарға жауап, 10-40 ұпай)

• 
  екінші кезең – тәжірибелік (үй тапсырмасын көрсету) – 45 мин.
  

• 
  құбылысты көрсету – 5 минут;
  
• 
  қарсыластардың құбылысты түсіндіруі – 3 минут;
  
• 
  өз жауаптары – 2 минут;
  

Сайысымызды бастамас бұрын сіздерге қалжыны араласқан ғылыми теория айтып берейін. Екі дос бір бірінене сұрапты:Оқушылар кішкене білмей қалса, мұғалімдер «су мисың» деп ұрсады, сол дұрыс па? . Сонда екіншісі: Дегенмен дұрыс сұрақ, жауап беруге болады. Адам организміндегі затттардың ең көбі су. Ол қанның 79,3%-ын, сүйектің 22%-ын, бұлшық еттің 76%-ын құрайды. Ал, есептеп қарасақ, мидың 83,3%-ы судан тұрады. Сондықтан оқушылар, мұғалім сендерге су мисың деп ұрысса, оған ренжімей-ақ қойыңдар, ол ғылыми дәлелденген.

Айта берсек мұндай мысалдар көп, енді сайысымыздың әділ-қазылар алқасымен танысайық...

Топ командирлері яғни менің көмекшілерім өз топтарындағы студенттерді жекелеп таныстырады және топтың аты мен ұранын айтады.

1. 
   Ол кез-келген адамда болады, біреуде аз, біреуде көп;
   

Ол кімде үлкен болса, сол адам диетаға отырады;

(жауабы: масса)

2. 
   Ол өзен секілді ағады, тек бір бағытта;
   

Оны сағатпен өлшейді;

(жауабы: уақыт)

3. 
   Ол барлық дені сау адамда бар, балалар мен әйел адамдарға қарағанда, ер адамдарда көп;
   

Ол векторлық шама, ол бізге шкафты жылжыту үшін керек;

(жауабы: күш)

4. 
   Ол үшін энергияның сақталу заңы бұзылады;
   

Ол аз болғандықтан, тірі балықты қолымызға ұстай алмаймыз;

(жауабы: үйкеліс)

5. 
   Көзі қырағы, жанған жарықты алыстан көреді:
   

Жердегі ең ақылды кім?

( жауабы: адам)

6. 
   Адам организмінде бар зат;
   

Жерде онсыз өмір жоқ.

(жауабы: су)

ІІІ тур. «Бұл не?» (физикалық құралдарды таныстыру 5-тік жүйе)

Метр, рулетка, транспортир, сағат, секундомер, термометр, динамометр, компас, таразы, микроскоп, фотоаппарат, мензурка, тонометр, воронка

10 – «Айналадағы жайқалған гүлдер, гүлден гүлге қонған көбелек. Гүлдердің иісі аңқып тұр». Бұл қандай құбылыс? (Диффузия)

20 – Қайсысы ауыр: ыстық нан немесе салқын нан? (суыған нан, тығыздығы көп)

30 – Температура төмендегеп ауадағы су тамшылары конденсацияланғанда пайда болатын құбылыс (шық)

40 - Үйкеліс кезіндегі механикалық жұмыстың жылуға айналу процесі қайтымды ма, әлде қайтымсыз ба? (Табиғаттағы барлық процестер жылу алмасумен, үйкеліспен, диффузиямен қатар жүреді, сондықтан олар – қайтымсыз)

ТЕХНИКА

10 – Кірпіштің салмағы 2 кг және тағы жарты кірпіш. Кірпіш салмағы қанша? (3 кг)

20 – Ең алғаш рет қыздыру шамын 1872 ж. Санкт-Петербургте кім ойлап тапты. (А.Лодыгин)

30 – Оқушы рюкзагының белбеуі неге жалпақ? (Жалпақ белбеу денеге қысымды аз түсіреді)

40 – Оттағы шәйнек неге ызылдап әндетеді? (ауа көпіршіктерінің су жылығанда ұлғайып, түбінен қопарылып жоғары көтеріле бастаған қозғалысынан ызыл туады)

ҚҰБЫЛЫС

10 – Балықтың қолда жылпылдап тұрмайтын себебін түсіндіріңдер (сыртқы шырыш қабығы үйкелісті азайтады, сондықтан ұстап тұру қиын)

20 – Бейнероликте қандай физикалық құбылыс көрсетілген? (конвекция)

30 – Судың терең жерінде табанға тас қатты бата ма, әлде таязда ма? (таяз жерінде ауырдады, терең суда тас ауыртпайды себебі суда адамды көтеру оңай. Архимед күші әсер етеді)

40 – Бейнероликтегі тәжірибе қандай физикалық заңға негізделген? (Паскаль заңы)

• 
  кінші кезең – тәжірибелік (үй тапсырмасын көрсету) – 45 мин.
  

