Сабақтың тақырыбы: Ақпаратты құқықты қорғау, компьютерлік құқық бұзушылықтар түрі Сабақтың мақсаты



жүктеу/скачать 0,64 Mb.
бет2/2
Дата08.09.2017
өлшемі0,64 Mb.
#30467
түріСабақ
1   2

Сынып: күні:

Сабақтың тақырыбы: Ақпараттарды тираждауда авторлық ақпараттарды қорғау
Сабақтың мақсаты: 
Білімділігі: Авторлық ақпараттарды қорғауды қалыптастыру.
Тәрбиелігі :Жауапкершілікке баулу, дәлдікке үйрету.
Дамытушылығы:Оқушының әрбір сабаққа ынтасымен қабілеттін біріктіріп, пәнге 
деген қызығушылығын арттыру .
Сабақтың барысы: 
Жaңа сабақ:
Авторлық құқықты қорғау
Кепілдік - жүйенің сәлетіне және жүзеге асырылуына көрсетілетін сенім өлшемі. Ол қауіпсіздік саясатын іске асыруға жауапты тетіктердің дұрыстығын көрсетеді. Оны қорғаныштың, қорғаушылар жұмысын қадағалауға арналған, белсенсіз сынары деп сипаттауға болады. Кепілдіктің екі түрі болады: операциялық және технологиялық. Біріншісі жүйенің сәулеті және жүзеге асырылу жағына, ал екіншісі - құрастыру және сүйемелдеу әдістеріне қатысты. 
Есепберушілік (немесе хаттамалау тетігі) қауіпсіздікті қамтамасыз етудің маңызды құралы болып табылады. Сенімді жүйе қауіпсіздікке байланысты барлық оқиғаларды тіркеп отыруы керек, ал хаттаманы жазу-жүргізу тексерумен (аудитпен - тіркелу ақпаратына талдау жасаумен) толықтырылады.
Сенімді есептеу базасы (СЕБ) - компьютерлік жүйенің қауіпсіздік саясаты жүзеге асыруға жауапты қорғаныш тектерінің жиынтығы. Компьтерлік жүйенің сенімділігіне баға беру үшін тек оның есептеу базасын қарастырып шықса жеткілікті болады. СЕБ негізгі міндеті - қатынасым мониторының міндетін орындау, яғни, объектілермен белгілі бір операциялар орындау болатындығын бақылау.
Объектінің ақпараттық қауіпсіздігін қамтаммасыз етуге арналған жұмыстар бірнеше кезеңге бөлінеді: даярлық кезеңі, ақпараттық қорларды түгендеу, қатерді талдау, қорғаныш жоспарын жүзеге асыру. Осы аталған кезеңдер аяқталған соң эксплуатациялау кезеңі басталады. 
Даярлық кезең. Бұл кезең барлық келесі шаралардың ұйымдастырушылық негізін құру, түпқазық құжаттарды әзірлеу және бекіту, сондай-ақ, үрдіске қатысушылардың өзара қарым - қатынастарын анықтау үшін қажет. Даярлық кезеңде ақпарат қорғау жүйесінің ақпараттың міндеттері анықталады.
Ақпараттық қорларды түгендеу. Бұл кезеңде, әдетте, объект, ақпараттық ағындар автоматтандырылған жүйелердің құрылымы серверлер, хабар тасышулар, деректер өңдеу және сақтау тәсілдері жайында мәлімет жиналады. Түгендеу анықталған соң олардың осалдылығына талдау жасалынады. 
Қатерді талдау. Келесі шаралардың нәтижелерді ақпараттық қорлардың қорғанылу күй - жағдайның қаншалықты толық және дұрыс талдануына тәуелді болады. Қатерді талдау мыналардан тұрады: талданатын объектілерді және оларды қарастырудың нақтылану дәрежесін таңдау; қатерді бағалау әдіснамасын таңдау; қауіптерді және олардың салдарын талдау; қатерлерді бағалау; қорғаныш шараларын талдау; таңдап алынған шараларды жүзеге асыру және тексеру; қалдық қатерді бағалау.
Қауіп бар жерде қатер пайда болады. Қауіптерді талдау кезеңі қатерді талдаудың орталық элементі болып табылады. Қауіптердің алдын алу үшін қорғаныш шаралары мен қүралдары қажет. Қауіптерді талдау, біріншіден, мүмкін болатын қауіптерді анықтаудан (оларды идентификациялаудан) және, екіншіден, келтірілетін болашақ зиянды болжау - бағалаудан тұрады.
Бұл кезеңнің орындалу нәтижесінде объектідегі қауіп - қатерлер тізбесі және олардың қауіптік дәрежесі бойынша жіктемесі құрастырылады. Бұлар бәрі ақпарат қорғау жүйесіне қойылатын талаптарды айқындауға, қорғаныштың ең әсерлі шаралары мен құралдарын таңдап алуға, сондай - ақ, оларды жүзеге асыруға қажетті шығындарды анықтауға мүмкіндік береді.
Қорғаныш жоспарын құрастыру. Бұл кезеңде осының алдында жүргізілген талдаудың нәтижесінде анықталған қатердерді бейтараптау үшін қорғаныштың тиісті ұйымдастырушылық және техникалық шаралары таңдап алынады. 
Қорғаныш жоспарын құру ақпарат қорғау жүйе,сінің функционалдық сұлбасын әзірлеуден басталады. Ол үшін қорғаныш жүйесінің атқаратын міндеттері анықталады және нақты объектінің ерекшеліктерін ескере отырып жүйеге қойылатын талаптар талқыланады. Жоспарға мынадай құжаттар қосылады: қауіпсіздік саясаты; ақпаратты қорғау құралдарының объектіде орналасуы; қорғаныш жүйесін жұмысқа қосу үшін қажет шығындардың сметасы; ақпарат қорғаудың ұйымдастырушылық және техникалық шараларын жүзеге асырудың күнтізбелік жоспары.
Қорғаныш жоспарын жүзеге асыру. Бұл кезеңде қорғаныш жоспарында келтірілген шаралармен қоса жабдықтаушылармен келісім - шарттар жасасу жабдықтарды орнату және баптау, қажетті құжаттарды әзірлеу және т.б. осы сияқты шаралар іске асырылады. 
Қауіпсіздік саясатының негізгі элементтері
Қауіпсіздік саясаты (ұйымдастыру тұрғысынан қарағанда) есептеу және қатынас қорларын пайдалану тәсілін, сондай - ақ, қауіпсіздік режимін бұзудың алдын алу және мән беру процедураларын дұрыс анықтайды. Қауіпсіздік саясатын қалыптастыру іс - әрекетін келесі кезеңдер түрінде қарастыруға болады: 
4 Ұйымдастыру мәселелерін шешу. Бұл кезеңде ақпараттық қауіпсіздік қызметі құралады, ақпараттық қауіпсіздік тұрғысынан қарағанда пайдаланушылардың санаттары, пайдаланушылардың барлық санаттарының жауаптылық деңгейлері, құқықтары және міндеттері анықталады.
5 Қатерге талдау жасау. Қатерді талдау үрдісі нені қорғау керек, неден қорғау керек және қалай қорғау (істеу) керек деген сияқты сұрақтардың жауабын анықтайды. Мүмкін болатын қатерлердің бәрін қарастырып шығу керек және оларды келтіретін зиянының ықтимал мөлшеріне байланысты жіктеу керек. Қорғанышқа жұмсалатын қаржы қорғалынатын объектінің құнынан аспауға тиісті. 
6 Жеңілдіктерді анықтау. Қорларды пайдалану құқықтары, қорларды қолдану ережелері, әкімшілік жеңілдіктер пайдаланушылардың құқықтары мен міндеттері, жүйелік әкімшілердің құқықтар мен міндеттері, жасырын ақпаратпен жұмыс істеу тіртіптері және тағы басқа анықталады. 
7 Қауіпсіздік саясатының бұзылуына жауап қайтару шараларын анықтау. Қауіпсіздік режимін бұзушыларды табуға және жауапкершілікке тартылуға бағытталған әрекеттер, сонымен қатар, ақпаратты бұрынғы қалпына келтіру және бұзулардың зардаптарын жою шаралары анықталады.
8 Ұйымдастыру-өкімгерлік құжаттарды дайындау. Қауіпсіздік саясатының негізгі жайлары әр түрлі нұсқауларда, қағидаларда, ережелерде және өкімдерде келтіріледі.
Қауіпсіздік саясаты ақпарат қорғау жүйесінің қауіп-қатерлерге қарсы әрекет жасауға бағатталған құқықтық нормалардың, ұйымдастырушылық (құқықтық) шаралардың, программалық-техникалық құралдар және процедуралық шешімдер кешенінің жиынтығын анықтайды.
Ақпарат қауіпсіздігінің жоғарғы дәрежесіне қол жеткізу тек тиісті ұйымдастыру шараларын қолдану негізінде ғана мүмкін болады. Ұйымдастырушылық шаралар кешенінің құрамына ақпараттық қауіпсіздік қызметін құру, жасақтау және оның іс-әрекеттерін қолдау, ұйымдастыра-өкімгерлік құжаттар жүйесін дайындау жұмыстары, сонай-ақ, қорғаныш жүйесін құруға және оның жұмысын сүйемелдеуге арналған бірқатар ұйымдастырушылық және ұйымдастыру-техникалық шаралар кіреді.
Ұйымдастырушылық және ұйымдастыру-техникалық шаралар жүргізу ақпараттың сыртқа кететін жаңа арналарын дер кезінде табуға, оларды бейтараптандыру шараларын қолдануға, қорғаныш жүйелерін толық жетілдіруге және қауіпсіздік режимін бұзу әрекеттеріне жедел қарсы шара қолдануға мүмкіндік береді.Қатерге талдау жүргізу қауіпсіздік саясатын қалыптастырудың негізгі кезеңі болып табылады.
Ұйымдастыру мәселелерін шешілгеннен кейін программалық-техникалық проблемалардың кезегі келеді - таңдалған қауіпсіздік саясатын іске асыру үшін не істеу керек? Қазіргі уақытта құны атқаратын міндеті және сапасы жағынан әртүрлі болатын ақпарат қорғау құралдарының көптеген түрі бар. Олардың ішінен нақты объектінің ерекшелігіне сай келетінін таңдап алу күрделі мәселелердің бірі болып саналады.
Қауіпсіздік саясаты мынадай элементтерден тұрады: қатынас құруды ерікті басқару, объектілерді қайтадан пайдаланудың қауіпсіздігі, қауіпсіздік тамғасы және қатынас құрудың мәжбүрлі басқару.
Қорғаныш тәсілдерінің бірі - құпия ақпаратпен жұмыс істегеннен кейін жедел жадыда немесе аралық жадыны тазалау.

