Сабақтың тақырыбы : Жалқы есім және жалпы есім. Сабақтың мақсаты

Қазақ тілі

Сендерді өмірде не таңғалдырады? Таңғалатын жайттар бізге жиі кездеседіАл мен күнге таңғаламын. Өйткені ол нағыз сиқыршы сияқты, жалы әрі мейіріммен сәлемдесе біледі. Күнге қолдарыңды созыңдар. Күннің жомарт сәулелері ананың нәзік қолдары сияқты аялайды, сипалайды, жылытады. Сиқырлы күн барлық өкпе мен мұңды ерітіп жібереді. Жүрегімізді жылу мен махаббатқа толтырады. Барлығы тақтадағы күнге қарап өлеңді оқиды.

Күн жарығын алағанға саламын

Жүрегіме басып ұстай қаламын

Ізгі әрі нәзік, жарық, мейрімді.

Болып кетер сонда дереу жан- жағым ,

ІІІ. Үй тапсырмасын қайталау

Үйге берілген жаттығуға талдау жүргізу .

Ертеде Зат есім деген сөз табының Жалқы және Жалпы есім деген ұлы болыпты. Жалқы есім өзімшіл тек қана өз атын айта беріпті. Ал Жалпы есім көпшіл жалпылама ұғымды білдіріпті. Зат есім болса екі ұлының да мінезін біліп, олармен тіл табысып екеуін де орынды жұмсай біліпті. Олар да әкелерін сыйлапты. Ендеше, біз де осы сабақта бір – бірімізді сыйлап, тыңдап Жалқы және Жалпы есім туралы білетін боламыз.

Ойын «Қалаған затыңды таңда »

(Әр бала өзіне ұнаған түске сай заттарды алып, орындарына отырады .)

Мына суреттегі заттарға назар аударайық. Заттың атын жазайық.(суреттер көрсетіледі )Алма(қыз), алма (жеміс)Раушан (қыз,) раушан (гүл)

Сөздердің бірі кіші әріптен, екіншісі үлкен әріптен басталып жазылу себебі неде деп ойлайсыңдар ?

УІ. Ойын «кім зерек ?» Тақтамен жұмыс

Терме диктанты

334-жаттығу . Берілген жаңылтпаштың ішінен кісі аты мен жер аттарын теріп жаз.

Арман атай,

Аралағаны - Тарбағатай.

Арман атай атын

Тарбағатайда тағала алмай,

Айғайды салған атай.

Ережеге зер салайық !( ережені балаларға оқыту, түсіндіру , сөздерді талдау )

УІІ. Топтық жұмыс

1- Топ.: Зат есімге сөздер ойла

2- Топ : Сөздердің ішінен жалқы есімдерді тап

( Серік, ата, жайық, Әлия , ұстаз, Алату, көл, оқушы , Ақтау, жұмысшы )

Шапалақтап қолыңды,

Жай - жай

Міне былай, міне былай,

Жай - жай

Шапалақтап қолыңды,

Тез - тез

Міне былай, міне былай,

Тез - тез - тез....

ІХ. Семантикалық картамен жұмыс ( топтық )

Сөздер ------ Зат есім ----- Етістік ------ Сын есім ------ Сан есім

келді

ана

сұлу

қырық отыр

жүз

көл

биік

Жетісу- көркем өлке. Іле- осы өлкедегі үлкен өзен .

Ол Балқыш көліне құяды . Көл жағасында Балқаш қаласы орналасқан .

Тапсырма : Жалқы есімдерді табу .

. Сұрақ - жауап:

- Жалқы есім дегеніміз не?

- Жалпы есім дегеніміз не?

- Мысал келтіру..

«Екі жұлдыз бір тілек » ( Әр бала өз тілегін алған әсерлерін қағаз бетіне түсіру, мұғалімге тілек жазу )

ХІІІ. Үйге тапсырма .

Күнделікті енді ашайық

Үй тапсырмасын жазайық.

Бүгінгі алған білімді,

Ұмытпай есте сақтап алайық.

Бағалау . ( Марапаттау , тәттілер үлестіру арқылы )

Әдебиеттік оқу

Сабақтың тақырыбы: Алғашқы қоңырау. Ғ. Қайырбеков.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік Оқушыларды Ғ. Қайырбековтің «Алғашқы қоңырау» өлеңімен таныстыру және өлеңінің мазмұны мен идеясын меңгерту.

Дамытушылық: Оқушыларды сауатты, мәнерлі, әсерлі оқуға баулу. Шығармашылықпен жұмыс істеуге ықпал ету, ойлау шеберлігі мен сөйлеу мәдениетін дамыту.

Тәрбиелік: Оқушылардың өнерге, білімге деген сүйіспеншілігін арттыру, тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Оқушылардың жаңа білімді меңгеру сабағы.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Әдіс-тәсілдері: Түсіндіру, сұрақ-жауап, көрнекілік көрсету арқылы түсіндіру,жарыс.

Көрнекілік: Суреттер.

Жоспар:

І. Ұйымдастыру кезеңі

ІІІ. Жаңа сабақ.

ІҮ. Жаңа сабақты бекіту.

Ү. Қорытындылау, бағалау.

ҮІ. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі: а) Сәлемдесу , оқушыларды түгендеу.

ә) Сабаққа әзірлігін тексеру, оқу құралдарын дайындау.

Интерактив.тақт. жұмыс «Жазушылар» топтамасы. Ы.Алтынсарин.(тыңдау)

Топтастыру. ұстаз

мектеп ашты жазушы

білімге шақырды «Қазақ хрестоматиясы» оқулығын жазды

Сабақ тақырыбы мен мақсатымен таныстыру.

Ғ. Қайырбековтің «Алғашқы қоңырау» өлеңімен таныстыру

Оқулықпен жұмыс.

Өлеңді мәнерлеп оқушыларға оқыту.

1. 
   Торғай даласында алғаш қоңырау соққан кім?
   
2. 
   «Қазақтың даласына білім келді» дегенді қалай түсінесің?
   
3. 
   Ыбырайдың ел қамын ойлағандығы қай жолдарда көрінеді?Ақын Ыбырайдың есімі ұмытылмайтындығы жөнінде не дйді?
   
4. 
   Ыбырайдың қандай өлеңін білеміз?
   
5. 
   Ыбырай туралы мәтін оқып беру.
   

Ыбырай Орынбордағы оқуын бітіріп, ұстаз болды. Торғай қаласына келісімен мектеп салдырды. Діншілдердің ықпалына ерген қараңғы халық алғашқы кезде балаларын оқуға бере қоймады. Сондықтан оларды оқуға тарту үшін Ыбырай ел аралауға шықты. Ыбырай Алтынсарин қазақ даласының жарық жұлдызы еді. Ол қазақ балалары үшін тұңғыш рет мектеп ашып, оқулық жазады.

Қазіргі таңда Қазақстанда білім беру үрдісінің өзіндік ұлттық үлгісі орнығып, жаңа мазмұндағы оқыту жүйесі қалыптасуда. Дүниежүзілік білім әлеміне кіру мақсаты көзделіп, әрбір ғылым саласында нақты өзгерістер енгізілуде. Мұндай түрлі бағыттағы өзгерістер білім беру жүйесінің даму бағыттарын нақтылап, оны тың арнаға, жаңа сапаға қарай дамыту қажеттілігін міндеттейді. Ұстаздар үшін тың міндеттер: оқыту әдістемелерін саралап, ғылым табыстарын сын көзбен бағалау; оқушыларды болашақта жан-жақты дамыған, рухани жетілген жеке тұлға ретінде қалыптастыру және өз іс-әрекетін, кәсіби шеберлігін жаңаша қалыптастырып, жаңаша ұйымдастыруды жолға қою. Еліміздің дамыған елдермен қатар тұра алатын терезесі тең, өркениетті ел ретінде танылып, олармен білімі мен ғылымы, мәдениеті мен технологиясы теңесуі үшін маңызды істер атқару – ел мүддесі алдындағы парыз. Сондықтан білім беру жүйесіне жаңа инновациялық технологияларды енгізу арқылы оқыту үрдісін жетілдіру, оқушының танымдық қабілетін дамыту бүгінгі күні білім беретін әдіскерлердің жаңа бағытта еңбектенуі мен іскерлігін талап етеді. Әсіресе, қазақ тілін оқыту барысында шығармашылық іс-әрекет пен пәрменді ойлауды дамытып, саналы деңгейге көтеру – күрделі мәселе. Білімді жеке тұлғаға бағыттау, оқушының өзін-өзі тануы, өзін-өзі тәрбиелеуі, ақыл-ойын дамытуы, яғни жан-жақты дамыған жеке тұлға тәрбиелеу мұғалімдер алдына тың міндеттерді жүктеп, жаңашыл іс-әрекетке жетелей. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында да білім беру жүйесінің негізгі міндеті – баланың даралығын дамыту, тәрбиелеу және оқыту үшін жағдайлар жасау арқылы интелектісін байыту, бала тұлғасының рухани және дене мүмкіндіктерін ашу екендігін ерекшелеген еді. Осы орайда мектеп қабырғасынан басталатын жеке тұлға қалыптастыру бәсекеге қабіллетті болудың қайнар көзі. «Тұлға»  – адамның келешек өмірінің қалыптасу жобасының келбеті.

Осы тақырыпты негізе ала отырып бәсекеге қабілетті бала дайындай мұғалімнің басты міндеті болып отыр. Сол себепті бала жүрегіне орын алып отырған құнды мәселелерге тоқталуды жөн көріп отырмыз.

Осы тақырыпқа сай әдебиеттік оқуға сай төмендегдей негізе зерттеу жұмыстары жүргізілді.

- Ана тілін оқыту барысындағы шығармашылықтың педагогикалық негіздерін анықтау;

- Тіл білімінде шығармашылық жұмыстардың маңызын анықтау;

- Шығармашылықпен жұмыс істеу әдістемесінің лингвистикалық негіздеріне талдау жасау;

- Бастауыш сыныпта ана тілін оқыту барысында шығармашылық тапсырмалармен жұмыс істеудің әдістемелік жүйесін саралау;

- Шығармашылық жұмыстарды ұйымдастырудың дидактикалық негіздерін анықтау;

- Бастауыш сыныптарда ана тілі сабағында шығармашылық жұмыстарды қолданудың технологияларын талдау;

- Бастауыш сыныпта ана тілін оқыту барысында шығармашылық жұмыстарды ұйымдастырудың тәжірибелік жолын көрсету.

ХХ ғасыр – ғылым ғасыры. Сондықтан жас ұрпаққа, жас буынға жаңаша білім беру жолында түбегейлі өзгешеліктер жүріп жатыр. Жеке тұлға яғни дарынды, шығармашылық тұлға қалыптастыру білім мен тәрбие берудегі мемлекеттік істің ең маңыздысы. Мақсатты білім беру – тұлға дамуын жүзеге асыратын мәселе. Адамзат баласының өз ұрпағын оқыту тәрбиелеудегі ең озық тиімді ізденістерін, тәжірибелерін жалғастырып, тың жолдар іздеу педагогиканың озық үлгілерін жаңашылдықпен дамыту жалғаса бермек.

Осы ған орай мен әдебиеттік оқу сабағынан бір тақырыпты саралай келе төмендегідей негізде жұмыстар жүргіздім. Оқулықта ұсынылған жаттығулардың бала ұғымына лайық жеңіл әрі қызықты болуына баса назар аударылады . Сондай- ақ оқушылармен шығармашылық ойлауын дамытатындай , өтіліп отырған тілдің ұғымдары өздіктерінен саналы түрде түсініп, тұжырымдай алатындай тапсырмалар ойластырылады . Басқаша айтқанда , дамыта оқыту принципін жүзеге асыруға мүмкіндік жасалады. Оқушының оқу- танымдық әрекетінің психологиялық құрлым ерекшеліктеріне байланысты шығармашылық жұмысты сабақтың екі кезеніңе лайықтап алып отырмын. Енді мативациялық – бағдарлау кезеңіде қалай тиімді пайдалануға болады. Соған қысқаша тоқталып өтейін.