• 
  құбылысты көрсету – 5 минут;
  
• 
  қарсыластардың құбылысты түсіндіруі – 3 минут;
  
• 
  өз жауаптары – 2 минут;
  

5.Денелердің өзара әрекет энергиясы?(Потенциалдық энергия)

6.Вольтметр тізбекке қалай жалғанады? (параллель)

7.Жылу мөлшерінің олшем бірлігі:(Джоуль)

8.Ішкі энергияны өзгерту тәсілдерін ата? (Жылу беру және Механикалық жұмыс істеу арқылы)

9.Заттың неше күйі бар: (үш;газ, сұйық,қатты)

10.Жылу алмасусыз жүретін процесс? (адиабаталық)

11.Периодқа кері шама? (Жиілік)

12. жылдамдықдықтың өзгеру шапшаңдығын сипаттайтын шама? (үдеу)

ІІ топ.

2. Бір дененің екінші дене молекулаларымен өздігінен араласу құбылысы қалай деп аталады. (диффузия)

Физика еді өмірдің

Асыл бір үлкен саласы.

Жаңарды сол физикамен

Елімнің өзен, даласы.

ІІІ тур. Мақал- мәтелдер. Интерактивті тақтада көрсетілген мақалдардың мағынасын айту қажет.

Мақал –мәтел	Физикалық мағынасы.
Жұпарды жасырғанмен иісі білдіреді.	Диффузия.
Аяқ сүрінсе , басқа салмақ түсер.	Инерция.
Тонның жылуы терісінен емес, жүнінен	Жылуөткізгіштік.
Отқа салса, темірде балқиды.	Заттың күйлері.

Мақал –мәтел	Физикалық мағынасы.
Тау мен тасты су бұзар, Адамзатты сөз бұзар.	Заттың күйі
Бір құмалақ, бір қарын майды шірітеді.	Диффузия
Алты қадам алдын көрмеген, алысқа ұзап кете алмас.	Механикалық қозғалыс.
Жел соқпаса шөптің басы қозғалмайды.	Ньютонның бірінші заңы.

Түсіріп аспан заңын жұмыр жерге,

Бақтырып жұлдыздарды өскен желге.

Жансызға жан бітіріп, қолға салып,

Физика кереметті көрсетті елге.

Бірі өшіп, кітаптардың бірі тозған.

Қай жүйрік Архимедті басып озған,

Жалынды патриот, батыр ғалым

Ғасырлар түпкірінен қолын созған.

1. 
   Бүкіләлемдік тартылыс заңын ашқан ғалым. (Ньютон)
   
2. 
   Рычаг ережесін тағайындаған кім? (Архимед)
   
3. 
   Қысымның өлшем бірлігі қай ғалымның құрметіне берілген? (Блез Паскаль)
   
4. 
   Ұлы Александр патшаның тәрбиешісі, ұстазы болған Грециядан шыққан ұлы данышпан ғалым. (Аристотель)
   
5. 
   Алғаш Нобель сыйлығын алған физик ғалым. (Рентген)
   
6. 
   Киноны ойлап тапқан француз ғалымдары (ағайынды Льюмерлер)
   
7. 
   Білім министрі. (Бақытжан Жұмаділов)
   
8. 
   Мектеп директоры. (Е.Д. Алипбаев)
   
9. 
   Жылу мөлшері,энергия,жұмыс өлшем бірліктеріне аты берілген ағылшыни ғалымы (Джоуль)
   
10. 
    Француз физигі және математигі, электр және магниттік құбылыстар арасының байланыс заңын, теориясын жасаған. Магнитизм табиғаты жөнінде гипотеза ұсынған. Физикаға «Электр тоғы» ұғымын енгізген. (Андре Мари Ампер)
    
11. 
    Итальян физигі, электр тогы туралы ғылымға жол салушы. Бірінші гальвани элементін жасаушы. (Александро Вольта)
    
12. 
    Неміс физигі, тізбектің бөлігіндегі ток күші, кернеу, кедергі арасындағы заңды теория жүзінде ашқан, тәжірибе жүзінде дәлелденген. (Георг Ом)
    
13. 
    Қазақтан шыққан тұңғыш ғарышкер? (Тоқтар Әубәкіров)
    
14. 
    Қазақ қыздарына арналған тұңғыш мектеп ашқан қазақтан шыққан тұңғыш ағартушы (Ыбыра Алтынсарин)
    
15. 
    Лондон Олимпиадасында бокстан «алтын медаль» қазақ жігіті: (Серік Сапиев)
    

1. 
   Б.э.д. 287-212 жылдары өмір сүрген ертедегі грек ғалымы, физик және математик. Рычаг ережесін тағайындаған, гидростатика заңын ашқан. (Архимед)
   
2. 
   Орыс ғалымы, 1711-1765 жылдар аралығында өмір сүрген.Жылу табиғаты туралы корпускулалық теорияның дамуына үлес қосқан.(М.В.Ломоносов)
   
3. 
   Француз ғалымы.Ол сұйықтармен газдардың бірқатар маңызды қасиеттерін ашып зерттеген.Атмосфералық қысымның бар екенін қызықты әрі нанымды тәжірибелермен дәлелдеген.( Б.Паскаль)
   