Қауіпсіздік тамғасы. Қатынас мәжбүрлі басқарудың кезінде субъектілер және объектілер қауіпсіздік тамғасы арқылы байланысады. Субъектінің тамғасы оның шүбәсіздігін сипаттайды. Объектінің тамғасы оның ішіндегі сақталатын ақпараттың жабықтық деңгейін көрсетеді.
Қауіпсіздік таңбасы екі бөліктен тұрып: құпиялылық деңгейі және категориялар. 
Құпиялылық деңгейі реттелген жиынтық құрайды және әр түрлі жүйелерде құпиялылық деңгейлер жиынтығы әр түрлі болуы мүмкін. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік құпия құрайтын мәліметтердің үш құпиялық дәрежесі тағайындалған және осы дәрежелерге сәйкес аталған мәліметтердің тасушыларына мынадай құпиялылық белгілері берілген: «аса маңызды», «өте құпия», «құпия», ал қызметтік құпия құрайтын мәліметтірге «құпия» деген құпиялылық белгісі беріледі.
Санаттар реттелмеген жиынтық құрайды. Олардың міндеті - деректер жататын аймақтың тақырыбын сипаттау.
Жаңа сабақты бекіту
Үйге тапсырма
Сабақты қорытындылау
Жаңа материалды пысықтау, оқушылардың меңгерген білімдерін талдау, бағалау.

Бағалау.

Сынып: күні:

Сабақтың тақырыбы: Программалық қамтамасыз ету түрлері (лицензияланған, шартты тегін, ) және оларды қолдану ережелері.

Сабақтың мақсаты:

  1. Программалық жабдықтамалардың түрлерімен таныстыру және оларды қолдану ержелері туралы толық мағлұмат беру.

  2. Оқушылардың есте сақтау және зейіндік қабілеттерін дамыту, пәнге деген қызығушылығын арттыру.

  3. Жан- жақты болуға, өз бетімен жұмыс істеуге тәрбиелеу.

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

ІІ. Үй жұмысы

  1. Мәліметтер мен программаларды заңсыз таратуға қандай шаралар кедергі келтіре алады?

  2. Ақпаратты құқықты қорғауды қандай заңдар қамтамасыз етеді?

  3. Авторлық құқықтың нысандары қандай?

ІІІ. Жаңа сабақ

Программалық жабдықтама (ПЖ)- кез келген есептеуіш жүйенің бөлігі. ПЖ- ның құрамына тек программалардың өзі ғана емес, мәліметтері бар файлдар да кіреді. Оларсыз программалар жұмыс істей алмайды. Мысалы, ПЖ құрамына программалармен жұмыс істеуге қажетті құжатттар кіреді (соның ішінде анықтамалық жүйе).

Өздерің білетіндей, компьютердің барлық программалық жабдықтамалары міндеттері бойынша үш класқа бөлінеді:


  • Жүйелік (жүйенің жұмыс істеуін қамтамасыз етеді);

  • Қолданбалы (қолданушының есебін шығару үшін)

  • Құрал- саймандық (программалаудың жүйелері)

Жүйелік программалық жабдықтамлар қолданушының міндетін шешпейді, басқа программалар мен құрылғылардың жұмысын қамтамасыз етеді. Өз кезегінде жүйелік программаларды екіге бөліге болады. Олар негізгі және сервистік. Негізгі программаға операциялық жүйелер жатады. Сервистік программалар (утилиталар)- компьютердің жұмыс істеуін кеңейтуге арналған программалар. Утилаталар ОЖ- нің құрамына кіруі немесе бөлек орнатылуы мүмкін. Оларға вирусқа қарсы программалар, программа- мұрағаттаулар, жүйеге, дискіге және т.б. диагностика өткізуге арналған программалар жатады.

Жүйелік ПЖ- нақты септерді шешуге қолданушының жұмысын қатмасыз ететін программа немесе программалар кешені.

Құрал- саймандық аспаптар программаларды жасау үшін пайдаланылады.

Барлық ПЖ алу амалдары бойынша келесідей бөлуге болады:



  • Тегін , Шартты, Проприетарлық

Еркін таралытн ПЖ (ЕПЖ) қолданушыға көп жағдайда шектеуліжұмыс істеумен беріледі. Егер ол шартты тегін болған жағдайда, программаны әзірлеушіге қажетті ақыны төлеу арқылы толық кықметіне қол жеткізе аласыңдар.

ПЖ әртүрлі белгілері бойынша жіктейді: міндеттері бойынша (жүйелік, қолданбалы, құралдық), алу амалдары бойынша (еркін және проприетарлық), тасымалдау мүмкіндігі бойынша (кроссплатформалық, платформатәуелді)

Егер «тіршілік кезеңінде» программа өзгерсе, онда оның атауымен бірге нұсқасы да көрсетіледі.

Программаларды орнату және жою Басқару панелі арқылы жүзеге асды.

Программаларды тек сенімді өндірушілерден орнатыңдар Программаны орнатпас бұрын техникалық құралдардың минималды талаптарға сай келетініне көз жеткізу керек, программаның разрядтылығы компьютердің разрядтылығымен сәйкес болуы қажет.

ІҮ. Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:



  1. Программаларды қандай белгілері бойынша жіктеуге болады?

  2. Утилиталардың анықтамаларын айтыңдар

  3. ЖПЖ мен ППЖ-ның айырмашылықтары неде?

  4. Программаны Жұмыс үстелінен жоюға бола ма?

Ү. Үйге тапсырма:

ҮІ. Оқушыларды бағалау.

Сынып: күні:

Сабақтың тақырыбы: Компьютерлік вирустар, компьютерлік вирустар түрлері, вирустардың дербес компьютерге ену жолдары.

Сабақтың мақсаты:


  1. Компьютерлік вирустар, компьютерлік вирустар түрлері, вирустардың дербес компьютерге ену жолдарымен оқушыларды таныстыру.

  2. Оқушыларға компьютерлік вирустар туралы ойларын дамыту.

