Сабақтың тақырыбы Механикалық қозғалыс

9.4.4.3 электромагниттік толқындар шкаласын сипаттау және әртүрлі диапазондағы толқындардың қолданылуына мысалдар келтіру;

Топтық жұмысты брлесе орындайды.Өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды.

Радиобайланысты күнделікті тұрмыста және формулаларын есептер шығаруда қолдана білуге үйрету.

Электромагниттік толқындар. Радиобайланысты тұрмыста және формулаларын есептер шығаруда қолдана білуге үйренеді.

Өмірмен байланыстыра алады.

Ультрадыбысты қолдану арқылы денедегі бөгде заттардың қай жерде тұрғаның анықтайды. Ультрадыбыс аурудың белгісін анықтаумен бірге ауру мүшелерді де емдейді. Жаңа шыққан ерекше аспаптарды қолданып, отаны кеспей жасайтын әдіс кенінен қолданылуда.

; Cөз тipкеcтеpi/ жaзылым бoйыншa ұcыныcтap:

Тербелмелі процестер жүзеге асатын құрылғыларды тербелмелі жүйелер деп атайды

Тәрбие: ата-ана қадірін, отбасы қадірін түсіну.

Оқушылар бір-біріне жақсы тілек тілеп, сыныпта жақсы ахуал қалыптастырады.

Өткен тақырықа қатысты сұрақ- жауап

Кім шапшаң әдісі бойынга

Үйге берілген тапсырманы сұрақ-жауап арқылы диалогқа түсіру

Үй тапсырмасы бойынша сұрақтар:

Акустикалық резонанс дегеніміз не?

Акустикалық резонанс қандай құбылыстарда көрініс береді?

Музыкалық аспаптардың ойықтарының көлемін салыстыр?

Домбыраның дыбыс шығаруының мәні неде түсіндір?

Акустикалық резонансты, дыбыстың шағылуын білу біз үшін маңызы қаншама?

Толқын ұзындығы υ Гц T=1/ ν

Толқын жиілігі λ м/с ν=υ/λ

Толқын жылдамдығы ν м υ=λ·ν

Толын периоды Т с λ= υ·Т

«Бақыт» вагоны

«Сүйіспеншілік» вагоны

«Жарқын өмір» вагоны

«Қызыл гүлім-ай» би билету.

10 минут

1. 
   Өзгеріп отыратын магнит өрісі кеңістікте өзгеріп отыратын электр өрісін тудырады.
   
2. 
   Өзгеріп отыратын электр өрісі кеңістікте өзгеріп отыратын магнит өрісін тудырады.
   

Электромагниттік өрісті көрнекі түрде бейнелеу үшін оны, бір жағынан, электр өрісінің кернеулік векторы арқылы, екінші жағынан, магнит өрісінің индукция векторы арқылы сипаттап кескіндейді.

Айнымалы электромагниттік өрістің кеңістікте таралуы электромагниттік толқын деп аталады.

1. 
   Электромагниттік толқын әр түрлі заттарда, вакуумда да тарала алады.
   
2. 
   Электромагниттік толқындар- тек көлденең толқындар.
   
3. 
   Вакуумдағы электромагниттік толқындардың жылдамдығы 3∙10⁸м/с.
   
4. 
   Вакуумға қарағанда заттағы электромагниттік толқынның таралу жылдамдығы аз болады және ол мына өрнекпен анықталады:
   
5. 
   Электромагниттік толқындар энергия тасиды.
   

λ^/-заттағы толқын ұзындығы;

Оқулық,

10 минут

Жаңа тақырып төңірегінде тапсырмалар пайддалану үшін «Автобустық аялдама» әдісін пайдалану

Оқушылардың қабілеттеріне сай "Автобустық аялдама" әдісі бойынша әр топтың алдына сұрақ жазылған парақ беру. Олар жауап жазып келесі топқа жіберіп отырды.

Демонстрациялық лабораториялық жұмыс. (Проекциялық аппарат, компьютер, экран арқылы көрсетіледі).

Білеушені бірдей күшпен тартайық. Бетке қай жағынан жанасқанын ескермейік. Үйкеліс күшінің жанасушы беттердің ауданына тәуелсіз екенін көреміз.

Білеушені басқа кедір-бұдырлы бетке орналастырайық. Енді оны орнынан қозғалту үшін бұрынғыдан да көп күш жұмсау қажет екенін көреміз. Бұл үйкеліс күшінің өзара әсер етуші беттерге тәуелді екенін көрсетеді.

Динамометрге бекітілген білеушені тарту арқылы берілген уақыт моментіндегі денеге әсер ететін күшті анықтауға болады. Әсер етуші күш белгілі бір шамадан асқанда білеушенің қозғалатынына назар аударыңдар. Сонымен бірге білеушені қозғалысқа келтіріп тұрған күштің әсер етуші күштен аз екенін байқаймыз. Салмағы алғашқыдай тағы бір білеушені қойып, бетке әсер ететін күшті екі есе арттырайық. Динамометр үйкеліс күшінің артқанын көрсетеді.

байланысты тапсырма.

1)Құрғақ асфальтта =0,6. Ылғал асфальтта =0,4.

F_үйк. қай асфальтта артық? F_{үйк.құрғақ} ..... F_{үйк.ылғал}

2)Құрғақ бетонда =0,95. Ылғал бетонда =0,85.

F_үйк. қай бетонда кем? F_{үйк.құрғақ} ..... F_{үйк.ылғал}

3)Қара жолда =0,5 (0,3). Құм төселген жолда =0,7 (0,5). Мұздақ жолда

=0,15. F_үйк. қай жолда артық немесе кем?

Оқулық,қабырғаға ілінген ватмандар, түрлі-түсті маркерлер

Сабақты бекіту

10 минут

 Пысықтау.

1. Электромагниттік өріс деген не?

2. Электромагниттік тербелістің кеңістік нүктелеріне беріліп, толқын түрінде таралуын қалай түсіндіруге болады?

3. Электромагниттік және серпімді толқындардың ұқсастығы мен айырмашылықтары неде?

4. Электромагниттік толқындардың қасиеттері қандай?

5. Электромагниттік толқындардың вакуумдағы және заттық ортадағы таралу ерекшеліктерін қалай түсіндіруге болады?

БББ кестесі

Білгенім	Білдім	Білгім келеді

Кері байланыс

3 минут

Сабақтан алған әсерлерін стикерге жазып, қоржындарға жабыстырады.

Сабақ / оқу

мақсаттары

шынайы ма?

Бүгін оқушылар

не білді?

Сыныптағы ахуал

қандай болды?

Мен жоспарлаған

саралау шаралары

тиімді болды ма?

Мен берілген

уақыт ішінде

үлгердім бе? Мен

өз жоспарыма

қандай түзетулер

енгіздім жəне

неліктен?

Қандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)?

2:

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды

9.4.4.4 шыны призма арқылы өткен жарықтың дисперсиясына сапалы сипаттама беру

Электромагниттік толқын диапазонын белгілеу

Білімді сыныптастарына түсіндіріп оқулықтан тыс ресурстар қоса алады.

Электромагниттік толқындардың тұрмыста қай салада қалай қолданылатынын біледі және формулаларын есептер шығаруда қолдана білуге үйренеді

Оқушы тапсырмаларды орындау арқылы жаңа тақырыптың мағынасын түсінеді. Әртүрлі тақырыпқа тиісті мәселелерді талдай отырып, ойын қорыта алады.

Топтық, жұптық жұмыстарда белсенділік таныта отырып, берілген әрбір тапсырманы дер кезінде орындай алады. Тапсырмаларды орындауда ережелерді қолдана білу дағдысы қалыптасады, тақырыпты түсіндіруде физикалық терминдерді белсенді қолданады.

Жаңа терминдермен үштілде танысып, тапсырмаларды ағылшын тілінде орындап дағдыланады.

Өзгеріп отыратын магнит өрісі кеңістікте өзгеріп отыратын электр өрісін тудырады.

Өзгеріп отыратын электр өрісі кеңістікте өзгеріп отыратын магнит өрісін тудырады.

Өзгеріп отыратын электр және магнит өрістері әр уақытта да өзара байланыста болады, сондықтан олардың ажырамасы бірлігін электромагниттік өріс дейді.

10 мин

«Ыстық орындық» әдісі арқылы үй тапсырмасын сұрау

1. Үй тапсырмасын тексеруге сұрақтар беріледі.

1.Тербелістердің серпімді ортаның бір бөлшегінен екінші бөлшегіне таралуын... (механикалық толқын)

2.Механикалық толқындар таралатын орта ... (қатты,сұйық,газ)

3.Толқын тербелістегі бөлшектерді тасымалдамайды, тек ... (энергияны тасымалдайды)

4.Толқын жылдамдығы анықталады ... (v=l/T)

5.Жиілігі 20000 Гц –тен жоғары толқындар ... (ультрадыбыс),16 Гц –тен төмен толқындар(инфрадыбыс)

6.Ток күшінің,зарядтың,кернеудің периодты өзергіп отыруын ... (электромагниттік тербелістер)

7.Электромагниттік тербелістерді алатын құрылғы (тербелмелі контур)

8.Тербелмелі контур неден тұрады (катушка мен конденсатордан)

Ыстық орындық әдісі арқылы оқушылар өткен тақырыптар бойынша сұрақтарға жауап береді.

30 мин

«Бортты журнал» әдісі

• 
  Не тудырады?
  
• 
  Толқынның қандай түріне жатады?
  
• 
  Энергия тасымалдай ма?
  
• 
  Вакуумде қалай таралады?
  

Максвеллдің электромагниттік өріс теориясының түйіні:

Өзгеріп отыратын магнит өрісі кеңістікте өзгеріп отыратын электр өрісін тудырады.

Өзгеріп отыратын электр өрісі кеңістікте өзгеріп отыратын магнит өрісін тудырады.

Өзгеріп отыратын электр және магнит өрістері әр уақытта да өзара байланыста болады, сондықтан олардың ажырамасы бірлігін электромагниттік өріс дейді.

Электромагниттік өрісті көрнекі түрде бейнелеу үшін оны, бір жағынан, электр өрісінің кернеулік векторы арқылы, екінші жағынан, магнит өрісінің индукция векторы арқылы сипаттап кескіндейді.

Айнымалы электромагниттік өрістің кеңістікте таралуы электромагниттік толқын деп аталады.

Электромагниттік толқындардың қасиеттері:

Электромагниттік толқын әртүрлі заттарда, вакуумда да тарала алады.

Электромагниттік толқындар – тек көлденең толқындар.

Вакуумдағы электромагниттік толқындардың жылдамдығы: 3∙10⁸ м/с.

Вакуумға қарағанда заттағы электромагниттік толқынның таралу жылдамдығы аз болады және ол мына өрнекпен анықталады.

Электромагниттік толқындар энергия тасиды.

λ – вакуумдағы толқын ұзындығы;

Электромагниттік толқындар шкаласы.

Радиотолқындар, микротолқындар, инфрақызыл толқындар, ақ жарық, ультракүлгін толқындар, рентген сәулелері, гамма-сәулелері

I топ
1. Ұзындығы 5 см электрмагниттік толқынның түрі қандай болады?
2. Судан өткен күлгін сәуленің толқын ұзындығын анықтаңдар.
3. Радиотолқынның ұзындығы 30 м, оның ауадағы таралу жылдамдығы
3× м/с. Толқын көзінің жиілігі неге тең?
II топ
1. Ақ жарық сәулесінің ұзындығы 1 м болуы мүмкін ба?
2. Ауыр шыныдан өткен жасыл түсті суленің ұзындығын анықтаңдар.
3. Тербеліс жиілігі 1 МГц электрмагниттік толқынның ұзындығы қандай болады? Толқынның таралу жылдамдығы 3× м/с.
III топ
1. Ұзындығы 5 нм электромагниттік толқын қандай толқындарға жатады?
2.Ас тұздан өткізген көк түсті сәуленің ұзындығы қандай болады?
3. Ұзындығы 5 мкм инфрақызыл толқынның таралу жылдамдығы 3× м/с.
Толқын көзінің жиілігін анықтаңдар..

Кері байланыс.

Жетістік критерийлері бойынша топқа кері байланыс беріңіз. Әр топ 2 минут сөйлейді.

Жетістік критерийлері

• 
  Сурет идеясын ашады;
  
• 
  Тақырыптың мәні өмірден келтірілген мысалға сәйкес келеді.
  

«Қарлы кесек» әдісі бойынша топ мүшелері бір-біріне жаңа сабақ бойынша сұрақтар қояды.

(Әрбір дұрыс жауап 1 балл)

1.ЭМ-тік толқындар шкаласы қандай аралықтарды қамтиды?

2.Инфрақызыл толқындарды басқалай қалай атайды?

3.Көрінетін жарық дегеніміз не?

4.ЭМ-тік сәулелердің ішіндегі толқын ұзындығы ең қысқасы қайсысы?

5.Рентген сәулесі қай кезде пайда болады?

6.ЭМ-тік толқын арқылы неліктен су астында жүзіп жүрген екі сүңгуір қайықпен радиобайланыс жасалынбайды?

7. Қай сәуле электромагниттік толқындар шкаласында ультракүлгін сәуле мен -сәуле арасындағы бөлікті алып жатады?

Бағалау

Маркер, ватман, бағдаршам

бор

5 мин

Оқушыларға кері байланыс қағаздарын таратып береді.

Күнделікке баға қойдырады.

Стикерге кері байланыс жазып береді.

Сабақта маған не пайдалы болды?

Сабақта маған не қызықты болды?

Сабақта маған не қиын болды?

• 
  Қосымша ақпарат: Үйге тапсырма беру: