Сабақтың тақырыбы : Өзін-өзі тану, өмірді тану Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері

• 
  Саматқа Азамат неліктен ренжіді деп ойлайсыңдар?
  
• 
  Азаматтың ашуының басылуына не себеп болды?
  

Сабақта айтылған ойлар мұғалімнің дәйексөз мәнін түсіндіруімен қорытылады:

-Ашуды жеңудің ең тиімді жолдары –ақылға салу,сабыр сақтау,ұстамды болу.Ақылды, кішіпейіл

,әділ,батыл,қайырымды,мейірімді адам ашулана қоймайды.Ашуын ақылына жеңдіреді.Сондықтан да белгілі жазушы Мұхтар Әуезов: «Ақыл-адам көрігі, ақылдың сабыр серігі»,-деп өте орынды айтқан.

Сабыр түбі-сары алтын.

Қайтып кірер есікті қатты жаппа.

Жүректен жүрекке Сабақ соңында оқушылар бір-біріне жақсы тілектерін айтады. «Аға ақылы»атты өлеңді оқып шығады.
Өзін- өзі тану . 4-сынып.2-тоқсан

12-ші сабақ.24 -ші қараша.2010- жыл.

Сабақтың тақырыбы: Қуаныш-жан шуағы.

Қуаныш-өмір шаттығы.

Халық даналығы.

Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері:

• 
  Қуаныш сезімінің адам өміріндегі мәнін түсіндіру мәнін түсіндіру;
  
• 
  Өзара жағымды қарым-қатынас жасау іскерліктерін дамыту;
  
• 
  Мейірімділікке тәрбиелеу.
  

• 
  Адамды,айналаңды,қай уақытта,қандай жағдайда болмасын қуантуға бола ма?
  
• 
  Сендер өз ойларыңнан сондай әрекеттерді байқадыңдар ма?
  
• 
  Естеріңе түсіріп айтып беріңдер.
  

Шаршадым «Уһ!»дедім, Шарасыз «Еһ!»,

Ренжідім «Туһ!»дедім, Таңырқап «О!»

Қорықтым «Ой!» дедім, Кейідім «И!»дедім,

Өкіндім «Аһ!» дедім, Біліп ап «Е!» дедім,

Қуанып «Ха-ха-ха!» дедім.

-Күлімдеп,ақжарқын жүретін адамның көңіл күйі үнемі жоғары болады. Ал ондай көңіл күй жаныңды сау етеді.Жаның сау болса денің сау болады.Денің сау болса жақсы еңбек ете аласың.Жақсы еңбектің нәтижесінде адамдар бақытты молшылықта өмір сүреді.Сол себепті де халық даналығында «Қуаныш-Өмір шаттығы»-деп айтқан болатын.

Дәптермен жұмыс.

Дәптерде берілген күннің шуақтарына естеріңде ұзақ сақталған қуанышты күндерін жазу.

-Күлімдеу,адамдарға қуаныш сыйлай білу-өзіңнің де ,олардың да өмір жасын ұзартып,денсаулығын жақсартады.Барлық адамдармен күліп амандасу,үнемі ақжарқын жүру,мүмкіндігінше айналаңа қуаныш сыйлау-асыл қасиет.

Балалар жұптасып дөңгелене тұрады.Жұптасқан балалар бір-бірінің алақанын алақына тосады,содан соң оң жақта тұрған бала көршісіне ,сол жақтағы бала сол жақтағы көршісіне алақанын тосады.Бәрі қол ұстасады,қолдарын жоғары көтереді де, күннің шуағын құрайды.Бәрі қосылып мына өлең жолдарын айтады:

Біз қандаймыз,қандаймыз.

Шұғылалы таңдаймыз!

Күлімдеген күндейміз!

Балалар Ф.Оңғарсынованың «Достық» әнін оқиды.

Қыл өтпестей татулықты бір ашуға сатпайық.

М.Әуезов.

Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері:

• 
  Кешірімділік,татулық,бірліктің адами қарым-қатынастағы маңыздылығын түсіндіру;
  
• 
  Шынайы достық қарым-қатынас жасау іскерліктерін дамыту;
  
• 
  Мейірімділікке,қарапайымдылыққа,достыққа тәрбиелеу.
  

• 
  Жолбарыс пен бұлбұлдың әрекеттері туралы не айтар едіңдер?
  
• 
  Жолбпрыс бұлбұлдан не үшін кешірім сұрады?
  
• 
  Сендерде осындай жағдайлар болды ма?
  

-Адамдар арасында келіспеушілік болған кезде реніш,өкініш,ренжіту,өрескелдік байқалып тұрады.Әдепті адам татулықты жоғалтпау үшін кінәлі жағдайда алдымен кешірім сұрай білу керек.Шынайы дас кешіре біледі,достықты,досты қадірлейді.

Әкел,досым,ққолыңды, Баққа бірге кірейік,

Татуласқан орынды. Қол ұстасып жүрейік.

Өкпелесіп не керек, Татулықтың белгісі,

Көрсет,қане,соңында. Кел қосылып күлейік.

Өзін- өзі тану . 4-сынып.2-тоқсан

14-ші сабақ.8 -ші желтоқсан.2010- жыл.

Сабақтың тақырыбы: Ортақ іс табысы.

Келісіп істесе,көп іс бітеді.

Құтып.

Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері:

• 
  Ынтымақ,бірліктің адам өміріндегі маңызын түсіндіру;
  
• 
  Бірлесіп жұмыс істей білу іскерліктерін дамыту;
  
• 
  Өзара көмекке,достыққа тәрбиелеу.
  

Сабақтың тақырыбымен таныстыру:

-Бүгінгі сабақта бірлік,бірлестікте еңбектену туралы әңгімелесеміз.

Мәтінтен жұмыс Оқушыларға бірлік ұғымының мәнін түсіндіру мақсатында әңгімелеу ұйымдастырылады. М.Төрежановтың«Көп біріксе -береке» әңгімесін оқып беру.

Дәйексөз

-Ия,дұрыс айтасыңдар.Әр оқушы бір тал шыбықтан егіп,өсірген ну орман-олародың бірігіп істеген ортақ еңбектерінің жемісі.Көп біріксе береке,мереке болавды дегені-жұмыс әрі тез,әрі сапалы орындалады да береке болады,көпшілік болған соң бір-біріне қызық әңгіме айтып,әзіл-күлкіге орта толып мереке болады.Сондықтан-да Құтып аталарың «Келісіп істесе,көп іс бітеді» деп тегін айтпаған.Өйткенгі күш-бірлікте.

Санайық жаңаша: (Орындарынан тұрады.)

Бір,екі,үш..... (Екі қолын алға,жоғары,екі жанына созады.)

Желбіре жалауша!(Қолдарын жоғары көтеріп,әрі-бері бұлғайды.)

Достықта біздің күш!(Қолдарын ішке қарай бүгеді.)

Жаңа ақпарат «Адам өз ортасына сыйлы,ортақ істерді жүзеге асыруда адал болса еңбегі нәтижелі болады» деген жаңа ақпаратпен таныстыру.

Дәптермен жұмыс 1-тапсырма: Дәптерде берілген ребусты шешу.

2-тапсырма: Достарыңмен бірігіп еңбектенген ортақ істері туралы жазып келу.

• 
  Құрмет,сыйластық әдептерінің адами қарым-қатынастағы маңыздылығын түсіндіру;
  
• 
  Ізетті қарым-қатынас жасау іскерліктерін дамыту;
  
• 
  Үлкендерді құрметтеуге,мәдениеттілікке тәрбиелеу.
  

Сабақтың тақырыбымен таныстыру:

-Бүгін біз құрмет,құрметтеу,құрметке бөлену туралы әңгімелесеміз.

Мәтінмен жұмыс Құрмет ұғымының мәні түсіндірілуінің мақсатында әңгімелеу ұйымдастыру. «Үш пайғамбар»кітабынан Төле би туралы аңызды оқу.

Дәйексөз Жасы кіші адам өзінен үлкендерге,ал бала ата-анасына құрметпен қарап,әрқашан сыйлаулы-қазақ халқының ежелгі дәстүрлерінің бірі болып саналады.Сен үлкейгенде сені кіші сыйлайды,саған ізет көрсетеді,ата-ана болғаныңда балаңның сені күтіп-баптауы,оның алдындағы парызы саналады.

Сахналау Балалардың өзгелерге ізет көрсету іскерліктерін дамммыту мақсатында сахналау ұйымдастыру.

Балалар 5 топқа бөлінеді.Берілген тапсырма бойынша өздері жағдаяттар ойлап,сахналап көрсетеді.Жұмыстарын қорғайды.Өз пікірлерін дәлелдейді.

1. 
   Туыстар арасындағы сыйластық.
   
2. 
   Қыз бен ұлдың сыйластығы.
   
3. 
   Өзіңнен үлкендкрге деген құрмет.
   
4. 
   Келген қонаққа деген құрмет.
   
5. 
   Өзгенің еңбегі мен пікірін құрметтеу.
   