Мотивациялық- бағдарлау кезеңінде :

1.Ұшқан ұя тақырыбын оқып, Бауыржан Момышұлы жайлы түсінік беру Жеті ата туралы мағұлмат бере отырып, баланың танымдық қабылеттерін дамыту2. Сәлемдесу , бала бойына ізгілікті қалыптастыру . 3. Патриоттық тәрбие беру.

Көрнекілігі: Б.Момышұлы суреті. СТО, интерактивтік тақта

Әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, іздену, әңгімелеу, өзіндік.

Түрі: аралас сабақ.

Сабақтың барысы:

І. Бағдарлау – мотивациялық кезеңі ( оқушылардың шығармашылығын арттыру )1. Фильмнен қысқаша үзінді көрсету

2. Б. Момышұлы кім болған ?

Ол қандай ерлік көрсеткен ?

Тиімділігі : Оқушының өз білетінін, өз бетінше оқығанын ортаға салады. Шығармашылық деңгейі арта түседі .

Сонымен бағдарлау – мотивациялық кезеңінде мен неге қол жеткіздім ?


Еркін сөйлеуге

Өз ойын жете айтуға

Жаңа сабақты терең түсінуге



бағдарлау – мотивациялық кезеңінде



Өз бетімен оқуға

Ойлануына



Проблемалық сұрақтарға жауап беруге

Еркін жаза білуге

Қосымша тапсырмаларды орындауына


Қорытынды

Шығармашылықтың негізгі сипаты жаңа дүние жасауға, жаңа тәсілдер табуға ұмтылыс жасау деп айтуымызға болады. Шығармашылық жаңа, тың нәрсе ойлап табу немесе жасау деген ұғыммен қалыптасты, бұрынғы белгілі нәрселерді көшіру немесе қайталауды шығармашылық деп айтуға болмайды. Дегенмен, бұрыннан белгілі дүниелерді дамытып, жаңаландыру, ерекше қасиеттерін табу – шығармашылыққа тән құбылыс

Яғни бүгінгі таңда мұғалімдер алдына дайын білімді, дағдыларды меңгеретін, қайталайтын ғана емес, шығармашылық бағытта жұмыс істейтін, тың жаңалықтар ашатын, біртума ойлау қабілетімен ерекшеленетін жеке тұлға қалыптастыру міндеті тұр. Оқушылар бойында «шығармашылқ әрекет тәжірибесін» қалыптастыру қажеттігі туралы 80 – жылдары И.Я.Лернер жазған болатын, қазіргі нарық заманындағы жағдай мұны дәлелдей түседі.
«Шығармашылық қабілет» ұғымы, А.В. Хуторскийдың пікірі  бойынша, оқушының жаңа білімдік өнім алуға бағытталған әрекет барысындағы кешендік міндеттері.
Сондықтан оқушылардың өзін барынша көрсете білу және қоғам өміріне пайдалы түрде қалыптасу үшін ақпаратты өз бетінше табу, талдау, құрылымдау және тиімді пайдалану дағдысын бойына сіңіру әлде қайда маңызды да күрделі.

Оқушының шығармашылық әрекеті – оның мұғаліммен бірлесе отырып,  білім үрдісіндегі материалдық және рухани мәдени объектілерін жаңаша сапалық тұрғыдан тануға, жасауға, өзгеруге бағытталған әрекетінің өнімді түрі деп түсінуге болады.

1. 
   Әдебиеттік оқу әдістемелік құралы
   
2. 
   Бастыуыш сынып журналы
   
3. 
   Интернет желісі