Сабақтың тақырыбы: «Тұрлаусыз мүшелер»

Сабақтың тақырыбы: «Тұрлаусыз мүшелер»

Сабақтың мақсаттары: Тұрлаусыз мүшелер туралы жалпы түсінік беру, сөйлемдегі бастауыш пен баяндауыштан басқа мүшелердің тұрлаусыз мүшелер деп айтылатынын түсіндіру , сөйлемде атқаратын қызметіне түсінік беру, бастауыш пен баяндауыштың байланысын меңгеру. Оқушылардың сөз, сөйлем, сөйлем мүшелері туралы білімдерін кеңейте түсу таза, сауатты жазу дағдысын жетілдіру. Пән аралық және өмірмен байланысты іске асыру, оқушылардың білім алуға деген қызығушылығын арттыру. Оқушылардың сауаттылығын ой - өрісін дамыту, өз ойын тез әрі жүйелі жеткізуге дағдыландыру.
Сабақтың әдіс - тәсілі: жұптық жұмыс, сұрақ - жауап, ой қозғау.
Сабақтың көрнекілігі: суреттер (құстар ), слайд.

Сабақтың түрі: экологиялық ертегі сабақ

Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі: Психологиялық дайындық.

Қазақ тілі- өмірің де, өлең де,

Қазақ тілі- тамыр жайған тереңге

Қазақ тілі- болашаққа жетелеп,

Ұрпақтарды танытады әлемге

Балалар, біздің мақсат-міндетіміз не?

Мақсатымыз- білім алу,

Міндетіміз- еңбектену

Еңбектену арқылы

«5»- ке қолды жеткізу

Балалар, бүгінгі сабағымызға негіз етіп мына ғибрат сөзді аламыз

« Ана тілін меңгеріп алмай, басқа пәндерді түсіну мүмкін емес » Ж. Аймауытов.

Балалар, бүгінгі қазақ тілі сабағын экологиялық сабақ етіп өтеміз.

Экология дегеніміз- бұл табиғатты қорғау,үнемдеу туралы ғылым. Ертегіде жануарлар,құстар да айналадағын табиғаттың бәрі сөйлеп кетеді. Ертегі кейіпкерлерімен бүгін біз де сөйлесеміз, пікірлесеміз,бір бірімізге көмектесеміз.

Қызығушылықты ояту

Ерте- ерте ертеде жапан түзде далада сылдырап ақққан бұлақ басында әдемі жалғыз терек өмір сүріпті. 20- жасында ер жетіп, 30- жасында бұғанасы қатып, 40- жасында кемеліне келіп, 50-ден асқан соң қартая бастапты.Кейбір бұтақтары сынып, қотыр қабығының әр жеріне құрт түсіпті. Құрт көбейіп оның әр жерін тесіпті.Тұла бойы қақсап ауырған соң амал бар ма?

-Ух, жаным- ай жаным,енді не қыламын,құрт ауруына шалдықтым.Тесіп жеп барады,бұтақтарым сырқырайды,жапырақтарым сыздайды,жәрдем ете көріңдер, дептерек күні -түні зарлай береді. Оның дауысын естіп бір күні ақ көгершін ұшып келеді.

-Терек ата,ауруыңыз жаман еке. Мен дәрігердің кім екенін білмеймін, дегенмен дертіңізден айықтыратын дәрігер іздеп көрейін деп ұша жөнеледі.

-Балалар, көгершінмен бірге теректің ауруын емдейтін дәрігер іздеуге дайынбыз ба?

Онда үйге берілген тапсырманы оқып жіберейік.

2. Үй тапсырмасын тексеру

3. Өткен сабақты қайталау

Мағынаны ашу

Көгершін ұшып келе жатып, биікте отырған сауықанды көреді.Оған мән жайды баяндайды. « Терекке жақсылық жасай көр» деп өтінеді.

Сауысқан:-Әркімнің өз жұмысы бар гой,менің көмектесуге уақытым жоқ дейді

Сауысқанның уақыты жоқ болса біз көмектесейік, мына тапсырманы орындайық.

5. Жаңа сабақ:

«Ойлан, тап» ойыны

Көбейту кестесін сұрау арқылы дұрыс нәтиженің тұсындағы сөздерді шығару.

4*6=24 тұрлаусыз

3*9=27 мүшелер

Жаңа сабақты түсіндіремін.
ЕРЕЖЕ:
Сөйлемдегі бастауыш, баяндауыштардан басқа сөйлем мүшелерін тұрлаусыз мүшелер деп атайды. Оларға қандай? Кімге? Неге? Нені? Қашан? қайда? т. б. сұрақтар қойылады.

Мысалы:
Айгүл гүлді суарды.

Ақ көгершін одан әрі ұшып кетіпті.Қалың тоғайдың маңында жүрген қырғауылды көреді. Оған мән жайды айтады.Ол өзінің көгершінге көмектесе алмайтынын айтады.

66-жаттығу

Баласына ж2ріп,

Ұрсып жатыр к2лік

2леніп,с2ріп,

Алып қапсың 2лік

2шілей 2ңді

Көрсетпе де ж2рді.

Қырғауыл үшін көмектесуге «не жаман ?» Бұқар жыраудың толғауын айтады.

-Қандай құс туралы айтылған? Кекілік

-Балалар, құстар да балалары жаман баға алса ренжиді екен. Сендер де жаман баға алсаңдар аналарың ренжиді. Сондықтан жақсы баға алу керек.Көгершін одан әрі ұшып кетіпті, қалың тоғайдың ішінен құйқылжыта ән салған бұлбұлдың үнін естиді. Ол бұлбұлға келіп,теректі емдей көр деп жалынады.

-Кешір ,көгершін. Маған ренжіме. Менің де өз кәсібім бар гой. Менің әнімді ормандағы аңдар, құстар түгілі адамдар да жақсы көреді. Мен үшін адамдардан көмек сұра.

-Кәне,бұлбұлдың бұл тілегін қабылдап тапсырмасын орындайық.

67-жаттығу

Көгершін ілгері қарай ұшып кетеді. Айдын көлде сыланып ұшып жүрген аққуды көреді. Оған теректі емдей көр деп қтініш айтады. Сонда аққу:

Мен қасиеттіде киелі құспын. Мен бұл жерден кете алмаймын. Маған көп құстар келеді, ақылкеғес сұрайды. Мен саған ақыл кеңес айтайын. Сен осы тоғайда үйсіз күйсіз жұмыссыз жүрген құстар бар, солардың біреуін тап, өтініп көр. Мүмкін солардың біреуі саған ілесіп, теректі емдеп қалар.

68-жаттығу

Аққу бізге де ақыл кеңес айтты.Құс ұясын бұзба. Жалғыз ағашты шаппа.

Көгершін аққудың ақылын тыңдап ормандағы жүрген құстардың ішінен бір құсқа кез болады. Ол құс көгершіннің тілегін орындап, онымен бірге терекке келіп, оның құрт ауруын емдеп жазған екен.

69-жаттығу

Проблемалық сұрақ:

-Ол қандай құс деп ойлайсыңдар?

-Тоқылдақ.

-Олай болса, бүгінгі ертегімізге қандай ат қоюға болады? « Тоқылдақ орман дәрігері» Содан бері әлгі терек жайқалып өсіп тұр екен. Тоқылдақ ағашты құрттан,шіруден сақтайды екен. Ал жасыл өсімдіктерді,ағаштарды күтсек біздің денсаулығына пайдалы екенін білесіңдер.

70-жаттығу

Табиғатты аялау бүкіл адамзаттың міндеті, оған сендердің де өз үлестерің болуы керек.

Ағаш егу,айналаны таза ұстау, құстарға қамқорлық жасау-барлығымыздың міндетіміз.

Сөздер ----------------- Тұрлаулы мүшелер --------------------- Тұрлаусыз мүшелер