«Адамның адамгершілігі үлкенді сыйлау,адамдарды ардақтау,елі мен жерін,ана тілін құрметтей білуінен танылады» деген жаңа ақпаратпен оқушылардың білімдерін тиянақтау.

1-тапсырма:Оқушылардың құрмет туралы ойлары дәптердегі тапсырманы орындау барысында беки түседі.

2-тапсырма:Ф.Оңғарсынованың «Танымасын сыйламас» мәтінін оқып,құрметтеу туралы түсініктерін айтып беру.

Қорытындылау -Сонымен бүгінгі сабақта айналадағы адамдарды құрметтеу ұғымы туралы түсініктерімізді кеңейттік.Ата салтын ардақтап,үлкенді құрметтеп,халықты сыйлай білу-инабаттылықтың,адамгершіліктің белгісі. «Халықтың қартын сыйлауы-елінң салтын сыйлауы» дегенді ұмытпай жасы үлкендерді құрметтеп,салтымызды ардақтай білейік!

Жүректен жүрекке

Оқушыларға қағаздар таратылып беріледі.Балалар шеңбер құрып отырады.Жұптасады да,ақ қағазға көршісінің өзі ұнататын жақсы қасиеттерін,оған деген ризашылық сезімін жазады. «Қанат,мен сені сыйлаймын.Өйткені сенің ақжарқын мінезің ұнайды».Жазыфп болған бала ,өзінің жазғанын көршісіне береді,ал көршісі өзінің жазғанын оған ұсынады.Осылайша екеуі өз қағаздарынын алмастырады.Жазған пікірлерін оқып болғаннан кейін балалар алған әсерлері мен сезімдері туралы айтып өтеді.

Балалар өлеңді айтқанда мазмұнына сәйкес қимылын келтіріп,орындайды.

Қонақжайлық белгісі.

Сырттан келген мейманға,(қолымен есікті көрсетеді)

Сәлем беріп,қол алсаң,(жанындағы көршісінің қолын алып амандасады.)

Бірінші еткен құрметің. (оң қолын жайады.)

Түсіңіз деп түс беріп,(қолымен сілтеп көрсетеді)

Шылбырына оралсаң,(бір нәрсені алған қимылды жасайды)

Екінші еткен қызметің.(сол қолын жаяды)

Есік ашып енгізіп,(оң қолын өзіне қарай бүгеді)

Көрпе төсеп құп алсаң,(жерге көрпе төсеген қимылды көрсетеді)

Үшінші еткен құрметің.(екі қолын жаяды)

Мейман риза болмағы, (бір-біріне қарап күлімсірейді)

Құрметпен үйге қонғаны.(қолдарын екі жаққа жаяды)

Қонақжайлық сол дағы.

«Адам атын ардақта» әлеуетін оқу.

• 
  Жақсылық жасаудың адами қарым-қатынастағы мәнділігін түсіндіру;
  
• 
  Жақсы істер жасай білу іскерліктерін дамыту;
  
• 
  Қайырымды,қамқор болуға тәрбиелеу.
  

-Сәлеметсіңдер ме,балалар!Осы шеңбер аясында А.Ақыпбековтың «Өзіңді тану»өлеңін бірлесе қайталайық.

Жақсы болу- өзіңнен, «Мен қандаймын?» деп ойла.

Жаман болу-өзіңнен. Өзіңді өзің қолыңа ал,

Өзіңді өзің ая да, Өзіңсің-ақыл айнасы.

Өзің үйрен,өзіңнен. Тиеді саған мәні бар

Жақсылық көрсең біреуден, «Өзіңді тану»пайдасы.

Балалар екі топқа бөлінеді.Екі топқа екі түрлі әңгімеден үзінді беріледі.Балалар әңгіме желісі бойынша туындаған оқиғадан шығу жолдарын іздестіруі тиіс.Олар топ боп бірлесе отырып,ойланып әңгімені өз ойларымен жалғастырып айту.

• 
  Жақсылық жасау адамдарды қандай қуанышқа бөлейді деп ойлайсыңдар?
  

Оқушылар қосылып Б.Бағайдың«Жақсылық жерде қалмайды» атты өлеңін оқиды.

• 
  талапланудың адам өміріндегі маңыздылығын ұғындыру;
  
• 
  шығармашылық қабілеттерін дамыту;
  
• 
  іздемпаздыққа тәрбиелеу.
  

Үнтаспаға қосылып «Біз қалай өсеміз» әнін шырқайды.

Сабақ тақырыбымен таныстырып,оның мәнін ашу мақсатында Б.Әділовтың«Қанат пен Жанат» мәтінімен таныстыру.

Домбырам күмбірлеп,(Сол қолын жанына көтеріп,домбыра тартады.)

Күй шерте аламын,Бұрала би билеп,(Екі қолын кезекпен көтеріп,би қимылдарын жасайды.)

Сурет те саламын.(Қылқалам ұстаған қимылдарды көрсетеді.)

Ұқсатып кілемге.(Ауада төртбұрышты сызады.)

Кесте де тігемін.(Ине ұстап ,тігін тіккен қимыл жасайды.)

Актерше рөлде(Күліп,қабағын шытып,әдемілеп,киімін қолымен шашын түзейді.)

Ойнай да білемін,жалықпай талай күн,(Ермексаз илегенді қолымен көрсетеді.)

Жасаймын мүсінде,өнер көп бойымда.(Екі қолын жаяды.)

Дәйексөз

-Дұрыс айтасыңдар.Жанат та,Қанат та домбыра үйренбек болып,құлшыныс жасады.Бірақ Жанат Қанат сияқты шыдамдылық таныта алмады.Қанат өзінің шыдамдылығының арқасында домбыра үйренуге қол жеткізді.Талапты бала көбірек білсем,үйренсем деп армандайды.Құштар болған нәрсеге,арманына жетпей қоймайды.Адам қойған талабына жету үшін шыдамдылық,ұқыптылық танытып,көбірек еңбектенуі керек.Бала білім,өнерді үйренуге талаптанады.Сондықтан да ақын Ш.Құдайбердиев аталарың:

«Талаптан да білім мен өнер үйрен,

Білімсіз,өнерсіз болады ақыл тұл»,-деп айтқан болатын.

Балалар шеңбер құрып тұрады.Әркім өзінің орындалса екен деп жүрген арманын «алтын сақаны»қолдарына ұстап тұрып,іштей қайталайды.

• 
  талапланудың адам өміріндегі маңыздылығын ұғындыру;
  
• 
  шығармашылық қабілеттерін дамыту;
  
• 
  іздемпаздыққа тәрбиелеу.
  

Сабақтың мәнін ашу мақсатында Б.Исаевтың «Мен талапты баламын» атты өлеңін оқиды.

• 
  Талапты баланы неліктен құсқа теңейді?Сол туралы өз түсініктерін жазу.
  

«Адам өзінің ынта-ықыласы,жігері және талмас талабы арқылы көздеген мақсатына жете алады»деген жаңа ақпаратпен таныстырып,оқушылардың білімдерін нақтылай түсу.

Балалар шығармашылық жұмыс бойынша талапты балаға тән қасиеттерді тауып айтып береді.

Ізденгіш,енжар,ұмтылғыш,талантты,жалқау,ұқыпты,қабілетті,еңбекқор,өнерлі,әдепті,сабырлы,табанды.

Тапсырма «Талапты жетер мұратқа» тақырыбына пікір алмасу.

Қорытындылау

-Талабы бар адам білімді,өнерді үйреніп меңгереді.Ұлы Абай аталарың айтқандай талап-бес асыл істің бірі.Сол асылды бойымызға дарыта білейік.

Балалар шеңбер құрып тұрады.Мұғалім С.Сұлтанқұлованың «Бүлдіршіндер әні» атты өлеңін оқып береді.

• 
  ақылды тыңдай білудің өмірдегі маңыздылығын түсіндіру;
  
• 
  ақылды тыңдай білу іскерліктерін дамыту;
  
• 
  ақыл,өнеге,өсиеттерді тыңдауға,бағалауға тәрбиелеу.
  

«Қорада малың болсын,көшеде талың болсын» атты мәтінмен танысу.

-Әңгімедегі әке өсиетін мүлтіксіз орындаған балалары өмірде ештеңеден қиындық көрмей,жақсы өмір сүрген екен.Ал өсиет сөзге құлақ түріп тыңдамайтын адамның ісі алға баспай,сол күйі қалады.Ата сөзін,әке сөзін,ұстаз сөзін,үлкендер сөзін,халық даналығын,өсиетін дұрыс ақылға салып тыңдай білген адамның ақылы толыса түседі,адаспайды.Ақылды тыңдайтын бала да ақылды атанады.Сондықтан да халық:

1. 
   Адамдарға ізет білдіріңдер!
   
2. 
   Түсінбегенді сұрап алыңдар!
   
3. 
   Айтылған сөзге мән беріңдер!
   
4. 
   Әңгімені мұқият тыңдап алыңдар!
   
5. 
   Сөйлеушінің сөзін бөлмеңдер!
   
6. 
   Сөйлеп тұрған адамға көңіл бөліңдер!