  3. Оқушыларды компьютерге отырғанда абай болуға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

ІІ. Үй жұмысы

Тест (кітаптан тексеру)

ІІІ. Жаңа сабақ

Киберқылымыстың бір құралы- компьютерді вирсупен зақымдау. Вирус мысалға, сендердің электронды ақшаларыңды немесе Интернет- банкинг туралы мәліметтеріңді, жеке ақпараттарды ұрлауы мүмкін, онда оны әзірлеуші сендерді бопсалау мүмкіндіге ие болады.

Компьютерлік вирустардың тарихы дербес компьютерді мерзімінен басталған. Зиян келтіретін программаны немесе вирусты жазу онша қиын емес. Онымен өз таланттарына басқа қолданыс таппаған программа әзірлеушілер айналысады. Компьютерлік вирустарды жасау мен тарату ҚР Қылмыстық кодексімен қудаланады.

Вирус компьютерге әрқашан зиян келтіре ме?

Вирустарға тәр сипаттама- олар өздерінің көшірмелерін жасай алады, ал олар кезегінде әрі қарай өз- өзінен туындай береді.

Вирустың жіктелуі:


  • Операциялық жүйелерде таралуы бойынша;

  • Зақымданған нысандар бойынша: файлдық ,жүктемелік, макровирустар және т.б.

  • Қолданылатын технологиялар бойынша: полиморфты, стелс- вирустар, руткиттар;

  • Зақымдалу амалдары бойынша: резиденттік (компьютер жұмыс істеп тұрған кезден өшірлгенге дейін компьютердің жадында тұрады) және резидентік емес;

  • Жасау құралы бойынша; программалау тілі, орындалу тілі және т.б.;

  • Қосымша зиянды функциялар бойынша.

Макровирустар құжаттарды зақымдайды. Құжаттар мәтіннен өзге кірістірілген нысандардан, форматтау сипаттамасынан, сонымен қатар макростардан және т.б. тұрады.

Полиморфты вирустар өз беттерінше кодтарын өзгерте алады. Демек, мұндай екі вирус бір- бірнен өзге болуы мүмкін. Полиморфты вмрустар өз денлерінде шифрланған бөлік пен шифрді ашудан тұрады, әрі шифрді ашушы автоматты түрде генерацияланатын әр данаында әртүрлі. Полиформизм- ол технология болғандықтан, ондағы макровирустар, файлдық вирусмтар және басқалары полиморфты болып саналады. Көптеген файлдық вирустар файлды зақымдай отырып, оның ұзындығын соза береді.

Черв(құрт) – қолданушының қатысуынсыз прграммалық қамтамаыз етудегі қателер мен кемшіліктердіпайдалана отырып таралатын вирустар. Червьтер компьютерлік желілер арқылы таралады. Червьтер электронды хатты жіберушінің адресін жасап алып, зақымданған вирустарды жіберуі мүмкін

Трояндық программа (трояндық ат) басқа программмалардың ішінде тығылып тұрады және көбінесе компьютерге жүктелетін программалар.

ІҮ. Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:


  1. компьютерлік вирус дегеніміз не?

  2. Вирустар қалай зақымдайды?

  3. Компьютердің вируспен зақымдану белгілерін атап шығыңдар.

Ү. Үйге тапсырма:
ҮІ. Оқушыларды бағалау.
Сынып: күні:

Сабақтың тақырыбы: вирустардан сақтау шаралары, вирусқа қарсы программалар.

Сабақтың мақсаты:


  1. вирустардан сақтау шаралары, вирусқа қарсы программаларымен таныстыру.

  2. Вирустан қалай сақтау жолдарымен таныстырып, оқушыларыдың ой- өрісін дамыту

  3. Оқушыларды компьютерге отырғанда абай болуға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

ІІ. Үй жұмысы



  1. Бір уақытта компьютерге бірнеше вирусқа қарсы программаларды орнатуға бола ма?

  2. Зақымданудың қандай салдарлары болуы мүмкін.

ІІІ. Жаңа сабақ

Вирустармен күресу шаралары.

Компьютерде вирусқа қарсы программа болуы қажет, вирусқа қарсы программалық қорды үнемі жаңартып, дискіні толық тексеріді жүргізіп тұруы керек. Осылайша, вирусқа қарсы программалар- ақпаратты қорғаудың бір құралы болып табылады.

Міндеттері бойынша вирусқа программаларды бірнеше түрге бөлуге болады.



  • Үйге қолдау үшін;

  • Жекеленген вирусқа қарсы программалар;

  • Үйлесітірлген өнімдер: зиянды программалармен күресетін классикалық вирусқа қарсы программалар кірістірілген құралдар- антиспам, файрвол, антируткит және т.б.

  • Бірлескен өнімдер

  • Серверлік вирсуқа қарсы программалар

  • Жұмыс стансаларындағы вирусқа қарсы программалар

Вирусқа қарсы программа вирусты тапқан кезде, оның атауы туралы хабарламаны шығарады.

Үйде қолдану үшін тегін вирусқа қарсы программаларды орнатуға болады. Өз компьютерлеріңе вирусқа қарсы программаны таңдаған кезде бірнеше маңызды жайтты ескеріңдер:



  1. Белгілі өндірушілердің ПЖ- сін қоданыңдар және вирусқа қарсы программалардың дистрибуттарын тек программа әзірлеушінің сайтынан ғана жүктеңдер.

  2. Кейбір вирусқа қарсы программалар жылдам істеілетін әрекетті едәуір баяулатуы мүмкін, алайда ол қорғанудан бас тартуға себеп емес.

  3. Интернеттен өздеріңе белгісіз программаларды орындауға жүктемеңдер және қоданбаңдар.

Өздерің танысқан ережелерден бөлек, мына шараларды да қолданыңдар:

  • Вирусқа қарсы қорғаныс аймағында жаңа өнімдерді қолданыңдар;

  • Вирусқа қарсы программа қорын үнемі жаңартып тұрыңдар;

  • Программалар немесе сайттың өтініші бойынша вирусқа қарсы программа қорғанысын өшірмеңдер,

  • Достарыңның атынан келгендей көрінетін күмәнді сілтемелерді ашпаңдар;

  • Белгісіз сілтемелердісілтеменің шын адресін тексерместен ашпаңдар

  • Белгісіз адамдардан келген хаттарды, оған салынған файлдарды ешқашан ашушы болмаңдар.

ІҮ. Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:

  1. Егер компьютер вируспен зақымданған болса не істеу керек.

  2. Компьютердің вируспен зақымдану белгілерін атап шығыңдар?

Ү. Үйге тапсырма:
ҮІ. Оқушыларды бағалау.
Сынып: күні:

Сабақтың тақырыбы: Суретпен сипаттауларды, яғни иллюстрацияларды қалыптастыру.

Сабақтың мақсаты:

  1. Векторлық графика туралы толық мағлұматтар беру.

  2. Суретпен сипаттауларды толығымен меңгерту. Ой- өрістерін дамыту.

  3. Оқушыларды ұқыптылыққа баулу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

ІІ. Үй жұмысы:


  1. Бір уақытта компьютерге бірнеше вирусқа қарсы программаларды орнатуға бола ма?

  2. Зақымданудың қандай салдарлары болуы мүмкін.

ІІІ. Жаңа сабақ

Компьютерлік графика- ақпараттық технологиялардың бірі. Оны қолданбасақ, беб- парақтарды, компьютерлік ойындарды, кітапты немесе кез келген басқа қағаз бұйымдарды жасау қиынға соғады. Компьютерлік графика үлгілеу нәтижелерін көрнекіті түрде көрсетуге мүмкіндік береді, бейне, сұлба және сызбалар жасағанда қолданылады.

Компьютерде дайындалған барлық екіөлшемді графика растрлық және векторлық болып бөлінеді.

Компьютерде графикалық кескіндермен жұмыс істеу үшін, басқа технологилардағыдай екі құраушысы қажет: техникалық құрал және программалық жабдықтама.

Векторлық кескіндерді өңдеудің көптеген программалары бар.

Программаны орнату үшін оның дистрибуттарын ресми сайттан жүктеп алып, оны іске қосыңдар. Орнату кезінде шебер орнату тілін таңдау, лицензиялық келісіммен тансуды, құрамдастарын таңдауды және орналастыру үшін буманы сұрайды. Бітірген соң шебер сендерге іске қосуды сұрайды.

Терезе элементтері

Түр-көрсету- немесе жасыру бұйрығын орындау арқылы жүзеге асыруға болады.

Суреттермен жұмыс жасағанда көп жағдайда жеке нысандарды позициялау қажеттілігі туындайды. Бұл кезде сендерге тор және бағыттауыштар көмектеседі. Құжатқа файл- қасиеттер бұйрығын орындай отырып, торды ғана баптап қоймай, сонымен қатар құжаттың басқа да қасиеттерін: өлшемін, фонын және т.б. баптай аласыңдар.

Құрал- саймандар параметрлерінің панелінде Құрал- саймандар параметрлерінің нақты мәнін орнату ыңғайлы.

Нысанды ерекшеленген соң, оны жылжытуға, өлшем мен түсін өзгертуге, түрлендіруге, бұруға болады.. бір уақытта бірнеше нысанмен іс- әрекет жасау үшін оларды ерекшелейміз және топтастырады.

Компьютерде тәжірибиелік жұмыс. Оқушылар өз- бетімен жұмыс жасайды.



ІҮ. Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:

  1. Өздеріңе белгілі құжаттың өлшемін таңдау тәсілдерін жазыңдар.

  2. Нысанды жиектеу түсін қандай амалдармен таңдауға болады?

  3. Нысандарды топтастыру топтастыру не үшін қажет және қалай топтастырады?

Ү. Үйге тапсырма:
ҮІ. Оқушыларды бағалау.

Сынып: күні:

Сабақтың тақырыбы: Векторлық графиканы өңдеу редакторы

Сабақтың мақсаты:

  1. Векторлық графика туралы толық мағлұматтар беру.

  2. Суретпен сипаттауларды толығымен меңгерту.

  3. Ой- өрістерін дамыту. Оқушыларды ұқыптылыққа баулу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

ІІ. Үй жұмысы:

  1. Контурдың анықтамасын беріңдер?

  2. Контур мәзірін зерттеп, әрбір бұйрықтың міндетін сипаттаңдар.

  3. Ерекшелеп бөлу контурын қалай түсінесіңдер?

ІІІ. Жаңа сабақ

Компьютерлік графика- ақпараттық технологиялардың бірі. Оны қолданбасақ, беб- парақтарды, компьютерлік ойындарды, кітапты немесе кез келген басқа қағаз бұйымдарды жасау қиынға соғады. Компьютерлік графика үлгілеу нәтижелерін көрнекіті түрде көрсетуге мүмкіндік береді, бейне, сұлба және сызбалар жасағанда қолданылады.

Компьютерде дайындалған барлық екіөлшемді графика растрлық және векторлық болып бөлінеді.

Компьютерде графикалық кескіндермен жұмыс істеу үшін, басқа технологилардағыдай екі құраушысы қажет: техникалық құрал және программалық жабдықтама.

Векторлық кескіндерді өңдеудің көптеген программалары бар.

Программаны орнату үшін оның дистрибуттарын ресми сайттан жүктеп алып, оны іске қосыңдар. Орнату кезінде шебер орнату тілін таңдау, лицензиялық келісіммен тансуды, құрамдастарын таңдауды және орналастыру үшін буманы сұрайды. Бітірген соң шебер сендерге іске қосуды сұрайды.

Терезе элементтері

Түр-көрсету- немесе жасыру бұйрығын орындау арқылы жүзеге асыруға болады.

Суреттермен жұмыс жасағанда көп жағдайда жеке нысандарды позициялау қажеттілігі туындайды. Бұл кезде сендерге тор және бағыттауыштар көмектеседі. Құжатқа файл- қасиеттер бұйрығын орындай отырып, торды ғана баптап қоймай, сонымен қатар құжаттың басқа да қасиеттерін: өлшемін, фонын және т.б. баптай аласыңдар.

Құрал- саймандар параметрлерінің панелінде Құрал- саймандар параметрлерінің нақты мәнін орнату ыңғайлы.

Нысанды ерекшеленген соң, оны жылжытуға, өлшем мен түсін өзгертуге, түрлендіруге, бұруға болады.. бір уақытта бірнеше нысанмен іс- әрекет жасау үшін оларды ерекшелейміз және топтастырады.

Компьютерде тәжірибиелік жұмыс. Оқушылар өз- бетімен жұмыс жасайды.



ІҮ. Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:

  1. Өздеріңе белгілі құжаттың өлшемін таңдау тәсілдерін жазыңдар.

  2. Нысанды жиектеу түсін қандай амалдармен таңдауға болады?

  3. Нысандарды топтастыру топтастыру не үшін қажет және қалай топтастырады?

Ү. Үйге тапсырма:
ҮІ. Оқушыларды бағалау.
Сынып: күні:

Сабақтың тақырыбы: Объектілерді импорттау және экспорттау.

Сабақтың мақсаты:

  1. Объектілерді импорттауды және экспорттауды оқушыларға түсіндіру, осы тақырып бойынша толық мағлұмат беру.

  2. Осы тақырып бойынша оқушылардың білімін дамыту, ой- өрісін жетілдіру.

  3. Оқушыларды ұқыптылыққа баулу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

ІІ. Үй жұмысы:

  1. Нысандардың ретін не деп атаймыз......

  2. Құрал саймандарды дәл баптау үшін.......... пайдаланылады

ІІІ. Жаңа сабақ

Контурлар Базъе кесінділер қисықтарынан тұруы мүмкін. Контурлар үшін жасалатын амалдар:



  • Жаңа түйіндерді қою /ерекшеленген түйіндерді өшіру

  • Ерекшелнген түйіндерді қосу / ерекшелнген түйінен контурды ажырату.

  • Жаңа сегментпен контурды қосу / сегменттерді жою

Түйіндердің түрлері:

  • Өткір- түйіннің екі иінтірегі де бір- бірінен тәуелсіз қозғалады,

  • Тегіс- түйіннің иінтіректері әрқашан түзудің бойында жатады және бұрау кезінде өзара тәуелді болады;

  • Симметриялық- тегіс секілді және ұзындықтары бірдей.

Ерекшелеп бөлу контуры

Ерекшелеп бөлу контурын орнатқаннан кейін оның түсі көрінбей қалады, яғни, оның түсінің қажеті болмайды.

Контурлық әсерлер. Кез- келген контурлық әсерді Контурлық әсерлер редактор терезесіндегі көз сияқты белгішесі арқылы өшіріп қоюға болады. Егер басқа нысанға контурлық әсер қолдану керек болса, онда оны көшіру батырмасын шертіп және батырмасын басу арқылы алмасу буферіне қоюға болады.

Кез келген фигураны контурға Контур- нысанды контурлау бұйрығы арқылы түрлендіруге болады. Кез келген нысаннан тарту және созу арқылы контур алуға болады. Кез келген контур ерекшелеп бөлу контуры бола алады. Ерекшелеп бөлу контурын жасау үшін контурды және нысанды ерекшелеп, Нысан- Ерекшелеп бөлу контуры- орнату бұйрығын орындау қажет

Контурларға контурлық әсерлер пайдалануға болады: Контур- Контурлық әсерлер редакторы.
ІҮ. Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:


  1. Контурдың анықтамасын беріңдер

  2. Контурлар түйініне қандай амалдар орындауға болады?

Ү. Үйге тапсырма:
ҮІ. Оқушыларды бағалау.


Сынып: күні:

Сабақтың тақырыбы: Дайын кітапханалардағы графикалық объектілерді өңдеу

Сабақтың мақсаты:


  1. Дайын кітапханалардағы графикалық объектілерді қалай өңдеу жолдарын үйрету.

  2. Векторлық гарфика туралы алған білімдерін одан ары дамыту, оқушылардың ой- өрістерін қалыптастыру.

  3. Оқушыларды ұқыптылыққа, жан- жақты болуға, өз бетімен жұмыс істеуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

ІІ. Үй жұмысы:



  1. Кернинг- ол.....

  2. Мәтінді контур бойынша орналастыру үшін:

  3. Кегл ол- ..........

ІІІ. Жаңа сабақ

Қосынды


Бұл бұл бұйрықтарды орындағанда кескіндердің қосылуы, нәтижесінде жаңа нысанға бастапқы біріншіге, екіншіге немесе екеуіне де қатысты болған бөліктері кіреді.



Біріктірліген нысан төменгідеңгейде орналасқан нысанның стиліне боялады,нысандардың контурлары сақталмайды.

Айырым.


Жоғарғы нысанның контуры бойыншатөменгі нысан бөлінеді. Нәтижесінде екі бөлек нысан пайда болады.

Қиылысу


Қиылысу нәтижесінде бірінші нысанның да, екінші нысанның да құрамында болған аумақтар қалады. Төменгі нысанның стилі сақталады.

