Сабақтың тақырыбы: Шешендік өнер

43-жаттығу.

І деңгей

1.Балалар,Қаныш Сәтбаев кім? .. 2.Метафора,эпитет,мақал-мәтелдер,тұрақты сөз тіркестері дегеніміз не? ..

Мұғалім тарапынан мәтіннің авторы Қажым Жұмалиев туралы мағлұмат беріледі.

Оқушы мәтінді мәнерлеп оқиды.

1. 
   Мәтіннен фразеологизмді,мақал-мәтелдерді,эпитет,теңеулерді табулары керек.
   
2. 
   Қаныш Сәтбаевтың сөзінің мазмұндылығын анықтау.
   

1.Мақал-мәтелді жалғастыру.

2.Үш бидің шешендік сөзіндегі көркемдегіш құралды тауып,шешендік сөздің түрін ажырат.
1-тапсырма

Мақал-мәтелдегі сұрақтың орнына тиісті сөздерді қойыңыз. 1.Ердің сыншысы – (кім?). Отан. 2.Оқу (немен?) құдық қазғандай. ине. 3.Көп сөз – көмір,аз сөз – (не?) тәрбие 4.Өлімнен(не?) күшті. өлгені 5.Атаңның баласы болма, бір рет (кімнің?) баласы бол. алтын 6.Ер жігіттің екі сөйлегені – (не істегені?) балалы. 7.Жеті рет өлшеп,(неше?) рет кес. баласыз 8.(Қандай?) үй – базар, баласыз (қандай?) үй – мазар. ел. 9.(не?) отбасынан басталады. халқыңның

2-тапсырма

Төле би мен Қаз дауысты Қазыбектің бір әділ билігіне риза болған Әйтеке би көп адам отырған жиында: Бүркіт бол заманыңыз түлкі болса, Бай болар кедей жігіт мүлкі болса. Жақсылардың белгісі сол емес пе, Қара қылды қақ жарған әділ болса, - депті. а) Қандай көркемдік құралдарды қолданған? ә) шешендік сөздің қай түріне жатады

ІІІ деңгей 1.шешендік сөздің авторларын тап. 2.Қазіргі шешендік сөздерді түрлеріне ажырат. 3.Кестені толтыру.

1-тапсырма. Шешендік сөздермен танысып,кімнің сөздері екенін тап.

1. Біз қазақ деген мал баққан елміз,бірақ ешкімге соқтықпай жатқан елміз.Сен темір болсаң,мен көмірмін.Еріткелі келгенмін.Екі елдің арасын теліткелі келгенмін.

2.Қол бастау қиын емес, Бәрінен сөз бастау қиын:

ІІ тапсырма Мәтіндермен танысып,қазіргі шешендіктің қандай түрлеріне жататындығын анықтаңыз.

1. 
   Дүниеде адам өмірінен асқан құндылық болған емес,болмайды да.Сондықтан оны саудаға салып,ойыншыққа айналдырудан өткен күнә жоқ.Әсіресе діні бір жұртты бір – біріне айдап салып,ажал отына итермелеу – мұсылманшылыққа,жалпы дін жолына жат қадам.
   
2. 
   Мені кінәләп,айыптау үшін бүкіл ұжымның еңбегін жоққа шығарып,табысын мансұқ етуге барды.Шындыққа жанаспайтын бұл өтірікті көріп-біліп отырып,комиссия құрамына енген бұрынғы өз түлектеріміз де бұған қолын қойып,табансыздық танытты.Міне,осы адамдық па,осы да азамат ісі ме?
   

ІІІ тапсырма Кестені толтыр.

«біз қандай жағдайда өркениетті ел бола аламыз?» тақырыбында бәсекеге төтеп беретін 50 елдің қатарына кірудің стратегиялық жоспарын құру.

Сонымен, балалар,сабағымызды қорытындылайық.

шешендік сөздің сапаларына не жатады?

тілдің тазалығы

ой жүйелілігі

Сөз сапалары
сөздің мазмұндылығы

сөз қысқалығы

сөз түсініктілігі

сөз әуезділігі

сөз байлығы

сөз анықтылығы

сөз дұрыстығы

сөз дәлдігі.

Балалар,сендер сөзді орынды,мәнді,дұрыс қолдана білесіңдер Қазақстанның беделді де белсенді азаматтары болаыңдар.

Бағалау.

Үйге: 44,45-жаттығулар.

Күні: Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 11

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу,оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

Пікірталас мәдениетіндегі ең бастысы аудиторияға ой тастау, ал көпшілік ойын әрқашан бір арнаға құя бермейді. «Ойды ой қозғайды» , жаңа пікір тудырады немесе жаңа пікірдің ашылуына жағдай жасайды,не қарсы көзқарас пайда болады.

Пікіралмасу ойталқы пікірсайыс

Ойбөліс айтыс

«Шын достық көрінісі» деген тақырыпта эссе жазыңдар.

1. 
   Пікірталас дегеніміз не?
   
2. 
   Пікірталастың қандай түрлері бар?
   

Күні: Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 11

ә) сөйлеу тілін,сөз мағынасын түсініп,шапшаң ой қорыта алуға,көркем ұқыпты жаза білуге дағдыландыру;

б) оқушылардың тілдерін бұрмаламай анық, таза сөйлеуге машықтыру;

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,түсіндіру,пікірталас т.б.

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар, газет-журналдар

Пәнаралық байланыс: тарих,әдебиет

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу,оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

Көпшілікпен сұхбат немесе жеке адамдармен пікірлесу, пікірталасқа түсуде алдын-ала дайындықтан өткенде нәтижелі болары сөзсіз. Көпшілікпен, жеке адамдармен пікірлесу,пікірталастыру үшін дайындықтың бірнеше кезеңдерін көрсетуге болады.

Күнделікті дайындық. Баспасөз құралдарын қадағалау,ғылыми, публицистикалық,көркем әдебиеттер оқу, ғылым мен техниканың соңғы жаңалықтарынан хабардар болу, қоғамдағы саяси,әлеуметтік істерді ой елегінен өткізіп,баға беріп отыру, т.б Күнделікті тұрмыста алынатын мәлімет, білімді орнымен пайдалану қажет. Қызметі,жұмыс ыңғайы көпшілікпен қарым-қатынасқа негізделген адам үшін дайындыққа төмендегілерді айтуға болады.

-көркем әдебиеттерден цитата,үзінді, мысалдар жинау;

-мақал-мәтел,қанатты сөздер жаттау;

-сөйлеу техникасына жаттығу:

-сөйлеуде әдеп нормаларын сақтау;

-шешендік өнердің теориялық,әдістемелік негіздерін меңгеру.

ә) сөйлеу тілін,сөз мағынасын түсініп,шапшаң ой қорыта алуға,көркем ұқыпты жаза білуге дағдыландыру;

б) оқушылардың тілдерін бұрмаламай анық, таза сөйлеуге машықтыру;

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,түсіндіру,пікірталас т.б.

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар, газет-журналдар

Пәнаралық байланыс: тарих,әдебиет

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу,оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1. 
   Пікірталас дегеніміз не?
   
2. 
   Пікірталастың қандай түрлері бар?
   

Нақты бір тақырып бойынша сөйлеуді шешендік өнердің бір түрі деп те қарастырады. Оның төмендегі бөліктерін жетік түсініп,басты сипаттарын аша алғанда нәтижелі болары сөзсіз.

Дайындық түрлері:

-сөздің жазбаша мәтінін дайындау;

-мәтінді бірнеше рет дауыстап,мәнерлеп оқып дағдылану;

- қажетіне қарай кейбір тұстарын жаттап алу керек десе,келесі бір сөз шеберлері:

-тезис немесе жоспарын жасау;

-мәтіннің негізгі бөліктерін ғана жазу,яғни тірек бөліктерін әзірлеу;

Қалай болғанда да,ойды дәл жеткізе білу,тақырып мәнін ашу жоспар құрудың маңызы ерекше.

Жаттығумен жұмыс: 28-жаттығу. Кестені толтырыңдар.

№	Қорытынды түрі	Қолданылатын сөздер мен тіркестер	Тақырып
1	Жалпылама қорытынды	«Сонымен», «Ендеше»
2	Тыңдаушыларды нақты бір іске жұмылдыру	«Біріншіден», «Екіншіден»
3	Тыңдаушыларға алғыс айту	«Тыңдағандарыңызға», «Көңіл қойғандарыңызға»
4	Юмормен аяқтау	«Бірде Қожанасырдан сұрапты»
5	Мадақтау, көңіл көтерумен аяқтау	«Сіздерге үміт артуға болатынына сенемін»

Білімді бекіту: . Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоя отырып, түсінбеген сұрақтарына жауап беремін.

Білімді бағалау: Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.

Үйге тапсырма: 29-жаттығу.
Күні: Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 11

Сабақтың тақырыбы: Пікірталасты жоспарлау

Сабақтың мақсаты: а) пікірталасты жоспарлауды оның жай және күрделі түрлері туралы түсініктерін кеңейту. Оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттыру;

ә) сөйлеу тілін,сөз мағынасын түсініп,шапшаң ой қорыта алуға,көркем ұқыпты жаза білуге дағдыландыру;

б) оқушылардың тілдерін бұрмаламай анық, таза сөйлеуге машықтыру;

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,түсіндіру,пікірталас т.б.

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар, газет-журналдар

Пәнаралық байланыс: тарих,әдебиет

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу,оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

Жоспар-мәтіндегі ойдың берілу реті, қысқаша мәтін бағдарламасы.

Жоспар


Күрделі

Жай

1. 
   Кіріспе
   
2. 
   Негізгі бөлім
   
3. 
   Қорытынды
   

Күні: Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 11

ә) сөйлеу тілін,сөз мағынасын түсініп,шапшаң ой қорыта алуға,көркем ұқыпты жаза білуге дағдыландыру;

б) оқушылардың тілдерін бұрмаламай анық, таза сөйлеуге машықтыру;

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,түсіндіру,пікірталас т.б.

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар, газет-журналдар

Пәнаралық байланыс: тарих,әдебиет

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу,оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген жаттығуды тексеремін.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

Адамдар арасында пікір алшақтығы,түрлілігі пікірлесуге,ой бөлісуге,талдауға негіз болады.

Пікіралмасу-көпшіліктің шындықты,негізгі ойды анықтаудығы айтысы. Пікіралмасу-көпшілік-ғылыми немесе саяси айтыс.

Пікіралмасудың нәтижесі –ортақ пікірге келу,сондқтан да қатысушылар бір пікірге тоқталмаса да,өзара түсіністік, келісім болады.
Пікіралмасу-пікірталастың бір түрі	Қатысушылардың мүдделері ортақ болады	Пікіралмасуда ортақ шешімге, пікірге тоқтайды	Қатысушылардың барлығы өз ойларын айта алады,тең құқылы	Регламент қатысушылармен келісе отырып белгіленеді.

Жаттығумен жұмыс: 30-жаттығу. Мәтінді айтылу сазымен оқыңдар.

1. 
   Мәтіндегі сөйлеушілер сздеріне баға беріңдер.
   
2. 
   Қарамен жазылған сөздердің мағынасын ашыңдар
   

Күні: Пәні: қазақ тілі Сыныбы: 11

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу,оқушылардың зейінін сабаққа аудару.