4. 
   Рентген сәулесін ашқан ғалым? (Рентген)
   
5. 
   Қ.Р. Примьер министрі (Серік Ахметов)
   
6. 
   Директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары: (Наврузбаева Алшагүл Мақтанбайқызы)
   
7. 
   1643-1727 жылдары өмір сүрген ағылшын физигі және математигі. Жарықтың көптеген қасиеттерін ашып, зерттеген. Жоғары математиканың маңызды салаларын талдап дамытқан. Ол денелер қозғалысының негізгі заңдарын және тартылыс заңын ашқан. (Исаак Ньютон)
   
8. 
   Нүктелік зарядтардың өзара әрекеттесуін анықтаған франциз ғалымы: (Ш. Кулон)
   
9. 
   Адамзаттың тұңғыш ғарышкері кім? (Ю.Гагарин)
   
10. 
    Екінші ұстаз атанған ұлы ғалым: (Әл –Фараби)
    
11. 
    Электромагнитттік индукция құбылысын ашқан ағылшын ғалымы: (Фарадей)
    
12. 
    Қазақтың ұлы ақыны: (Абай)
    
13. 
    Лондан олимпиадасында екі дүркін олимпиада чемпионы атанған қазақ зілтермішісі: (Илья Илин)
    
14. 
    Серпімділік күшін ашқан ғалым: (Гук)
    
15. 
    Шу ауданының әкімі: І.Ә.Тортаев
    

Физиканың тілінде

Жұмбақ шешіп ауысып,

Шабыт тасып шалқысып,

Мақал мәтел айтысып

Көңілді күй жасайық.

Тіліңмен жүгірме,біліміңмен жүгір.(Жұмбақтардың шешуін тауып,физика тілімен түсіндірілуі керек)

Жұмбақтар шешуін табуы керек, жауабы физика тілінде 1-2 сөзбен түсіндірілуі қажет. Шешуін тапқан үшін бір ұпай, физика тілімен түсіндіргені үшін екі ұпай. Жалпы үш ұпай қойылылады.

1. 
   Алтын теңге кетеді, Күміс теңге келеді. (Күн мен ай - табиғи жарық)
   
2. 
   Отқа жанбас суға батпас (Мұз - заттың қатты күйі)
   
3. 
   Жылт-жылт етеді, жылғадан өтеді. (су – сұйық күй)
   
4. 
   Табаныма байладым, қос таяқпен айдадым. (Шаңғы - сырғанау үйкелісі, қысым)
   
5. 
   Жүйрік өзі тұлпардан,Ұшқыр өзі сұңқардан.Күні түні жүйіткейді,Кең далада бір тарлан. (жел -  конвекция)
   
6. 
   Бұлтты аспанның жүзінде, Ойнайтын бұл немене? (найзағай - оң, теріс заряд, табиғи жарық)
   
7. 
   Өзі затты құрайды, теңесуге таразы сұрайды. (масса – физикалық шама)
   
8. 
   Жерде туып көкте өледі . (түтін –конвекция.)
   
9. 
   Тұмсығымен қозғалар, соңында аппақ із қалар. (бор – жұғу құбылысы)
   
10. 
    Көк лағым көген сүйреді. (ұршық – шеңбер бойымен қозғалыс)
    

(М,Ж,Е,О,Д)

1.Қыстыкүні пеш тұтанбай қалса, не істейсің?

2.Тонның жылуы несінен?

3.Жаздыкүні қандай киім киген дұрыс?

4.Қаз судан неге құрғақ шығады?

5.Газды су неліктен жабық ыдыста тыныш, ал тығынын ашқанда көпіршіп тасиды?

6.Физика сабағында неге тыныш отырасың?

7. Булану дегеніміз не?

8.Қатты денеде диффузия неге жай жүреді?

9. Физика сабағы қызық па?

10.Бүгін сайыста кім жеңеді?

(Т,А,С,Ө,Қ)

1.Пеш мұржасының биік болғаны дұрыс па, әлде аласа ма? Неліктен?

2.Қыстыкүні қандай етіктен аяғың тоңбайды, тардан ба, кеңнен бе? Неліктен?

3.Үйді кесек кірпіштен соққан дұрыс па, әлде күйдірілген кірпіштен бе?

4.Неге судан шыққан балықты қолда ұстау қиын?

5.Неліктен спортшылар алақанын магнезиямен, шаңғы табанын конифольиямен сүртеді?

6.Физика сабағында неге тыныш отырмайсын?

7. Неге ыстық шайда қант тез ериді?

8.Диффузия деген не?

9.Физика сабағы ұнай ма?

10.Бүгінгі сайыс қалай болды?

Құрметті көрермендер, Сіздерге айтарымыз, көңіл-күйлеріңіз көтеріңкі, жүздеріңіз жарқын, мерейлеріңіз әрқашан үстем болсын! Қош сау болыңыздар!