III .Жаңа  сабақ             1.Теория

Адамның  өмірінде  қолданылып  жүрген энергияның  ең   ыңғайлысы және  арзаны  электр  энергиясы болып  табылады.Өндіріске  қолданылатын  көптеген  машиналар, аппаратар, қондырғылар, механизмдер  электр  энергиясының  күшімен  жұмыс  істейді.Оны   алу  үшін электр  энергиясының көзі(ток  көзі) болу  керек. Ток көзі ретінде  гальваникалық  элемент, аккумулятор  немесе  генератор  пайдаланылады.

      Электор  энергиясын  арнайы  қабылдағыштар  қабылдайды.Мысалы, станокта  энергияның  қозғалтқыш  қабылдап  алады, ал тұрмысқа  қажет энергияны элетр шамы, элект  үтік т.б. қондырғылар  қабылдап  алады.Мұның  бәрін элекр  тұтынушылар деп  атайды.Ал  элекр  тұтынушы  құралдар   элекр энергиясысы  жылуға,дыбысқа, жарыққа  немесе  механикалық  қозғалысқа  айналдырады.

       Элекр   энергиясын  ток  көзінен  тұтынушыға  жеткізу  үшін  арнайы  өткізгіш  қажет.Жақсы  өткізгіштер  тобына  металдар  жатады. Табиғатта  ток  көзін  өткізбейтін материалдарда да  көп  кездеседі.Ондай материалдар оқшаулағыш деп  аталады.Мысaлы, пластмасса, әйнек, резеңке, құрғақ  ағаш, фарфор  материалдары  оқшаулағыш  ретінде  өндірісте  көп  қолданылады.

Ток  көзі элекр  тұтынушыны  өткізгішпен  қосу  арқылы  электр  тізбегі  алынады. Тізбек  қосылған  кезде  онымен  ток  жүреді, ал  егер оны  кез  келген  жерден  үзіп  тастаса,  ток  тізбек  арқылы   жүрмейді. Демек  токты  жүргізу  үшін  тізбекті  қосу  керек, ал  оны  тоқтату  үшін  тізбекті  үзу  керек. Тізбекті  қосып, үзу  үшін  арнайы элекр  ажыратқыш  қолданылады. Ең қарапайым  элекр  тізбегі 4  элементтен тұрады: ток  козі, ажыратқыш, электр  өткізгіш  және  қабылдағыш.

Электр  тізбегіндегі  элементтерді шартты  белгілермен  белгілейді.

Шартты белгілермен  көрсетілген  жүйелерді электр схемасы  деп  атайды.