Немесе-ні шығаратындар

Немесе-ні шығаратындар амалын орындағандар. Алынған нысанды түйіндер құралымен ерекшелеп, нысанда өзгеріс пайда болады. Амал нысанның басқа нысандармен қиылысатын бөліктерін жояды. Жаңа нысан біртұтас болып көрінгенімен бөліктердің жанасу нүктелердегі түйіндер тұйық емес.

Бөлу


Төменгі нысан жоғарғының контуры бойынша бөлінеді. Нәтижесінде екі нысан алынғаны көрінеді.

Контурды қиып тастау.

Бұл амалды орындау нәтижесінде құйып бояу өшеді, төменгі нысанның контуры жоғарғы нысанның контурымен қиылады.

Нысанды қию. Ерекшелеп бөлу контуры

Нысандармен (нысандармен тобымен, импортталған кескіндермен және т.б.) жұмыс істеудің тағы бір функциясы берілген формада нысанның бөлігін кесуге мүмкіндік беру.

Нысан- Ерекшелеп бөлу контуры- Орнату бұйрығы бойынша орындалады. Мндай амалмен мысалы, жалпы фотосуреттен виьетка жсауға болады.

Ерекшелеп бөлу жүргізілетін контурдың формасының ғана мәні бар екендігіне көңіл аударыңдар.

Бетперде «маска»

Бетперде нысанды тек кесіп қана қоймайды, соынмен қатар, оған тереңдік, мөлдірлік береді, текстура мен градиентті және т.с.с. әсерлерді қолдана алады.

Нысандардың үлестірілуі

Бірнеше нысанмен жұмыс істегенде оларды ұйымдастыру үшін Теңестіру және орын-орнына қою, Нысан мәзірінен тор бойынша орын- орнына қою құралдарын қолданған ыңғайлы

Теңестіру және орын- орнына қою бұйрықтары бір- біріне қатысты ерекшеленген нысандардың параметрлерін өзгерте отырып, оларды үлестіруге болатын сұхбат ашады.

ІҮ. Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:


  1. Қиылысу мен бөлу логикалық амалдарының айырмашылығы неде?

  2. Бетперденің Ерекшелеп бөлу контурмен салыстырғанда қандай артықшылықтары бар?

  3. Нысанды қиып алу үшін қандай амалдар жасаймыз?

Ү. Үйге тапсырма:


ҮІ. Оқушыларды бағалау

Тексерілді:

Сынып: күні:

Сабақтың тақырыбы: Қисықтармен жұмыс, әсерлер

Сабақтың мақсаты:

  1. Оқушыларға векторлық гарфикамен жұмыс жасауды меңгерту және қиысқтармен жұмыс жасауды үйрету.

  2. Оқушылардың ой- өрісін дамыту.

  3. Жан- жақты болуға, өз бетімен жұмыс жасауға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

ІІ. Үй жұмысы:

  1. Қиылысу мен бөлу логикалық амалдарының айырмашылығы неде?

  2. Бетперденің Ерекшелеп бөлу контурмен салыстырғанда қандай артықшылықтары бар?

  3. Нысанды қиып алу үшін қандай амалдар жасаймыз?

ІІІ. Жаңа сабақ

Қабаттардың әрқайсысында суреттің жеке элементі орналасқан мөлдір беттер ретінде елестетуге болады. Қабаттарды қолданған кездегі артықшылық- оларды жеке- жеке редакциялауға басқа қабаттар зақымдалуы мүмкін деп қауіптенбей- ақ, бір- біріне ауыстыра беруге болады. Нысандарды әртүрлі қабаттарда орналастыру сурет элементтері көп болған жағдайда шатаспауға мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, қабаттар тізімімен белсенді қабат күйін қалып- күй жолынан көре аламыз. Үнсіз келісім бойынша құжатта қабат 1 атауымен бір қабат болады.

Қабаттарды шексіз қосуға және жоюға болады. Қабаттарды көрінбейтін етіп жасауға немесе өзгертулерден бұғаттауға болады. Қабаттарда тез бағдарлау үшін оларға мағыналы атау берген дұрыс. Мысалы, қабатта кейіпкер үшін салынып келе жатса, оны Көз деп атауға болады. Қабаттың атауын Қабаттар сұхбатында немесе Қабат- атауын өзгерту бұйрығын орындау арқылы өзгертсе болады.

Режім қабаттардың өзара қалай әсер ететіндіктерін анықтайды. Егер қабаттың түссіздік қасиетін өзгертпесек,онда жоғарғы қабат толығымен төмендегілерді жабуы мүмкін. Орын ауыстыру үшін Қабаттар сұхбатындағы батырмаларды, сондай-ақ Қабаттар мәзірінен сйәкес бұйрықтарды да қолдануға болады.

Сүзгі- нысандардың параметрлерінің бірқатар жиынтығы, өз атынан сақтауға және әрі қарай кескінді өңдеу үшін қолданушы жасаған стиль. Сүзгіоер мен кеңейту функциялары редактордың мүмкіндіктерін толықтырады, жеке істерді автоматтандырады. Сүзгілер жеке нысандармен қоса, нысандар тобына да қолданылады. Қолданушылық сүзгілерін көшіруге болады: параметрлерді көшіру үшін (фигура формасын басқа) түзету (правка) стилді қою (вставить стиль) бұйрығын қолданыңдар, өлшемдерді көшіру үшін түзету – өлшемді қою бұйрығын орындаңдар, ашық құжаттағы сүзгіні қолдану үшін сүзгілер редакторында керектіні жалаушамен белгілеу қажет.



ІҮ. Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:

  1. Сүзгі түсінігіне анықтама беріңдер.

  2. Сүзгінің стильден айырмашылығы қандай?

  3. Стильді көшіру алгоритмін сипаттаңдар

Ү. Үйге тапсырма:
ҮІ. Оқушыларды бағалау
Сынып: күні:

Сабақтың тақырыбы: Монтаждау және бейнелерді жақсарту.

Сабақтың мақсаты:


  1. Монтаждауды және бейнелерді жақсартуды меңгерту оқушыларға.

  2. Оқушылардың ой- өрістерін дамыту.

  3. Оқушыларды ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

ІІ. Үй жұмысы:



  1. Қиылысу мен бөлу логикалық амалдарының айырмашылығы неде?

  2. Бетперденің Ерекшелеп бөлу контурмен салыстырғанда қандай артықшылықтары бар?

  3. Нысанды қиып алу үшін қандай амалдар жасаймыз?

ІІІ. Жаңа сабақ

Қабаттардың әрқайсысында суреттің жеке элементі орналасқан мөлдір беттер ретінде елестетуге болады. Қабаттарды қолданған кездегі артықшылық- оларды жеке- жеке редакциялауға басқа қабаттар зақымдалуы мүмкін деп қауіптенбей- ақ, бір- біріне ауыстыра беруге болады. Нысандарды әртүрлі қабаттарда орналастыру сурет элементтері көп болған жағдайда шатаспауға мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, қабаттар тізімімен белсенді қабат күйін қалып- күй жолынан көре аламыз. Үнсіз келісім бойынша құжатта қабат 1 атауымен бір қабат болады.

Қабаттарды шексіз қосуға және жоюға болады. Қабаттарды көрінбейтін етіп жасауға немесе өзгертулерден бұғаттауға болады. Қабаттарда тез бағдарлау үшін оларға мағыналы атау берген дұрыс. Мысалы, қабатта кейіпкер үшін салынып келе жатса, оны Көз деп атауға болады. Қабаттың атауын Қабаттар сұхбатында немесе Қабат- атауын өзгерту бұйрығын орындау арқылы өзгертсе болады.

Режім қабаттардың өзара қалай әсер ететіндіктерін анықтайды. Егер қабаттың түссіздік қасиетін өзгертпесек,онда жоғарғы қабат толығымен төмендегілерді жабуы мүмкін. Орын ауыстыру үшін Қабаттар сұхбатындағы батырмаларды, сондай-ақ Қабаттар мәзірінен сйәкес бұйрықтарды да қолдануға болады.

Сүзгі- нысандардың параметрлерінің бірқатар жиынтығы, өз атынан сақтауға және әрі қарай кескінді өңдеу үшін қолданушы жасаған стиль. Сүзгіоер мен кеңейту функциялары редактордың мүмкіндіктерін толықтырады, жеке істерді автоматтандырады. Сүзгілер жеке нысандармен қоса, нысандар тобына да қолданылады. Қолданушылық сүзгілерін көшіруге болады: параметрлерді көшіру үшін (фигура формасын басқа) түзету (правка) стилді қою (вставить стиль) бұйрығын қолданыңдар, өлшемдерді көшіру үшін түзету – өлшемді қою бұйрығын орындаңдар, ашық құжаттағы сүзгіні қолдану үшін сүзгілер редакторында керектіні жалаушамен белгілеу қажет.

