Сабақтың тақырыбы: Қазақстандағы К. Қасымұлы бастаған ұлт азаттық қозғалыс. Сабақтың мақсаты

Алматы 2007ж.

2. Мусин Чапай « Қазақстан тарихы» Алматы 2008ж.

Сабақтың құрылымы: 1. Ұйымдастыру кезеңі.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

3. Жаңа сабақ түсіндіру.

4. Жаңа сабақты бекіту.

5. Кері байланыс.

6. Бағалау.

7. Үйге тапсырма беру.

Сабақтың барысы:
I .Ұйымдастыру кезеңі :

- Оқушылармен амандасып, журналға белгі соғу.

- Сынып тазалығына мән беру(тексеру).

- Оқушылар назарын сабаққа аудару.

Жоспары: 1. Ақмола бекінісінің алынуы.

2. 1841ж Ташкент әскерлерінің шабуылдары.

4. 1844ж Кенесарының қарсы шабуылы.

5. Майтөбе түбіндегі шайқас.
І. Ақмола бекінісінің алынуы. Ақмолаға аға сұлтан Қ. Құдаймендин және әскери старшина карбышев басқарған қамал гарнизоны қорғады. Кенесары шабуылы 1938ж 7 тамызда басталды. Оның садақшылары оқтың уына майланған шүберекті жағып атқылағаннан кейін, қамалда өрт басталды.Басығара батыр оққа ұшып, оның отряды шегіне бастағанда кенесары жаңа шабуылға шақырды. Кенесарының шақыруынан қанаттанған Ағыбай, иман, Наурызбай баырлардың отрядтары қамалға қайтадан басып кірді. Қантөгіс, көне айқасы басталып, ол табан тірескен түрде кеш батқанша созылды. Өмірінде әскери старшина Карбышев пен Қоңырқұлжа кішдымен қақтығысып қалды.ігірім қамалдан қашып шықты. Келесі таңда үйінділерге айналған қамал әлі де өрт құшағында жатты. Кенесары әскери олжалар мен тұтқындарды қолға түсірді.

ІІ. 1841 ж Ташкентке жорық. Қыркүйектің басында Кенесары 4 мың адамдық әскерімен Ташкентке бет алды. Бірақ, әскерінде жұқпалы аурудың шығуы жолын біршама бөгеді. Алайда оның әскерінің екінші бөлігі, Созақ, Жаңақорған, Ақмешіт қалаларын қорғауға алды. Әсіресе Созақ қамалы үшін қиян – кикі соғыс болды. Көргендер былай деп әңгімелейді: «Кенесары әскері Созақты 18 күн бойы қоршауға алды, қамал қабырғаларына шығу үшін ағаш сатылар жасалдыү Кенесары Созақты және тағы басқада бекіністерді талқандап, айналасындағы Қоқанға бағынышты қазақтарды өзіне қосып, оларды Толғайға қарай көшуге мәжбүр етті.» Созақтың, бірнеше қамалдары мен бекіністердің алынуы халық алдында Кенесары беделін көтеріп тастады. Әріі өзі үшін де ірі жеңіс болды. Қоқан хандығы Кенесарыға мәңгілік адап құруды ұсынды. Бірақ, Кенесары бұдан бас тартып, қазақтарға тиісті жерлерді қайтарып беруді талап етті.

ІІІ. 1843ж. Ресей әскерлерінің шабуылдары. 1843ж 10 шілде генерал Обручев қырға әскери старшина Лебедев басшылығымен 300 адамдық жолақ шығарды. Лебедев Кенесарымен ырғыз өзенінде кездесебі. Бірақ, бұл жолы соғыс ашылмады.

1843ж тамызда полковник Бизановтың жалпы басшылығымен, сұлтан а. Жантөрин және Б. Айшуақов 5мың адамдық отрядпен Сахарный қамалынан «бүлікшіл сұлтан Кенесарыны» жою үшін жорыққа шықты. Полковник Бизанов отряды Өлкеаяқ өзенінің төменгі ағысымен сол маңда қоныстанған Кенесары ауылына қарай жылжыды. Осы жерде Наурызбайдың кішігірім отрядымен қақтығысып қалды. Науызбай шегіне шайқаса отырып, қырға жылыстап кетті. Жалпы Бизановтың жорығы сәтсіз аяқталды. Қалған патша отрядтары да Кенесарымен шайқаса алмады. Кенесары батырлары бетпе – бет айқаса кетпей, қаша ұрысып, дұшпанның күшін әлсіретті. Қалжыраған әскерлер күзгі жаңбырлы суық басталысымен, әскери қимылдарын тоқтатты, қырдан кетуге мәжбүр болды.

Кенесары мен Наурызбай өздерінің жасағымен қоршауды бұзып өтуді ұйғарды. Қоршаудан шығуға тырысуы сәтсіз аяқталды, Наурызбай өзінің шағын тобыменшайқаста қаза тапты. Кенесары қырғыз манаптарының қолына түседі. Соңғы шайқаста Орман манаптың қолынан Кенесарының інісі Наурызбай, екі баласы және басқа да 15 сұлтан қаза тапқан. Сонымен бірге, көптеген қатардағы қазақтар қаза тауып, мыңға жуық адам қолға түсті. Қырғыз манаптары Орман мен Жантай өзендерінің ризалығының дәне достығының белгісі ретінде өлтірген қазақтардың бастарын Қоқан ханына сыйлыққа жіберді.

1. 
   Ақмола бекінісін алу көтерілісшілерге қандай әсер етті деп ойлайсыңдар?
   
2. 
   Қоқан ханының қай қамалы үшін күрес қатты жүрді?
   
3. 
   1843ж немістен Ресей жерлерінің жорықтары сәтсіз болды?
   
4. 
   Кенесарыны қолға түсірген қырғыз манаптары.
   

1. Кенесары құрған Хандық Кеңес сол кездері қазақ қоғамына қажет пе, әлде қажетсіз ве еді немесе, тиімді әлде тиімсіз болды ма?

Оқушыларға көтерілістің жеңілу себептерін, тарихи маңызын түсіндіру. Оқушыларға сұрақтар беру. Олардың жауаптарын таңдау, сабақты қортындылау.

Сабақтағы тақырып материалын игеруге белсене араласқан, сұрақтарға жауап беріп отырған оқушыларға баға қою, оқушылардың барлығына алғыс айту.