Көптеген оқушылар: ішкі энергияны өзгертудің 2 тәсілін түсіндіреді және суреттейді.
Тілдік мақсаттар
Материалды талқылау кезінде сөйлеу және тыңдау дағдыларын дамыту.
Пәндік лексика және терминология:
құндылықтарды да- мыту
Оқушының шығармашылық қабілеттерін дамыту және өз білімін қорыту және жүйелеу мүмкіндігін жалғастыру.
пәнаралық байланыс
Химия.
Алдын ала бар білім
Зерттеу құрылымының негізгі принциптерін білу, Менделеев кестесі.
сабақтың барысы
сабақтың кезеңдері
сабақта жоспарланған іс-әрекеттер
сабақтың басы 5 мин
Ұйымдастыру кезеңі.
Сәлемдесу, сабаққа оң көңіл күймен ыңғайлану. “Миға шабуыл” әдісі арқылы сабақтың тақырыбына жетелеу.
температура
температура
temperature
жылу энергиясы
теплавая энергия
heat energy
жылу сыйымдылық
теплоемкость
heat capacity
жылу берілу
теплопередача
heat transfer
жылу
теплота
heat
жану жылуы
теплота горения
heat of combustion
булану жылуы
теплота парообра- зования
heat of vaporization
балқу жылуы
теплота плавления
heat of fusion
сабақтың ортасы 30 мин
Осы тақырып бойынша презентацияларды қарау, изопроцестерге термодинамиканың І заңын талдау және қолдану арқылы тақтадағы мәселелерді шешу мысалдары.
Термодинамика— жылулық құбылыстардың ғы- лымы. Материалдың молекулалық құрылымы тура- лы тұжырымдарға негізделген молекулалық-кинети- калық теориядан айырмашылығы термодинамика изотермиялық процестердің жалпы заңдарынан және макроскопиялық жүйелердің қасиеттерінен пайда болады. Термодинамиканың қорытындылары эксперименталдық фактілердің жиынтығына негіз- деледі және кейбір заттардың термодинамикасы молекулалық-кинетикалық үлгілерді өз тұжырым- дарын бейнелеу үшін қолданса да, материяның ішкі құрылымын білуімізге байланысты емес.
Термодинамиканың ең маңызды тұжырымдарының бірі — дененің ішкі энергиясы. Барлық макрос- копиялық денелердің ішіндегі энергияны қамтиды. Молекулалық-кинетикалық теория тұрғысы- нан, заттың ішкі энергиясы барлық атомдар мен молекулалардың кинетикалық энергиясынан және олардың өзара әсерлесуінің потенциалдық энергия- сынан тұрады. Атап айтқанда, идеал газдың ішкі энергиясы үздіксіз және кездейсоқ изотермиялық қозғалыстағы барлық газ бөлшектерінің кинети- калық энергиясының қосындысына тең. Бұл көп- теген эксперименттермен расталған Джоуль заңын қорытындылайды. Идеал газдың ішкі энергиясы оның температурасына ғана байланысты және кө- лемге байланысты емес.
Идеал газдардың ішінде өзінің физикалық қасиеттері бойынша қарапайым болып табылатын газ — бір атомды газ (гелий, неон, аргон және т.б.). Бір атомды идеал газдың ішкі энергиясы:
U 3 NkT 3 RT 2 A 2
деп берген дұрыс.
Егер сыртқы күштер жұмыс істейтін болса (оң немесе теріс), дененің ішкі энергиясы өзгеруі мүмкін. Мыса- лы, егер газ поршень астында цилиндрдегі поршень арқылы сығылса, онда сыртқы күштер Агазындағы кейбір оң жұмыстар жасайды. Сонымен қатар, газ тарапынан поршеньге әсер ететін қысым күші A= –A’жұмыс істейді. Егер газ көлемі аз көлемде
V өзгерсе, онда газ pSx = pV жұмысын орындай
ды, мұндағы p— газ қысымы, S— поршеньнің ауда- ны, ал x— оның қозғалысы. Ұлғаю кезінде газдың жұмысы оң болады, ал сығылған кезде ол теріс.
p
(1) A=pV p
(2)
0 V | |V V V
1 2
Жұмыс диаграммадағы (p, V) процестің графигіндегі ауданы сандық мәнге тең. Жұмыстың шамасы бастапқы күйден соңғы жағдайға көшу қалай бай- ланысты. Газды (1) күйден (2) күйге ауысатын үш түрлі процестер бейнеленген. Барлық үш жағдайда газ жұмыс жасайды.