ІҮ. Термин сөзге анықтама
Тың игеру-
Топырақ эрозиясы-
Экстенсивті-
Аграрлық дағдарыс-
Ү. Кесте толтыру:
Қазақстандағы тың игерілген облыстар
|
Ақмола Солтүстік Қазақстан
|
Павлодар Қостанай
|
Көкшетау Торғай
|
Қазақстанда тың және тыңайған жерлерді игеру барысы туралы кесте
Басталған жылы
|
1954 жылы (қаңтар- наурыз пленумы
|
Идеяны ұсынушы
|
Үкімет
|
Одақ бойынша жыртылған жер
|
Солт. Кавказ,Орал,Оңтүстік сібір,Еділ бойы, Қазақстан
|
Қазақстан бойынша жыртылған жер
|
Павлодар ,Көкшетау,Торғай, Солтүстік Қазақстан, Ақмола,Қостанай облысы
|
Тыңгерлерді материалдық ынталандыру
|
Дүние мүлкі тегін көшірілді.
Отбасшы басшысына 500-100 сом, әр мүшесіне 150-200 сом мөлшерінде бір реттік көмек берілді.
Үй салу үшін 10 жылға 10000 сом мөлшерінде несие берілді. (35 % -ін мемлекет өз қарамағына алды.)
Мал сатып алу үшін 1500-2000 сом несие берілді.
1,5 центнер астық немесе ұн ,азық – түлік берілді.
2 жылдан 5 жылға дейін ауыл шаруашылық салығынан босатылды.
|
Тыңгерлер саны
|
1954-1955 жылдары өнеркәсіпке , көлікке жұмыс істеу ішін 0,5 млн адам
Ақмола облысына 20000 адам
Солт. Қазақстанға 150000 адам келуі керек еді , артығымен 650000 адам келді.
1954-1962 жылдары жалпы 2 млн адам келді.
|
Жыртылған жер көлемі
|
1954 жылы 6,5 млн гектар
1955 жылы 9,4 млн гектар
Жалпы 25 млн гектар
|
Бөлінген қаржы
|
1954-1959 жылдары 20 млрд.
|
Пайдасы
|
Ұлттық маман кадрлар көбейді.
Қалалармен өнеркәсіп орындары салынды
Мәдени ошақтар пайда болды
Техниканы меңгеру басталды.
Халықтар арасында достық қарым – қатынас орнап,
Басқа ұлттар мәдениетінің жетістіктеріне үйренді.
Басқа салалардың дамуына әсер етті.
Одақ бойынша астықты аймаққа айналды.
|
Зияны
|
Қазақ тілі тұрмыстық тіл болып қалды.
Қазақ мектептері жабылды.
Демографиялық күйзеліс басталды.
Экстенсивті әдіспен жүргізілді
Мал шаруашылығының жайылымдық жерлері тарылды.
Топырақ эрозиясы күшейді.
Жердің құнарлы қабаты желге ұшты
Ет пен сүт өнімдерінің тапшылығы туды.
Пайдакүнемдер көбейді.
|
УІІ. Сабақты қорытындылау.
Кім жылдым?
Тың игеру басталды.
Тың игеру жүргізілген облыстар
Тың жерлердің игерілуі басым көпшілігі негізінен Қазақстанның қай аймағында жүзеге асты?
Тың игеруге 1954-1962 жж қанша адам келді?
«Қызыл ту» ұжымшарының звено жетекшісі,күріштен рекорд өнім алған
Теміртаудағы металлургия комбинатының құрылысы қалай аталды?
1959ж жергілікті ұлт өкілдерінің саны
Ол Қазақстанды мекендеген барлық тұрғындардың қанша пайызын құрады?
Егіске жарамды жерлерді зерттеу жұмыстарын кімдер жүргізді?
Тест
1950 жылдардағы ауыл шаруашылығы қандай жолмен дамыды ?
А) қарқынды; Ә) Экстенсивті; Б) Наврықтық; В) Қайта құру;
2. Тың игеру қарсаңында Қазақстан компартиясы Орталық комитеттің Бірінші хатшысы болып кім сайланды ?
А) Брежнев; Ә) Қонаев; Б) Пономарев; В) Жүніспаев ;
3. Тың игеруге байланысты 1954 жылы Қазақстанда қанша жер жыртылды ?
А) 4,3 млн га; Ә) 6,5 млн га ; Б) 7,6 млн га ;
4. 1956 жылы Қазақстан тыңынан қанша астық жиналды ?
А) 10 млн ; Ә) 16 млн ; Б) 18 млн ; В) 20 млн ;
5. Тың және тыңайған жерді игерудің келеңсіздіктері болды ?
А) Жердің құнарлы қабаты желге ұшты; Ә) Топырақ эрозиясы күшейді ;
Б) жоғардағылардың барлығы дұрыс ;
6. Тың игеру Қазақстанның қай облыстарында жүзеге асты ?
А) Қостанай ,Ақмола, Солт. Қаз. Көкшетау, Торғай ,Павлодар;
Ә) Қостанай, Павлодар, Шымкент, Ақтөбе, Семей;
Б) Алматы, Талдықорған, Оңт. Қазақстан, Қызылорда;
В) Қостанай, Солт. Қазақстан, Торғай, Оңт. Қазақстан, Өскемен;
7. Тың және тыңайған жерді игерудің екі жылға арналған жоспары қагша жылда орындалды ?
А) 2 жылда; Ә) 1 жылда ; Б) 3 жылда ; В) 5 жылда;
8. Тың игеру кезінде Қазақстанға қанша адам тұрақты тұру үшін көшіп келді ?
А) 1 млн ; Ә) 1,7 млн ; Б) 2 млн ; В) 2,5 млн ;
9. 1965 жылы республика мал саны қанша болды ?
А) 32 млн : Ә) 34 млн ; Б) 39 млн ; В) 42 млн ;
10. 1959 жылы республика тұғындары арасындағы қазақ халқының үлес салмағы қандай болды ?
А) 30 % ; Ә) 42 % ; Б) 56 % ; В) 85 % ;
Бағалау: Оқушылар білімін бағалау.
Үйге тапсырма:36оқу, кесте «Тың қазақ халқына не берді?» Эссе жазу
Достарыңызбен бөлісу: |