Сабақтың тақырыбы • Қайнау процесі • Булану, қайнау процестерін бөлшектер теориясы тұрғысынан түсіндіру

Ө
ткенді қайталайық! ...
Төмендегі тұжырымдардың Дұрыс не Бұрыс екенін анықтаңыз
Дұрыс не Бұрыс

Сабақтың тақырыбы
•
Қайнау процесі
•
Булану, қайнау процестерін бөлшектер теориясы 
тұрғысынан түсіндіру 

Сабақтың мақсаттары
•
7.1.1.7 қайнау процесін зерделейді, қыздыру қисығын салу
және оған талдау жасау, өз бақылауларын бөлшектер теориясы 
тұрғысынан түсіндіру;
•
7.1.1.8 бөлшектер теориясы деңгейінде булану мен қайнау 
процестері арасындағы айырмашылықты түсіну;

Бағалау критерийлері
•
-
қайнау процесін зерделейді;
•
қыздыру қисығын салады және оған талдау жасайды, өз 
бақылауларын бөлшектер теориясы тұрғысынан түсінеді;
•
-
бөлшектер теориясы деңгейінде булану мен қайнау 
процестері арасындағы айырмашылықты түсінеді;

ҚАЙНАУ
– сұйықтықтың тұтас көлемінде бу көпіршіктерінің пайда 
болып, олардың сұйық бетіне шығып буға айналуы
.
Қайнау
процесі үзбей жүріп тұруы үшін сұйыққа сырттан үнемі энергия 
беру керек.
https://bilimland.kz/kk/subject/ximiya/7-synyp/zattardyng-qajnauy

Булану мен қайнаудың қандай айырмашылықтары бар?

Қайнау үдерісін бөлшектер теориясы тұрғысынан 
түсіндіру
•
Температураны көтерген сайын қатты денедегі атомдардың энергиясы
тербелмелі қозғалып
, 
ең соңында атомдар ажырай бастайды. Сол кезде
қатты дене сұйық күйге ауысады
. 
Бұл ауысу
балқу
деп аталады. Ары қарай
суды 
қыздыру
процесі жүзеге асады
. 
Бұл жағдайда бөлшектердің энергиясы
артып
, 
тезірек қозғала бастайды да сұйықтық көлемі ұлғаяды
. 
Одан әрі
қыздырғанда бөлшектердің энергиясы артып
, 
сұйықтық бетінен бөлініп
буға айналады. Ары қарай
булану
процесі жылдамдайды
. 
Соңында
бөлшектер сұйықтық ортасынан көпіршік түрінде бөліне бастайды
. 
Бұл
кезде сұйықтық қайнап
, 
газға айналады
. 

Қыздыру графигі
https://bilimland.kz/kk/subject/ximiya/7-synyp/zattardyng-qajnauy

Есіңізде болсын! 
Қыздырған кезде заттардың әр бөлшегінде энергия мөлшері өзгереді. 
Алынған энергия мөлшеріне байланысты бөлшектердің жылдамдығы 
және бөлшектер арасындағы байланыс өзгереді, нәтижесінде бұл балқу 
мен қайнау процестеріне әкеледі. 
Температураның жоғарылауыменәр бөлшектің энергиясы артады, сондықтан 
бөлшектер жылдамырақ қозғала бастайды. Бөлшектер арсындағы қашықтық та 
артады, бұл молекулалар арасындағы байланыстың әлсіреуіне әкеледі. 
Балқу температурасына жеткенде зат ериді.

Берілген процестерді атаңыздар
Сабақты бекіту тапсырмалары

Қыздыру қисығын бейнелейтін графикті көрсетіңіз
.

Қыздыру қисығын түсіндіріңіздер

Көк түсті ұяшыққа процесс аталуын, ал қызыл түсті ұяшыққа зат күйінің аталуын 
жазу арқылы берілген қыздыру графигін толықтырыңыз
Сұйықтық/сұйық 
к
ү
й
Қатты затты 
қыздыру
Газ/газ т
ә
різді к
ү
й
Сұйықты қыздыру

Графикте жазырылған процестерді атап жазыңыздар: