Қолдану
Оқулықта берілген тапсырмаларды орындау.
Түсіндіру.
Топтық, жеке жұмыс жүргізу.
Дәптермен жұмыс.
Аудио материалдарды тыңдау.
Табиғаттағы құбылыстарды бір-бірімен салыстыра отырып сипаттау үшін физикалық шамалар қолданылады. Физикалық шамалар құбылыстардың қасиеттерін сандық тұрғыдан сипаттайды. Физикалық шамалар құбылыстарды ғана емес, денелердің де қасиеттерін сипаттау үшін де қолданылады. Мысалы, денелердің беріктік қасиеттерін сипаттау үшін қаттылық деген шама енгізіледі. Ең қатты дене – алмас, одан кейін – шыны (шынымен болаттың бетін тырнауға болады), ал болаттың қаттылығы мыстан жоғары. Негізгі өлшем бірліктерді қарастырайық:
Метр – ұзындық бірлігі,
Килограмм – масса бірлігі,
Секунд – уақыт бірлігі,
Градус – температура бірлігі,
Моль – зат мөлшерінің бірлігі,
Ньютон – күш бірлігі.
Физикалық шаманың мәні деп, оның өлшем бірлігі көрсетілген сандық мәнін айтады. Мысалы, 10 с, 15 км, 200 кг т.с.с. 1 км = 1000 м; 1,5 км = 1500 м; 1 мин = 60 с;
Физикалық шамалардың мәндерін физикалық аспаптар жәрдемімен арнайы өлшеулер жүргізу арқылы анықтайды. Физикалық шаманы өлшеу дегеніміз – оны өлшем бірлік ретінде алынған біртекті басқа бір шамамен салыстыру.
Сызғыш – ұзындықтың өлшеу құралы,
Таразы – массаның өлшеу құралы,
Секундомер – уақыттың өлшеу құралы,
Термометр – температураның өлшеу құралы,
Динамометр – күштің өлшеу құралы.
Аспаптардың бөлік құнын анықтау үшін келесі әрекеттерді орындау керек:
Аспап шкаласындағы кез келген екі мәнді аламыз;
Олардың айырмасын табамыз;
Екі мән арасындағы бөлік сызықтарының санын анықтаймыз;
Айырма нәтижесін бөлік сызықтарының санына бөлеміз.
Бұл сан шкаладағы ең кіші бөлік мәні, яғни анықтама бойынша бір бөліктің құны болып табылады.
Кило қосымшасы мыңды білдіреді, сондықтан
1 км = 1000 м;
1 киловольт = 1000 Вольт.
Милли қосымшасы бірліктің мыңнан бір үлесін білдіреді, сондықтан
1 мм = 0,001 м;
1 мг = 0,001 г.
Санти қосымшасы бірліктің жүзден бір үлесін білдіреді, сондықтан
1 см = 0,01 м;
1 мг = 0,001 г.
№2-зертханалық жұмыс.
«Физикалық шамаларды өлшеу»
|