Дүние жүзілік жалпы ұзындығы 4,5 – 5 мың км болатын құбырлар.Ресей, Канада, АҚШ

Қазақстанда құбыр жүйесі ең жақсы дамыған аймақ батыс; одан мұнай мен газдың қуатты ағындары таралады Қазақстанда ең алғаш салынған мұнай құбыры 60 км. Доссор – Ракуша.

Ең алғаш ұзындығы 720 км ² магистралды мұнай құбыры 1936 жылы Атырау мен Ресейдің Ор қаласындағы мұнай өндіру зауыты арасында салынды.

Маңғыстау мұнайын тасымалдау үшін Өзен – Жетібай –Ақтау, Өзен – Ақтау – Самара.

Ресейдің Туймазы- Иркутск мұнай құбырынан Омбы - Павлодар – Шымкент – Чарджоу.

Келешекте Қазақстаннан 5 бағытта мұнай құбырын тарту жоспарлануда.

1. 
   Атырау облсындағы Теңіз кен орнынан Ресейдің Қара теңіз жағалауындағы Новороссийск портына дейін ұзындығы 1000 жарым км қуаты жылына 75 млн тонна мұнай тасымалдайды.
   
2. 
   Теңіз – Баку – Супса – Джейхан құбыр жолы Каспий теңізі арқылы Қазақстан мұнайын халықаралық саудаға шығару мүмкіндігі.
   
3. 
   Иран мемлекеті арқылы өтіп Парсы шығанағы жағалауын баратын Теңіз – Харг құбыр жолы.
   
4. 
   Батыс Қазақстан – Қытай – Тынық мұқиты жағалауы құбыр жолы Атасу – Алашанькоу.
   
5. 
   Батыс Қазақстан – Құмкөл мұнай құбыры.
   

Кеме қатынасы мен жүк тасымалдауда:

1- орынды Атлант мұхиты,

2- орынды Тынық мұхиты,

Ла Манш бұғазы арқылы тәулігіне 500 кеме өтеді.

Зонд бұғазы арқылы-175

Гибралтар бұғазы арқылы 140 кеме өтеді.

Жасанды бұғаздар-Суэц, Панама, Киль каналдары

Тілші: Енді сауалымды өзен-көл көлігі маманына қоямын.

Сауал:Дж және Қазақстандағы өзен-көл көлігі калай дамыған?

Маман: Өзен – көл көлігі жекелеген елдердің жүк тасымалының бір бөлігін камтиды.

Тілші : менің сұрағым Әуе көлігі маманына. Қазақстанда және дүниежүзінде әуе көлігі қалай дамыған?

1. 
   Екі автомобильге бірдей мөлшерде 5 тонна жүк тиелді. Біріншісі 10 км қашықтыққа, екіншісі 100 км – ге тасып апарды, олардың қайсысы көп жұмыс атқарды?
   

1.автомобиль: 5 тонна* 10 км = 50 тонна км.

2.автомобиль: 5 тонна * 100 км = 500 тонна км.

Жауабы: 2-ші автомобиль көп жұмыс атқарды.

«Көлік кешенінің пайдасы мен зияны». Оқушылардың ой – пікірі.

2. Таситын жүк көлемі жағынан ірі көлік - Теңіз

3. Ең қымбат көлік - Ұшақ

4. Таситын жолаушылар саны жағынан ірі көлік - Автомобиль

5. Жүк айналымы бойынша ірі көлік – Теңіз.

6. Экологиялық лас көлік - Автомобиль.

7. Ең арзан көлік - Құбыр.

8. Қақпадан қақпаға жеткізетін көлік – Автомобиль.

7. 
   Кезең. Сабақты қорыту.
   

9. 
   Кезең. Үйге тапсырма.40 кескін картаға көлік кешенін түсіру.