Сабақтың тақырыбы География ғылымының салалары
жүктеу/скачать 31,89 Mb.
|
8 сынып КМЖ новый формат
- Бұл бет үшін навигация:
- Демографиялықжарылыс
- Демографиялықдағдарыс
| Үшінші тип- Өтпелі тип тән болатын елдерде соңғы жылдары халықтың әлеуметтік-экономикалық жағдайының жақсаруына байланысты өлім азайған, бірақ туу жоғары деңгейде қалып отыр.
Бірінші тип- демографиялық дағдарыс (кризис) деп аталады. Екінші тип – демографиялық жарылыс деп аталады.
Демографиялықжарылыс – дүниежүзіндегіхалықсаныныңкүртөсуі. ХХ ғасырдың бас кезіндехалық саны тез қарқынменөсебастады да, ғасырдың орта тұсындаәсіресеекіншіжартысындакүрткөбейді. XX ғасырдағыадамзаттыңсаныныңжылдамартуындемографиялықжарылысдепатайды. Соңғы 100 жылдағыөсімгеЖердегіқазірөмірсүретінадамдардың 3/4-і сәйкескеледі. Ғасырдыңекіншіжартысындаәр он жылсайынжылдықөсімшамамен 10 млн.-ғаартыпотырды. Демографиялықдағдарыс - әлеуметтік, экономикалық, табиғиықпалдардыңәсеріненбелгілібіраймақтағы (елдегі, облыстағы, аудандағы) халықтыңұдайыөсуініңтежелуіДемографиялықдағдарысқасоғыс, әлеуметтік, экономикалықжағдайлар, мемлекеттіңдемографиялықсаясатыт.б. тікелейәсеретеді. Қазақхалқы 20 ғасырда (1916 - 22) біріншіДемографиялықдағдарысқаұшырады. Жер шары халқыалғашындаөтебаяуөскен. Мұныадамныңтабиғатапаттарынатәелділігімен ,жиіболғансоғыстарменжәнежұқпалыаурулардыңкеңтаралуыментүсіндіругеболады. Мысалы, XIV ғасырдаЕуропаныжайлағанобадертіненхалықтыңшамамен 20%-ғажуығықырылған. Өндірістіңжетілуі, адамдардыңтұрмысжағдайыныңжақсаруыжәнемедицинаныңалғабасуынәтижесіндедүниежүзіхалқыжылдамқарқынменөсебастады. Әсіресе XX ғасырдахалықсаныныңайрықшажылдамартуыбайқалды. Мысалы, 1930 жылыЖер шары халқы 2 млрдадамболса, 1962 жылы — 3 млрд, 1976 жылы — 4 млрд, 1987 жылы — 5 млрд, ал 1999 жылы 6 млрд адамғажетті. Халықсаныныңмұндайкүртөсуідемографиялықжарылысдепаталады. Бұлқұбылыстыадамныңөміржасыныңұзаруы, сәбилерөлімініңазаюыжағдайындатуукөрсеткішініңөзгеріссізқалуыментүсіндіругеболады. Дегенмен 1980 жылдардыңортасынақарайхалықсаныныңөсуібаяулайбастады. Бұлтуукөрсеткішініңкүрткемуіменбайланыстыболды. Дамығанелдердіңкөпшілігіндехалықсаныныңөсуітұрақтанып, кейбірелдердетабиғиөсумүлдетоқтады. Дүниежүзіндегіхалық саны көпелдер. Дүниежүзі аймақтарындағы, жекеелдердегідемографиялықжағдайдысипаттауүшінабсолюттікжәнесалыстырмалыдемографиялықкөрсеткіштерпайдаланылады. Абсолюттікөрсеткіштерқатарынатабиғиөсу (туу мен өлудіңарақатынасы) мен механикалықөсу (иммигранттар мен эмигранттар саны арасындағыайырма) жатады. Туу мен өлімкөрсеткіштеріәлеуметтік-экономикалықжағдайларға, мемлекеттіңдемографиялықсаясатынатікелейбайланыстыболса, халықтыңкөшіп-қонуынаэкономикалықжәнесаясиалғышарттар жүктеу/скачать 31,89 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||