І. 1.Сыныпта ынтымақтастық атмосферасын орнату мақсатында «Жылы жүрек-жақсы тілек» ойыны ойнатылды.Сыныптың білім деңгейін анықтау үшін, өткен сабақтар бойынша мәліметтерді есіне түсіру үшін миға шабуыл жасалды.
2.Үй тапсырмасы сұрақтары. Ерте орта ғасырлардағы мемлекеттерге саяхат.
1.
1) Бумын қаған қай елмен саяси байланысты бұрынғыдан да
нығайта түсті?(Қытай).
2) Қай жылы Жужан қағандығы тас-талқаны шығып ,жеңіліске
ұшырады?(552 ж.)
3) « Елхан »деген атақ қай қағанға берілді?(Бумын).
4) Түрік қағанатының негізгі құрамы түрік тілдес халықтар болды.Олардың ішінде басым көпшілігі қай тайпа болды?(Теле)
5) Қай жылы қағанат Шығыс және Батыс болып екіге бөлінді?
(603 ж.)
2.
1) VIIғасырдағы Қытай деректерінде қарлұқтардың құрамында
қандай тайпалар бар екендігі көрсетілген? (бұлақ, жікіл,
ташлық).
2) VIII ғасырдың ортасында қай жерде қарлұқтар ірі тайпалық
одақ құрды?(Алтай мен Сырдарияның орта ағысында).
3) Бұл мемлекеттің орталығы болған қала.(Суяб).
4) Түркеш мемлекетінің әлсіреген жағдайын пайдаланып,қай
жылы билікті өз қолдарына алып ,жеке мемлекет құрды?(756 ж.)
5) Қарлұқтар елінде қанша қала мен қоныс бар?(25)
3.
1) Оғыз мемлекеті қашан Сырдарияның орта және төменгі
ағысында құрылған ? Орталығы қай қала? (IX ғ.соңында-
Xғ.басында)Жаңакент.
2) М.Қашқаридің айтуына қарағанда, оғыздар неше тайпадан
тұрды? (24).
3) Оғыздар кіммен одақ құрып, Хазар қағандығын талқандады?
(Киев князі Святославпен).
4) Оғызнама дерегіне сүйенсек, жабғу өзінің жерін неше
аймаққа бөліп басқарған?(12).
5) Оғыздар қандай малдың түрін өсірген?(төрт түлік).
4.
1) Қимақ қағанаты этникалық жағынан қандай түркі тілдес
тайпалардан тұрады? (эймур, байандур, татар, ланиказ
ажлар, имек, қыпшақ).
2) Қимақ мемлекетінің1және2 астанасы. (Имақия,Карантия).
3) Қимақ қағанаты қай ғасырда тарих сахнасынан мүлде кетті?
(XІғ.басында)
4) Қағанатты билеуші адамды кім деп атаған? (Қаған).
5) Қағанаттың қарапайым халқы негізінен мал өсірумен
айналысқан.Малы аз,көшіп - қонуға мүмкіндіктері жоқтар бір
орында отырған. Махмуд Қашқаридің жазуына қарағанда оларды
кімдер деп атаған? (Жатақтар).
ІІ. Сөз жұмбақ «Қыпшақ».
Қ
|
о
|
л
|
А
|
|
Ы
|
с
|
т
|
ы
|
қ
|
к
|
ө
|
л
|
|
П
|
а
|
р
|
а
|
д
|
а
|
р
|
а
|
й
|
е
|
Ш
|
ы
|
р
|
а
|
қ
|
|
А
|
ң
|
с
|
т
|
и
|
л
|
І
|
|
Қ
|
а
|
з
|
а
|
қ
|
|
1. Тас дәуірінен кейінгі дәуір....
2. Қырғызстандағы көл...
3. Теңіздің ар жағында тұрушы сақтар...
4. Сақтар тәуелсіздігін сақтап қалған жауынгер...
5. Бейнелеу өнерінің түрі....
6. Қазақстандағы алғашқы басылым...
ІІІ. 1.Тақырыппен топтық жұмыс:
1 – топ: Шығыс Дешті Қыпшақ
1. «Дешті» сөзі парсы тілінде қандай мағына береді?
2. Қай жерлер қай кезден бастап Дешті Қыпшақ деп атала
бастады?
3. Шығыс Дешті Қыпшақтар мекеніне қандай жерлер жатады?
4. Қыпшақтардың түркі – оғыз тайпаларымен қарым-қатынасы
қандай болған?
1
|
2
|
691 – 742 жж
|
|
VIII ғ деректері
|
|
ІХ – Х ғғ
|
|
ХІғ. М.Қашқари картасы
|
|
1096 жыл
|
|
ХІІ ғасыр
|
|
2 – топ: Батыс Дешті Қыпшақ
1. «Мазафатт әл-ғұз» атауы қандай мағынаны білдіреді?
2. Қазақстанның ішкі аудандарын мекендеген қыпшақтар қалай
аталады?
3. Батыс Дешті Қыпшақтар мекеніне қандай жерлер жатады?
4. ХІ ғасырда қыпшақтардың орналасқан аймағы туралы
М.Қашқаридің картасында қалай көрсетілген?
Уақыты, деректемелер
|
Болған оқиға
|
1
|
2
|
Б.з.д ІІ ғ.
|
|
759 ж. Орхон жазды
|
|
ІV ғ қыпшақтар
|
|
ІV – VІІ ғ. Қытай деректері
|
|
VІ ғ. ортасы
|
|
630 жыл
|
|
2. Картамен жұмыс
3. Тарихи сынақ хат.
Алғашқыда қыпшақтардың өзі ... ... ... болған, кейін өзі саяси ... қол жетккізгенде ... құрған. Шығыс Дешті Қыпшақтың ... этностық құрамы ... ... ... жеткен. Олардың ішінде көрнекілері ..., ..., ..., ... . Ал Батыс Дешті ... ... ... 11 тайпа ... тұрған, олардың ішінде ..., ..., ..., т.б. тайпалар болған.
4.Деңгейлік тапсырма(карточка).
IV. Сәйкестендіру тест
1.
|
IV ғасыр
|
А
|
Орыс жылнамаларында қыпшақтарды половецтер деп атаған.
|
2.
|
VI ға-сырдың ортасы
|
В
|
Қыпшақтар Хорезмге шабуыл жасаған.
|
3.
|
630 жылы
|
С
|
Қыпшақтар Қимақ қағанатының құрамына кірді.
|
4.
|
759 жылы
|
Д
|
Қыпшақтар Орталық Қазақстанда қоныстанады.
|
5
|
VIII ғасыр
|
Е
|
«Қыпшақ»сөзі көне түркі жазба деректерінде Мойыншор құлпытасында кездеседі.
|
6.
|
IX-X ғасырлар
|
Ж
|
Қыпшақтар «сеяньто» Өтікенде өздерінің Сир «Қыпшақ» мемлекетін құрады.
|
7.
|
1096 жылы
|
З
|
Түрік қағанатының қол астында тәуелді болды.
|
8.
|
XI ғасыр
|
Л
|
Қыпшақтар ғұндар бірлестігінде болды.
|
1 – Л 5 - Д
2 – З 6 – С
3 – Ж 7 – В
4 – Е 8 – А
Хронологиялық кесте:
1
|
691 жылы
|
|
2
|
16
|
|
3
|
11
|
|
4
|
646 жылы
|
|
5
|
1096 жылы
|
|
6
|
ХІІ ғасырда
|
|
| 