ІҮ. Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:


  1. Сүзгі түсінігіне анықтама беріңдер.

  2. Сүзгінің стильден айырмашылығы қандай?

  3. Стильді көшіру алгоритмін сипаттаңдар

Ү. Үйге тапсырма:
ҮІ. Оқушыларды бағалау

Сынып: күні:

Сабақтың тақырыбы: Растрлық графика редакторы.

Сабақтың мақсаты:



  1. Оқушыларға векторлық гарфикамен жұмыс жасауды меңгерту және қиысқтармен жұмыс жасауды үйрету.

  2. Оқушылардың ой- өрісін дамыту.

  3. Жан- жақты болуға, өз бетімен жұмыс жасауға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

ІІ. Үй жұмысы:



  1. Сүзгі түсінігіне анықтама беріңдер.

  2. Сүзгінің стильден айырмашылығы қандай?

  3. Стильді көшіру алгоритмін сипаттаңдар

ІІІ. Жаңа сабақ

Растрлық кескіннің векторлық кескінге қарағанда нүктелерден тұратынын білесіңдер. Растрлық кескіннің мысалы сандық фотосуреттер болуы мүмкін. Әрі қарай сендер GIMP растрлық редакторымен таныстықтарыңды жалғастырасыңдар, фотокескіндерді түзетуді және олардың көркем өңдеуін орындауды үйренесіңдер. Ең алдымен редактордағы жұмыстың негізгі әдістерін қарастырамыз.

Өлшемді өзгерту үшін кескін (Изображение)- Кескін өлшемі (размер изображения)- Кескіннің өлшемін ауыстыру (смена размера изображения) бұйрығын шақыру.

Программамен жазылған соңғы әрекеттерді түзету (Правка)- әрекеттер тарихы (история действий) бұйрығымен көруге болады.

Бұру, бейнелеу, кадрлеу және т.б., түрлендіру бұйрықтары кескін мәзірінде орналасады.

Оқушыларға тапсырма. Кестені толтыру.

Программаның атауы

Нұсқасы/ шыққан жылы

өндіруші

Лицензия түрі (еркін/ меншіктік)

мүмкіндіктері











































































ІҮ. Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:



  1. Кескінді бейнелеу алгоритмін жазыңдар?

  2. Программаның «негізгі» пішімін жазыңдар. Қай жағдайда оны қолдануға болады?

  3. Растрлық кескіннің векторлық кескіннен айырмашылығын атаңдар.

Ү. Үйге тапсырма:

ҮІ. Оқушыларды бағалау

Сынып: күні:

Сабақтың тақырыбы: Сурет салу және бояу.

Сабақтың мақсаты:


  1. Растрлық кескінмен жұмыс жасаудың ерекшеліктерін таныстыру және олардың құрал- саймандарының басқа программаларға ұқсастығын айыру.

  2. Растрлық графика туралы ойларын дамыту.

  3. Оқушыларды жан- жақтылыққа, өз бетімен жұмыс жасауға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

ІІ. Үй жұмысы:



  1. Кескінді бейнелеу алгоритмін жазыңдар?

  2. Программаның «негізгі» пішімін жазыңдар. Қай жағдайда оны қолдануға болады?

  3. Растрлық кескіннің векторлық кескіннен айырмашылығын атаңдар.

ІІІ. Жаңа сабақ

Фотокескіндердің түстік гаммасын жақсарту, ашықтандыру немесе контрастылығын өзгерту қажет болған жағдайлар сирек кездеспейді.

Кескіннің түстік гаммасын баптауды Түс мәзір тармағының бұйрықтары жүзеге асырады.

Бұдан басқа, фотокескінді жақсарту үшін келесі мәзір тармағының бұйрықтарын қолдануға болады Сүзгілер- жақсарту. Мысалы, сүзгілер- жақсарту- қызыл көз эффектісін жою бұйрығын кескіннің жалған бояуын жоюға мүмкіндік береді. Сонымен қатар ол үшін қажет ауданды ерекшелеп алып, оған Тондау бұйрығын қолдансақ болады.

Онша сәтті шықпаған портретте жоғарыда қарастырылған бұйрықтарды қолдана отырып, көздің түсін өзгертуге, алдын ала фотосуреттің ашықтылығы мен контрастылығын баптап алып, қажеттіні қылқаламмен салып бітуге болады.

Компьютерде тәжірибелік жұмыс

Аймақтарды ерекшелеу

Растрлық кескінмен жұмыс істеудің бірінші кезеңі нүктелер тобын, яғни, кескіннің үзіндісін ерекшелеуден тұрады. Аймақ ерекшеленгеннен кейін ғана онымен қандай да бір амалдар жасай аласыңдар: кішірейту немесе үлкейту, бұру, түсін өзгерту және т.с.с.

Ерекшелеу үшін керекті құралдар:



  • Элиппистік етіп

  • Тікбұрішті

  • Түстер бойынша

  • «ақылды» қайшылар

  • Лассо

  • Сиқырлы таяқша

  • Алдыңғы планды

Ерекшелеудің бірінші екі құралы бұл бізге өте таныс құралдар. Бұл- тікбұрышты аймақты ерекшелеу және эллипстік аймақты ерекшелеу. Олар дұрыс формадағы аймақты ерекшелеу қажет болғанда қолданылады. Кейбір аймақтыерекшелеу үшін лассоны пайдаланамыз. Біз растрлық кескіндер нүктелерден тұрамыз. Сондай кескіндерді ерекшлеу үшін бізге сиқырлы таяқша және түс бойынша ерекшелеу құралдарын пайдалануға болады.

Сиқырлы таяқша құралы ерекшелеуді автоматты түрде жүргізілуге арналған. Оның жұмыс істеу принципі кескіннің іргелес жатқан түстері жақын нүктелерді (пикселтдерді( ерекшелеуге негізделген. Әр түстің ұқсастық межелерін өздерің берулеріңе болады. Сиқырлы таяқша өткір жиектері бар аймақтарды ерекшелеуге жарайды. Кескін терезесіндегі қандай да бір түстің реңін шертіңдер. Сонда тек бір- біріне түс бойынша жақын пиксельдерде ғана ерекшелеу болады.

ІҮ. Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:


  1. Кескіннің ерекшеленген аймағымен қандай іс- әрекет істеуге болады

  2. Кескіннің бір түсті пиксельдерін ерекшеленген аймаққа бөлетін құралды атаңдар?

  3. Сиқырлы таяқша және Түс бойынша ерекшелеу құралдарының айырмашылығы неде?

  4. Қай жағдайда Алдыңғы планды ерекшелеуді қолданған жөн?

Ү. Үйге тапсырма:
ҮІ. Оқушыларды бағалау
Сынып: күні:

Сабақтың тақырыбы: Фотомонтаж, фотосуреттерді өңдеу мен баспаға даярлау, коллаж, әсерлерді пайдалану.

Сабақтың мақсаты:


  1. Фотомонтаж ұғымынна анықтама беру, фотосуреттерді өңдеуді және баспаға даярлауды, коллаж, әсерлерлерді пайдалануды үйрету.

  2. Оқушылардың осыған дейін алған білімдерін дамыту.

  3. Ұқыптылыққа, жан- жақты болуға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

ІІ. Үй жұмысы:



  1. Кескіннің ерекшеленген аймағымен қандай іс- әрекет істеуге болады

  2. Кескіннің бір түсті пиксельдерін ерекшеленген аймаққа бөлетін құралды атаңдар?

  3. Сиқырлы таяқша және Түс бойынша ерекшелеу құралдарының айырмашылығы неде?

  4. Қай жағдайда Алдыңғы планды ерекшелеуді қолданған жөн?

ІІІ. Жаңа сабақ

Фотомонтаж дегеніміз- түрлі фотосуреттердің бөліктерінен құралған кескінді жасау үдерісі мен нәтижесі.

Егер сендер фотомонтажды механикалық әдіспен орындасаңдар, онда фотосуреттен жеке бөліктерін қиып алып, бір- біріне үйлестіріп, оны жаңа бетке желімдейтін едіңдер. Мұндай әдісті және оның қолдану нәтижесін коллаж деп атайды.

Компьютерлік фотомонтаж үдерісі кезінде жеке бөліктердің масштабтарын түзету және олардың кескіндегі қатынасы, түстер мен ашықтықты таңдау ең күрделісі болып табылады. Сапасыз монтаждалған кескінде құралған бөліктердің шеттері, ашықтық пен бөліктердің контрастылылығдағы а»ырмашылық көрініп тұрады.

Монтаж кезінде әр қайсысы жеке қабатта орналсқан кескіннің көптеген үзінділері қолданылады.

Қабаттар сұхбатында колжетімді бұйрықтардан (жаңа қабатты құру, қабаттың көшірмесін жасау және т.б.) басқа Файл-Қабат сияқты ашу бұйрығын қолданып, кескіннен қабат жасауға болады.

Қабатқа мағыналы атау беру мүмкіндігін шектемеңдер. Ол алдағы уақытта сендерге қабаттарда шатасып кетпеуге керек болады.

Қабат бетпердесі қарапайым бетперде сияқты, кескінді немесе оның бөлігін жасыруға мүмкіндік береді. Бетпердені қолдану кескіннің бөлігін қалғандарына тмей- ақ жоюға болады.

Бетпердені қолдану кезінде ерекшелеу Ерекшелеу құралымен емес, сурет салу құралымен жүзеге асады. Бетперде сұр түспен кодталатындықтан, ақ бетпердеде қара түспен сурет салу сурет ауданын түссіз етеді. Фонды ауыстыру үшін бетпердені қолдану мысалын қарастырайық:


  1. Фонын өзгерту қажет кескінді ашыңдар.

  2. Жаңа қабат жасаңдар, оның градиентті құюын орындап, төменге түсіріңдер

  3. Жоғарғы қабатқа қабат бетпердесін қосыңдар: қабаттың клнтекстік мәзірдегі қабаттар сұхбатында Қабат бетпердесін қосу бұйрығын таңдаңдар. Бетпердені қабаттың пиктограммасының жанынан көрсетіңдер.

  4. Қара түстің жұмсақ қылқаламын алып, сурет салуды бастаңдар. Өзгерістер Қабаттар сұхбатындағы бетперде пиктограммасында бенеленетін болады. Дұрыс боялмаған аудандарды түзету үшін ақ қылқаламды алыңдар

  5. Егер нәтижесі сендерді қанағаттандырса онда қабаттардың контекстік мәзірінен Қабат бетпердесін бұйрығын таңдаңдар.

Жылдам бетперде күрделі ерекшелеуді жасауға мүмкіндік береді және мысалы, фотосурет үшін жиектеме жасағанда жиі қолданылады.

Жылдам бетперде режіміне әртүрлі әдістермен өтуге болады: терезенің сол жақ төменгі бұрышындағы батырмасын шерту. Назар аударыңдар: егер сендер фотоға дайын жиектеме қолдансаңдар, қолдансаңдар, онда ол ақтүсті болуы керек немесе оны түрлендіріңдер. кескін мен жиектеменің өлшемін қадағалаңдар- олар сәйкес келуі керек.

ІҮ. Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:


  1. Қабаттар бетпердесі неге арналған?

  2. Қабаттар бетпердесін қалай жасауға болады?

  3. Қабат- бетпердеде ерекшелеу жасау үшін қандай құралдар қолданылады?

  4. Жалдам бетперденің ақ бетпердеден айырмашылығы қандай?

Ү. Үйге тапсырма:

ҮІ. Оқушыларды бағалау

Сынып: күні:

Сабақтың тақырыбы: Басылым жүйелерінің жіктелуі.

Сабақтың мақсаты:


  1. Басылым жүйелерінің жіктелуі туралы толық ақпарат беру.

  2. Басылым туралы оқушылардың алған білімдерін дамыту.

  3. Оқушыларды жан- жақты етеіп тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

ІІ. Үй жұмысы:



  1. Қабаттар бетпердесі неге арналған?

  2. Қабаттар бетпердесін қалай жасауға болады?

  3. Қабат- бетпердеде ерекшелеу жасау үшін қандай құралдар қолданылады?

  4. Жалдам бетперденің ақ бетпердеден айырмашылығы қандай?

ІІІ жаңа сабақ.

Үстелдік баспа жүйесі- тираждауға дайын баспалық өнімдердің үлгісін жасаудағы дайындықта қолданылатын программалық және аппараттық құралдардың жиынтығы.

Барлық баспалық өнімдерді бірнеше белгісі бойынша түрлерге бөлуге болады.


  1. Материалды құрылымы бойынша- кітаптық, журналдық,парақшалық басылымдар. Парақшалық басылымдарға газеттер, плакаттар жатады;

  2. Ақпараттардың таңбалау жаратылысы бойынша жалпы түрде ақпараттардың таңбалау жаратылысы бойынша барлық басылымдар үш топқа жіктеледі:

  • Мәтіндік (тек мәтінен тұрады);

  • Кескінделетін (тек кескінен тұрады);

  • Мәтіндік- кескінделетін (мәтін мен кескіннен тұрады)

  1. Периодтылығы бойынша басылымдар (шығару жиілігі бойынша )

  • Белгілі бір аралықта (апталар және т.б.) шығарылып отыратын мерзімдік басылымдар. Оларға журналдар мен газеттер жатады.

  • Бір рет шығарылатын мерзімдік емес басылымдар. Ондай басылымдарға кітаптар, брошюралар жатады;

  • Белгісіз бір уақыт аралықтарында шығарылатын жалғаспалы баслымдар, олар материалдардың жиналуына байланысты шығып отырады, масалы, ғылми еңбектер жинағы.

  1. Ақпарттық сипаттамасы және нысаналы мақсаты бойынша- ресми және ғылыми басылымдар, монографиялар, көркем- әдеби басылымдар, оқулықтар, практикумдар, энциклопедиялар, өндірістік басылымдар.



Баспалық өнімдер

Материалдық құрылымы бойынша

Нысаналы мақсаты және ақпараттың сипаттамасы

Басылымдардың мерзімі

бойынша


Ақпараттың таңбалық табиғаты бойынша

кітаптық

журналдық

парақшалық

Ресми және ғылыми басылымдар, монографиялар, көркем- әдеби басылымдар, оқулықтар, практикумдар,

энциклопедиялар, өндірістік


басылымдар

мәтіндік

бейнелетін

Мәтінді бейнелейтін

жалғасатын

Мерзімдік емес

мерзімдік

Баспалық өнімді жасаудың басты кезеңдерінің бірі- беттеу. Оны істеу барысында өнім соңғы түрге ие болады. Беттеу- иллюстрациялар мен барлық түрлі жиыннан құралған берілген пішімде жолақ дайындаудың өндірістік үдерісі

Дайын басылымның сапасы тікелей беттеудің орындалу сапасынна байланысты. Бұл күрделі үдерістің бірі, оның барысында міндетті техникалық ережелері, стильдеу және рәсімдеудің техникалық бірегейлігі сақталуы тиіс, сонда- ақ басылымның көркемдік біртұтастығы, мазмұндар мен кітаптарды, газеттерді, журналдарды рәсімдеудің жалпы принциптері әр параққа, әр жолаққа баслымның басынан аяғына дейін сәйкес келуі керек.

Мәтіндік процессордың мақсаты- мәтіндік құжаттарды тез әрі сапалы түрде жасау, редакциялау және рәсімдеун, сонымен бірге, оны талап етілген мөлшерде принтерде басып шығару.

Баспалық жүйелердің мақсаты- күрделі үлгі бойынша сапалы беттеу жасау.

Программалар- баспалық жүйелер мәтін мен графиканы жеке блоктарда орналастырады, олар өзара алмастырылмайды. Басты айырмашылық- мәтіндік процессорларда полиграфиялық баптаулардың мүлде болмауы.

ІҮ. Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:


  1. баспалық жүйе дегеніміз не?

  2. Неге мәтіндік процессор беттеу үшін жарамайды?

Компьютермен жұмыс.

Ү. Үйге тапсырма:


ҮІ. Оқушыларды бағалау

Сынып: күні:

Сабақтың тақырыбы: Электронды басылымдар, басылымның міндетті атрибуттары.

Сабақтың мақсаты:



  1. Оқушыларға электронды басылымдар, басылымның міндетті атрибуттары туралы мәліметтер беру

  2. Оқушылардың электронды басылымдар туралы алған білімдерін дамыту

  3. Оқушыларды жан- жақты етеіп тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

ІІ. Үй жұмысы:



  1. баспалық жүйе дегеніміз не?

  2. Неге мәтіндік процессор беттеу үшін жарамайды?

  3. Полиграфиялық басылымдардағы жіктеулерді анықтаңдар?

ІІІ жаңа сабақ.

Кітаптар- пологиграфиялық өнімнің бір түрі, ол мерзімдік емес басылым және мәтін, график түрінде ақпараттар басылған, брошюраланған парақшалар болып табылады. Оның көлемі 48 беттен аз болмайды. Кітапты түптеудің әртүрлі амалдарымен орындайды.

Шағын кітаптарға брошюралар немесе бүктемелер жатады. Брошюра мен бүктеменің жалпы түрлері ұқсас. Көбінесе, түбіртепкте бекітілген басып шығарылған парақшалар. Оның кең тараған баслым түрі- А5, мұқабасын көбінесе жұмсақ түрде жасайды. Брошюра мен бүктеменің айырмашылығы- олардың жасалу мақсатында, сонымен қатар, бірқатар полиграфиялық айырмашылықтарында.

«Брошюра» термині баспалық өнімге тән. Жалпы түрде брошюраға «8-ден 48-ге дейінгі жолақтардан тұратын және жіпппен немесе сымдық қапсырмалармен тігілген, қағаз мұқабасы бар» анықтама береді.

Журнал мерзімдік басылым болып саналады, ол күнделікті, табиғат, ғылым және т.б. мәселелерге байланысты таңдаған мақалалар мен айдарлардан тұрады. Журналдар бұқаралық ақпарат құралдарына жататындықтан қоғамдық пікірге әсер ете алады., белгілі идеологиялық топтардың, саяси партиялардың мүдделерін білдіруі мүмкін.

Әртүрлі баслылымдарды беттеудің өз ережелері бар. Журанлдар әдетте, әсерлі иллюстрациялардың көп мөлшерінен тұрады, үлкен тақырыптар, ашық түсті суреттер қолданылады. Бірақ жалпы алғанда, журналдардар мен кітаптарды беттеу қағидалары ұқсас. Ал газетті беттеу олардан өзгеше болады.

Брошюраларды шаблон бойынша жасау.

Бүгінде баспалық жүйелердің жеткілікті мөлшері бар. Біз жұмысты тегін тарататын баспадық жүйесімен зерттейтін боламыз.

Шаблон бойынша жаряланымдар жасау үшін файл- шаблоннан құру бұйрығын қолданылады.

Шаблонмен жұмыс істегенде мәтінді өзгерте аласыңдар. Ол үшін мәтінді редакциялау режіміне тінтіуірді екі шерту арқылы кіру керек. Шаблонның беттері бойынша ауысу, айналдыру жолағымен немесе жарияланым терезесінің төменгі жағындағы жарлық арқылы жүзеге асады.

Үстелдік бааспа жүйесі – тираждауға дайын баспалық өнімдердің үлгісін жасаудағы дайындықта қолданылатынт программалық және аппараттық құралдардың жиынтығы.

Баспалық өнім: материалдық құрылымы бойынша, ақпараттың таңбалық табиғаты бойынша, мерзім бойынша, ақпараттыңс сипаттамасы және нысаналы мақсаты бойынша бөлінеді.

Беттеу- иллюстрациялар мен барлық түрлі жиыннан құралған берілген пішімде жолақ дайындаудың өндірістік үдерісі.

Кітаптар- пологиграфичлық өнімнің бір түрі, ол мерзімдік емес басылым және мәтін, график түрінде ақпараттар бассылған, броюраланған парақшалар болып табылады. Шағын кітаптарға брошюралар немесе бүктемелр жатады.

Журнал мерзімдік басылым болып табылады.

ІҮ. Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:



  1. брошюрадан кітаптың айырмашылығы неде?

  2. Журналдың айқын ерекшелігін атаңдар.

  3. Жарнамалық парақша неге үлкен пішімде шығарылады.

Ү. Үйге тапсырма:
ҮІ. Оқушыларды бағалау
Сынып: күні:

Сабақтың тақырыбы: рәсімдеу ережелері (буклет, кітапша,кітап, журнал, жарнамалық бет)

Сабақтың мақсаты:


  1. Оқушыларға электронды басылымдар, басылымның міндетті атрибуттары туралы мәліметтер беру

  2. Оқушылардың электронды басылымдар туралы алған білімдерін дамыту

  3. Оқушыларды жан- жақты етеіп тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

ІІ. Үй жұмысы:



  1. баспалық жүйе дегеніміз не?

  2. Неге мәтіндік процессор беттеу үшін жарамайды?

  3. Полиграфиялық басылымдардағы жіктеулерді анықтаңдар?

ІІІ жаңа сабақ.

Кітаптар- пологиграфиялық өнімнің бір түрі, ол мерзімдік емес басылым және мәтін, график түрінде ақпараттар басылған, брошюраланған парақшалар болып табылады. Оның көлемі 48 беттен аз болмайды. Кітапты түптеудің әртүрлі амалдарымен орындайды.

Шағын кітаптарға брошюралар немесе бүктемелер жатады. Брошюра мен бүктеменің жалпы түрлері ұқсас. Көбінесе, түбіртепкте бекітілген басып шығарылған парақшалар. Оның кең тараған баслым түрі- А5, мұқабасын көбінесе жұмсақ түрде жасайды. Брошюра мен бүктеменің айырмашылығы- олардың жасалу мақсатында, сонымен қатар, бірқатар полиграфиялық айырмашылықтарында.

«Брошюра» термині баспалық өнімге тән. Жалпы түрде брошюраға «8-ден 48-ге дейінгі жолақтардан тұратын және жіпппен немесе сымдық қапсырмалармен тігілген, қағаз мұқабасы бар» анықтама береді.

Журнал мерзімдік басылым болып саналады, ол күнделікті, табиғат, ғылым және т.б. мәселелерге байланысты таңдаған мақалалар мен айдарлардан тұрады. Журналдар бұқаралық ақпарат құралдарына жататындықтан қоғамдық пікірге әсер ете алады., белгілі идеологиялық топтардың, саяси партиялардың мүдделерін білдіруі мүмкін.

Әртүрлі баслылымдарды беттеудің өз ережелері бар. Журанлдар әдетте, әсерлі иллюстрациялардың көп мөлшерінен тұрады, үлкен тақырыптар, ашық түсті суреттер қолданылады. Бірақ жалпы алғанда, журналдардар мен кітаптарды беттеу қағидалары ұқсас. Ал газетті беттеу олардан өзгеше болады.

Брошюраларды шаблон бойынша жасау.

Бүгінде баспалық жүйелердің жеткілікті мөлшері бар. Біз жұмысты тегін тарататын баспадық жүйесімен зерттейтін боламыз.

Шаблон бойынша жаряланымдар жасау үшін файл- шаблоннан құру бұйрығын қолданылады.

Шаблонмен жұмыс істегенде мәтінді өзгерте аласыңдар. Ол үшін мәтінді редакциялау режіміне тінтіуірді екі шерту арқылы кіру керек. Шаблонның беттері бойынша ауысу, айналдыру жолағымен немесе жарияланым терезесінің төменгі жағындағы жарлық арқылы жүзеге асады.

Үстелдік бааспа жүйесі – тираждауға дайын баспалық өнімдердің үлгісін жасаудағы дайындықта қолданылатынт программалық және аппараттық құралдардың жиынтығы.

Баспалық өнім: материалдық құрылымы бойынша, ақпараттың таңбалық табиғаты бойынша, мерзім бойынша, ақпараттыңс сипаттамасы және нысаналы мақсаты бойынша бөлінеді.

Беттеу- иллюстрациялар мен барлық түрлі жиыннан құралған берілген пішімде жолақ дайындаудың өндірістік үдерісі.

Кітаптар- пологиграфичлық өнімнің бір түрі, ол мерзімдік емес басылым және мәтін, график түрінде ақпараттар бассылған, броюраланған парақшалар болып табылады. Шағын кітаптарға брошюралар немесе бүктемелр жатады.

Журнал мерзімдік басылым болып табылады.

ІҮ. Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:



  1. брошюрадан кітаптың айырмашылығы неде?

  2. Журналдың айқын ерекшелігін атаңдар.

  3. Жарнамалық парақша неге үлкен пішімде шығарылады.

Ү. Үйге тапсырма:
ҮІ. Оқушыларды бағалау



жүктеу/скачать 0,64 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2



©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет