Батыс Қазақстан облысы, Ақжайық ауданы,
Ілбішін ауылы, Қаршы орта жалпы білім беретін
мектебінің тарих пәнінің мұғалімі
Серікқали Эльмира Серікқалиқызы , ІІ санат
Күні:
|
|
10 сынып
|
Пән мұғалімі Э.С. Серікқали
|
Сабақтыңтақырыбы
|
Қайталау.Қазақстан аумағындағы тайпалық одақтар мен мемлекеттер
|
Сабақтыңжалпымақсаты
|
Қазақстан аумағында өмір сүрген тайпалардың шығу тарихын, қоғамдық құрылыстарын, шаруашылықтарын, ескерткіштерін қорытындылап қайталау.
|
Әдіс-тәсілдер
|
Блумтаксономиясы, диалогтықоқыту, топтықжұмыс,жұптықжұмыс, сұрақ-жауап.
|
Күтілетіннәтижесі
|
Қазақстан аумағындағы тайпалық одақтар мен мемлекеттердің құндылығын бағалайды.
|
Түйінді идея
|
Н. Назарбаевтың сөзі: «Қазақстанның тәуелсіздік тарихы аппақ тарих бетіне күні кеше түсе қалған жоқ, оның көне мәдениеті, дәстүрлері бар. бүгінгі күнді түсініп - түйсіну үшін де, болашақтың дидарын көзге елестету үшін де кешегі кезеңге көз жіберуіміз керек»
|
№
|
Уақыт
|
Мұғалімніңіс-әрекеті
|
Оқушыныңәрекеті
|
Дереккөздер, көрнекіліктер
|
1
|
2 мин
|
Сыныптаынтымақтастықатмосферасынұйымдастыру
|
|
Стикерлер,
плакат
|
2
|
2 мин
|
Топқабөлу
Оқушылардытопқабөлуарқылыалдағысабақтың не туралыболатынынпайымдату, назарларынжаңасабаққақарайбағыттау
|
Әріптер арқылытопқабөлу.
І топЯксарат
ІІ топХорезм
ІІІ топ «Отырар»
|
Суреттер, топ аттарыжазылғанпарақшалар
|
3
|
1 мин
|
Сабақтың бағалау критерийлерімен таныстыру
|
Слайд
|
4
|
5 мин
|
І бөлім «Таныстыру »
І бөлімнің шарты бойынша топ атымен таныстыру.Әрбір топ өз аттары жазылған тақтайшаны қарсы топқа береді. Таба алмаған жағдайда топ жетекшісі түсіндіреді.
І топ «Яксарат»
Жауабы: «Яксарат» --Сырдария өзенінің байырғы атауы. Өуел баста Яксарат деп
Сырдарияның қазіргі Ленинабад пен Ташкент аралығындағы орта ағысы атадса,
Кейіннен ол өзеннің түгелдей атауына айналды.
ІІ топ «Хорезм»
«Хорезм» атауы б.з.б. 2мың жылдықтан бұрын пайда болған. Біздің дәуіріміздің ІV
ғасырында Хорезм мемлекет орталығына айналды
ІІІ топ «Отырар»
Отырар ортағасырлық қала орны. Оңтүстік Қазақстан облысы Отырар ауданының Темір темір жол стансасынан солтүстік-батысқа қарай 7 км жерде орналасқан. Отырар 8 ғасырдың басынан Тарбанд (Трабан) деген атаумен белгілі.
ІІ бөлім. «Сұрақ-жауап.»Білу. «Миға шабуыл» әдісі
Ойынның ІІ-ші бөлімінің шарты—сұрақ-жауап. Әр сұраққа топтың бір
мүшесі өз жауаптарын берулері керек.
1-ші топ сұрақ. Грек авторы Ктесий сақ әйелдерін қалай баяндаған?
Жауап: «Сақ әйелдері ер жүрек келеді, соғыс қаупі төнгенде ерлеріне
көмек көрсетіп ұрысқа араласады»,---деген Ктесий.
2топ 1- сұрақ Аңдық стиль өнері қалай пайда болды?
Жауап: Б.з.б. VІІ ғасырдың басында далалы аймақтар өңірінде аңдарды бейнелеу
пайда болды. «Аң стилі» өнері дәстүрімен сақтар алдыңғы Азия мен Иранға жасаған
жорықтарында танысты
3 топ 1-сұрақ. Үйсіндер туралы деректер қай ғасырда, кімдердің жазбаларында
көптеп кездеседі? Және мекендеген жерлерін ата.
Жауап: Үйсін атауы қытай жазбаларында, б.з.б. ІІ ғасырдың басында кездеседі.
Олар «атжақты, аққұбаша, сары шашты» болып бейнеленеді.
|
Топтық,жұптық жұмыс
|
Үлестірмеқағаздартаратылады.
Слайд
|
5
|
5 мин
|
ІІ. Түсіну. Мағынатану.Қосымша мәліметтер ұсыну
ІІ. Түсіну. Мағына тану
ІІІ бөлім. «Әңгіме құрастыру».
Ойынның ІІІ бөлімінің шарты--әңгіме құрастыру. Балалар тарихта болған тұлғаларды қатыстырып,өтірік-шыны аралас әңгіме құрастырады. Қарсы топ оқиғадағы кейіпкерлердің қай кезде болғанынының шындыққа жақын детальдарын айтуы тиіс.
«Яксарат» тобының әңгімесі:
1955 жылы Жетісу жеріндегі Есік қорғанын археолог
«Хорезм» тобының әңгімесі:
Ғұн мемлекетінің өрлеуі б.з.б. ІV ғасырда өмір сүрген Тұман Шаньюмен байланысы
«Отырар»тобының әңгімесі:
Бұл тұрақ 15 гектар жерді алып жатыр. Тұрақты қазу барысында 158 тұрғын үй табылды. Қазақстан аумағында энеолит кезеңінің ерекше ескерткіші .
|
Оқушылар өз ойларын ортаға сала отырып,
Сценарий құрады
|
Ұлы дала дүбірі бағдарламасы
|
6.
|
5 мин
|
ІІІ. Қолдану. ІV бөлім. «Кім тапқыр?»
Ойынның төртінші бөлімінің шарты—1,5 минут уақыт ішінде неше сұраққа
толық жауап беретінін байқау.
І топтың сұрағы:
1. Сақ өнері стилі қалай аталады? (аң стилі)
ІІ топтың сұрағы:1. Ғұндар негізінде қандай үйлерде тұрды? (киіз үйде)
ІІІ топтың сұрағы:1.«Шошақ бөрікті» сақтар қалай аталған? (Тигрохауда)
|
Әр бір оқушыдан тарихи кезеңдерді анықтау,дәлелдеу және мазмұндау.
|
Слайд
Плакат
|
7.
|
5 мин
|
ІV. Талдау V бөлім. «Тарихи тұлғалар»
Ойынның V-шібөлімініңшарты—тарихи тұлғалар конкурсы, 5минут
ішінде термин мағынасынтүсіндіру қажет
|
І топ
Тұлғларды қорғау.
Мөде : Атилла : Тұман
|
Жұмыс дәптері
|
8.
|
12 мин
|
V. Жинақтау
Ғұндар тақырыбы бойынша тест
|
|
Қосымша мәліметтер беру
|
9.
|
5 мин
|
VІ. Бағалау Бүгінгі сабақ өздеріңізге түсінікті ме?
Түсінбеген, қиындық тудырған сұраған сұрақтар кездесті ме?
|
Оқушылар смайликтерді көтеру арқылы бүгінгі сабақты бағалайды
|
Бағалаушкаласы
«5»-12-15 ұпай
«4»- 9-12 ұпай
«3»-5-8 ұпай
|
10
|
2 мин
1 мин
|
. Кері байланыс жасау Үйгетапсырма
Тақырыпты оқу, Ғұндардың әлемдік тарихта алатын орны туралы әңгіме құрастыру.
|
Оқушылар тақырыпты түсінгендері немесе түсінбеген сұрақтары жайлы стикерге жазады.
|
|
Апта
|
|
8 сынып Қазақстан тарихы
|
Сабақтың тақырыбы
|
Жәңгірдің билік басына келуі
|
Жалпы мақсаты
|
Бөкей хандығының құрылу себептері мен Жәңгір ханның өмірі мен тарихтағы орны туралы мағлұмат беру.
|
Күтілетін нәтижелер
|
Бөкей хандығының құрылу себептері мен Жәңгір ханның ғылымның дамуына қосқан үлесі туралы оқып білу.Тарихи тұлғаға мінездеме беріп, оны өз ойымен корытындылай білуге дағдыландыру
Дәптерге қысқаша жазба қалдыру, талдау
сұрақтар қою
ізденіс
|
Сабақ түрі
|
Аралас сабақ
|
Тапсырмалар
|
үлестірмелі мәліметтер
деңгейлік тапсырмалар
рефлексия
|
Керекті жабдықтар
|
слайд, Оқулық, қосымша материалдар
|
Сабақ барысы
|
Ұйымдастыру кезеңі
|
Сабақ кезеңдері
|
Мұғалім әрекеті
|
Оқушы әрекеті
|
Кіріспе
|
Ұйымдастыру бөлімі: оқушылармен амандасу, түгендеу,
Бөкей Ордасы
Бөкей ордасы құрылды : А. 1801ж В.1802ж. С. 1800ж. Д.1803ж. 2. Бөкей ордасының территориясы: А. Амудария мен Сырдария аралығы В. Ертіс пен Еділ аралығы С.Еділ мен Жайықтың аралығы Д. Ырғыз бен Торғайдың аралығы 3. Ішкі Орданы құру туралы жарлық қа қол қойған орыс патшасы: А. III Петр В. II Екатерина С. II Николай Д. I Павел 4. Ішкі Ордадағы хан сарайы орналасты: А. Тастөбеде В. Жасқұста С. Ордабасы Д. Жиделіде 5. Қай жылы зайырлы мектеп ашылды? А. 1835ж. В. 1832ж. С. 1841ж. Д. 1827 ж. 6. Ішкі орданың тұңғыш ханы: А. Уәли В. Бөкей С. Шерғазы Д. Досалы 7. Ішкі Ордадағы «хандық кеңес» орналасты А.1825ж. В.1826ж. С. 1827ж. Д. 1828ж.
|
Амандасады. Кезекші түгелдейді.Топ ережесін еске түсіреді
Оқушылар өткен тақырыпты еске түсіріп жауап береді
|
Тұсаукесер
|
Өткен сабақпен байланыстыра отырып шолу жасап өтемін.
ой бөлісу:
|
Топтағы әр оқушының өз ойын нақты, тиянақты жеткізе білуі
|
Негізгі бөлім
|
1.Қазақтардың Жайықтың оң жақ бетіне өтуінің негізгі себептері
2. Бөкей хандығының құрылуы
3.Әлеуметтік экономикалық , саяси дамудағы өзгерістер
4. Бөкей хандығының тарихта алар орны
Слайд
Талдау
- 1826 ж
-1830ж.1832ж.
-1838 ж 1841ж.
|
Топ оқушылар жұмысын тындау, қарама қарсы сұрақтар қою.
Оқушылар өз топтарында белсенділік танытып, жаңа сабақты өз беттерімен меңгереді
Оқушылар өз ойларын жазады ортаға салады
Топтан жекелеген оқушылар өз жауаптарын айтады
|
Қорытынды
|
|
Оқушылар өз ойларын ортаға салады.
|
Тәжірибелік сабақты бағалау
|
|
Сабақ бойынша өзгертулер
|
|
Қазақстантарихы. Сыныбы: 9 класс Мерзімі:
|
Тақырыбы:
|
§ 44 Қазақстандағы 1986 жылғы желтоқсан оқиғасы
|
Жалпымақсаты:
|
1986 жылғы Алматы қаласындағы желтоқсан оқиғасының себептері мен сипаты, қозғаушы күштері мен маңызы туралы түсініктерін кеңейту, әміршіл – әкімшіл жүйенің ыдырап бара жатқан принциптерімен таныстыру
|
Күтілетіннәтиже:
|
А. Желтоқсан оқиғасының себептері мен сипатыжөніндеайта алады.
В. Хронологиялық кесте толтыратын болады, тарихи диктант жаза алады.
С. Тарихи оқиғаларды, фактілерді салыстыра талдайды.Желтоқсан оқиғасының маңызын, оқиғаға өз көзқарасын айтатын болады.
|
Сабақ мазмұны
|
Уақыты
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс -әрекеті
|
Ресурстар
|
Кіріспе
5мин
|
І. Ұйымдастыру. Оқушыларды түгелдеу, сынып бөлмесінің тазалығына көңіл аудару. Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру.Ортаға тұрып 1)«Тәуелсіздік», 2)«Еркіндік». атаулары бойынша оқушыларды топқа бөлу, назарын сабаққа аудару
- Оқушылар, сабағымызды бастамас бұрын төмендегі тест сұрақтарға жауап берейік. тест орындау 1топты 2 топ 2топты 1топ тексереді.Үй тапсырмасын топ жетекшісі бағалайды. табыс критерийі:1.Кестедегі бағандардың жауабы толық болуы 1 б
2.....қатесіз жазылуы 1 б
3....дұрыс болуы 1 б
Әр бір сұрағын 1 балл 10 сұрақ болса, 10 балл
|
Оқушылар сұрақтарға жауап береді. Әр бір топ өз жұмыстарын алмастыра отырып үй тапсырмасын тексереді. Бағалаушкаласы бойынша бірін бірі бағалайды.
|
Тест
|
Тұсаукесер
5 мин
|
Жаңа тақырыпты ашу.
Артық сөзді тап.
ТАЙҚРА ЗӘЛЗТА ЕЖТЛҚСАОН ҒЫСШҢЫ ИРСӘАБ ОЛБРЕ
(желтоқсан, Қайрат, Ләззат, Сәбира, Ербол, Шыңғыс)
Сабақтың мақсатын мен табыс критерийлерін айту.
Сабақтың мақсаты:1986 жылғы Алматы қаласындағы желтоқсан оқиғасының себептері мен сипаты, қозғаушы күштері мен маңызы туралы түсініктерін кеңейту, әміршіл – әкімшіл жүйенің ыдырап бара жатқан принциптерімен таныстыру
А. Желтоқсан оқиғасының себептері мен сипаты жөнінде айта алады.
В. Хронологиялық кесте толтыратын болады, тарихи диктант жаза алады.
С. Тарихи оқиғаларды, фактілерді салыстыра талдайды.
«Желтоқсан оқиғасы» туралы электронды оқулық пен көрсету
|
Оқушылардың жауаптары бойынша сабақтың тақырыбы анықталады.
Сабақ тақырыбын жазады, сабақта не үйренетінін түсінеді.
Сабақтың табыс критерийлері:
1.Желтоқсан оқиғасының себептері мен сипаты жөнінде айта алу.
2.Хронологиялық кесте толтыра алу, тарихи сынақхат жаза алу.
3.Тарихи оқиғаларды, фактілерді салыстыра талдай алу, желтоқсан оқиғасының маңызын, оқиғаға өз көзқарасын білдіре алу.
|
Интерактивтітақта. Электронды оқулық
|
Негізгі бөлім
7 минут+ 8
15 минут
|
1.«Өкіл» әдісімен жаңа сабақты меңгеру. Оқулықтағы материалмен жеке танысу, топта ой бөлісу, талқылау.
1. Демократияшыл жастар қозғалысының себептері мен басталуы
2.Желтоқсан оқиғаларының сипаты
3.Жаппай жазалау
4.Желтоқсан оқиғаларының қорытындылары мен тарихи маңызы Бағытталған оқыту әдісі бойынша алдарына тапсырмалар беріледі.І-топ. Демократияшыл жастар қозғалысының себептері мен басталуы
Желтоқсан оқиғаларының сипаты
ІІ-топ. Жаппай жазалау
«Түртіп алу стратегиясы»
2.Хронологиялық кесте толтыру (топтық тапсырма)
Оқушыларға кестені толтыру үшін алдын-ала табыс критерийлері беріледі, «2 жұлдыз, 1 ұсыныс» әдісімен топтық өзара бағалау жүреді.
Хронологиялық кестенің табыс критерийі:
1.Кестедегі бағандардыңжауабы толық болуы 1 б
2.....нақты көрсетілуі 1 б
3....дұрыс болуы 1 б
“Сандар сөйлейді”
8500 адам – ұсталды
1720 адам – жарақат алды
1200 адам – жұмыстан босатылды
246 адам – студент оқудан шығарылды
99 адам – адам сотталды
12 – ЖОО ректорлары орнынан босатылды.
2 адам өлім жазасына кесілді
3.Тарихи сынақхат.(жеке жұмыс)
Әр оқушының қаншалықты меңгергенін тексеру, білімдерін бекіту. Дұрыс жауабын тақтадан көрсету арқылы жұптық өзара бағалау.
Тарихи сынақхат.1986 жылдың ақпанында болған КОКП – ның ..... 17 съезі жаңа саясат жүргізудің негіздерін айқындап берді. КОКП Орталық Комитетінің нұсқауымен 1986 жылы .желтоқсанның 16 күні . Қазақстан КП Орталық Комитетінің пленумы болды. Күн тәртібінде .Д. Қонаевтың .... орнына орталық өкілінің ұсынысы бойынша ....Г. Колбинді сайлау ұсынылды.
|
Әр топ мәтінді оқып, талдайды және топтан келесі топқа өкіл жіберіледі. Өкіл басқа топтың ақпаратын тыңдап өз тобына әкеледі. Өкілдер топтарды «2 жұлдыз, 1 ұсыныс» әдісімен бағалайды.
Топтық таныстырылым кезінде оқушылар дәптерлеріне «Түртіп алу стратегиясы» әдісі бойынша дәптерлеріне жазып отырады.
Оқушылар хронологиялық кестені топпен бірігіп толтырады, топтар кестелерінің алмастырып критерий бойынша бағалайды.
Әр оқушы жеке жазады, дәптерлерін алмасады, дұрыс жауаппен салыстырып бірін бірі бағалайды.
|
Оқулық
|
Қорытынды
10 минут
5 минут
3 минут
2 минут
|
«Автор орындығы» әдісімен сабақты қорытындылау ( 2 топтан бір – бір автор шығып берілген тақырып бойынша қорғайды).
«Халық қаһарманы» атағын алған желтоқсан құрбаны: Қ.Рысқұлбеков
2.Желтоқсан оқиғасына қатысқаны үшін қанша адам сотталды: 99 адам
3.1986 жылы желтоқсанның 16 күні Қазақстан КП Орталық Комитетінің пленумы Республика партия ұйымының басшысы етіп сайлады: Г.Колбинді
4.Желтоқсан оқиғаларына қатысушыларға қарсы коммунистік әкімшіліктің ұйғаруымен жасалған құпия жедел жоспар: «Бұрқасын – 86»
5.1989 жылы КСРО халық депутаттарының І съезінде Желтоқсан оқиғаларына әділ баға беруді талап етіп сөз сөйлеген: М.Шаханов
|
|
Интерактивтітақта
|
Оқушылардың сабақтың табыс критерийлері бойынша өзін-өзі бағалауы. Мұғалімнің қорытынды бағалауы.
Сабақ бойынша керібайланысБүгінгі сабақты өз бойымнан өткіздім, яғни толық мәлімет алдым
Сабақ соңында әр топтан 1 - 1 оқушы «Соңғы сөзді мен айтамын» бөлімі бойынша сабаққа кері байланысты ауызша айтты
Бүгінгі сабақта өзім бағалап,оқушылардың жұмысына жалпы баға беру.
-Бағалау. Оқушыларды мадақтау.
|
Оқушылар сабақтың табыс критерийлеріне қаншалықты жеткенін анықтап, өзін-өзі бағалайды.
Бүгінгі сабақтан әр топтан 1 - 1 оқушы «Соңғы сөзді мен айтамын» сабаққа кері байланысты ауызша айтады.
|
«Соңғы сөзді мен айтамын» сабаққа кері байланыс
|
Үйгетапсырма: 1986 жылғы желтоқсан оқиғасы. «Желтоқсан жұлдыздары» тақырыбында тарихи эссе жазу.
|
Тақырыбы
|
Сәулет өнері мен құрылыстың дамуы.
|
Мақсаты
|
Оқушыларға қазақстандағы Х-Х11 ғасырлардағы сәулет құрылыс жүйелері мен сәндік қолданбалы өнердің дамуы туралы жан-жақты түсінік беру
|
Жалпы мақсат
|
Тақырыпты түсініп оқи білуге баулу. Тілін, сөздік қорларын дамыту арқылы сабаққа деген қызығушылығын арттыру
|
Күтілетін нәтиже
|
Оқушылар Сәулет және өнер туындыларын бағалайды жаңа нәрсені ойлап табу қабілеті дамиды..
|
7 модульдің қолданылуы
|
АКТ”, “Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер”, “Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау”, “Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету”, “Оқытуды басқару және көшбасшылық”.
|
әдіс-тәсілдер
|
Миға шабуыл, Жигсо, Жұптық әңгіме, Ыстық орындық
|
Қолданылатын ресурстар
|
Флипчарт, маркерлер, портреттер, тақта, стикерлер, ноутбук
|
Ұйымдастыру кезеңі
“Күту ағашына”
бүгінгі сабақтан не күтетіндері туралы жазғызу
|
Топқа бөлу әртүрлі фигуралар таңдаған фигуралар туралы мәлімет беру, арқылы топқа бөлінеді
Төртбұрыш: таңдағандар өте еңбеққор,төзімді,өз жұмысының шебері,бастаған істі
аяғына дейін жеткізетін жандар.
Үшбұрыш: таңдаушылар көшбасшылық қабілеті бар,алдына қойған мақсатына
жететін жандар.
Овал: таңдағандар өте мейірімді,өзгенің қайғысын,қуанышын бөлісуге даяр
тұратын жандар.
|
Оқушылардың мұндағы мақсаты суретерді қиындысын дұрыс тауып, өз жұптарын тауып 3 топтар құралды
|
Сабақ кезеңдері
|
Тапсырма
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушылардың іс-әрекеті
|
Білім
Қызығу ояту
|
1«Миға шабуыл»сұрақ жауап
Ой қозғау:
|
Үй тапсырмасын сұрау Талқылау үшін сұрақтар беріледі
« Көш керуен ІХ-ХІІ ғасырлардағы қөлөнер, сауда және шаруашылықтың дамуы. (Әр топқа үй тапсырмасы бойынша сұрақтар жазылған карточкалар таратылып беріледі)
1-топтың сұрағы:
1. Қыш құмыра жасайтын шеберханалар қай қалалардан табылды?
Отырар, Құйрықтөбе, Талғар, Тараз
2. Қазба жұмысы кезінде табылған сүйектен жасалған бұйымдар негізінен қандай заттан жасалған әшекейлер болды?
Мүйізден жасалған әшекейлер.
3. Археолог ғалымдардың зерттеулеріне қарағанда қай қалаларда ақша шығаратын сарайлар болған?
Испиджаб, Отырар, Фараб.
4. Егіншіліктің дамуы неге қала санының өсуімен байланысты болды?
5. Далалы өлкелерге қаладан қандай тауарлар әкелінді?
Керамика, шыны, зергерлік әшекей.
2-топтың сұрағы:
Отырар, Тараз, Йасы қалаларынан табылған шыны ыдыстар нешінші ғасырға жатады? (Х ғ)
Алматы қаласының оңтүстік-батыс жағындағы түрік дәуірінің зираттарын қазғанда не табылды?
Сүйекпен қаптап жасалған садақ табылған.
Қалаға далалы өлкелерден әкелінген тауарларды атаңдар?
Ауыл шаруашылық өнімдері: астық, жеміс, ет, жүн, тері
4. Темір ұсталығының орындары қай қаладан табылды? Талғар
5. Мамандардың есептеулерінше, Шу аңғарында өңделетін жердің жалпы көлемі ХІҮ ғасырдың аяғы мен ХҮ ғасырдың басында қанша болған? 700 мың шаршы метр.
3-топтың сұрағы:
Аяқпен айналдыратын ұршықтар арқылы саз балшықтан әр түрлі формада құмыра немесе қыш ыдыстарды жасаушылар қалай аталды?
құмырашы-көзешілер.
Темір ұста дүкендерін қазғанда соқа-түрендері балта, балға сияқты басқа да жабдықтар қай қаладан жасалғандығы анықталды?Талғар
3. Кесілген сүйектер, сүйектен жасалған қалақшалар қай қаладан табылды?Құйрықтөбе.
4. Таразда ешкі түбіттерімен айырбас сауданың болғандығын жазған кім?Әл-Макдиси
Оқушылар орта ғасырларғы жататын қандай сәулет құрылыстарын білеміз?
Мұғалім: Мемлекеттің қалыптасуы, шаруашылықтың өркендеуі орта ғасырларда қазақ жерінде құрылыстың көп салынуына себеп негіз болды. Сәулет өнері Қазақстанның Х – ХІІ ғасырларға Қарахан мемлекетінің кезінде өркендей бастады. Бүгінде Қазақстан жерінде Айша бибі, Қожа Ахмет Йасауи, Арыстан баб кесенелері сияқты ортағасырлық атақты сәулет өнерінің туындылары сақталған.
|
|
Түсіну
|
Жигсо» әдісі бойынша жаңа тақырыпты ашу Тақырыбы: Сәулет өнері мен құрылыстың дамуы
|
Сіздің тобыңызда 5 рөлді: лидер, баяндамашы, хатшы, уақыт сақшысы және бақылаушыларды анықтаңыз. Жұмыс төмендегідей жоспармен жүреді:
Берілген мәтінді оқып, топпен бірлесе отырып, талқылайды және әр топтың бақылаушысы жасаған жұмыстарға сәйкес бақылау парағын жүргізеді.
|
ЖИГСО әдісі арқылы жүзеге асады. Жұппен жұмыс.Топпен талдау.
|
Қолдану
|
«Ойлан –жұптас-талқыла» бойынша жаңа тақырыпты ашу мақсатында барлық топқа тапсырма
|
Топқа арналып жаңа тақырып төңірегінде тапсырмалар береді
1. Сәндік қолтаңбалы өнер.
2. Сәулет,құрылыс жүйелері.
3. Кесенелер ,моншалар.
|
Жұптың пікірлерін тыңдау,барлық айтылған ой-пікірлерді бағалаудың мақсатына сәйкестендіру
|
Талдау
|
Терминдермен жұмыс
Топпен жұмыс
Тарихи диктант (бос тұрған орынға тиісті сөзді қою керек)
|
Ғаныш
Топтарға жаңа тақырып бойынша тапсырмалар тартып, түсіктерін ортаға әр топтан шығартып айтқызу
1-топтың тапсырмасы:
____ ғасырдан бастап сәндік қолданбалы өнерде оюлы және жылтыратылған кірпіштер кеңінен пайдаланылған. (Х)
Құйрықтөбе қаласын қазған кезде ертедегі ____орны табылды. (мешіт)
Айша бибі ел аузында сақталған аңыз бойынша шамамен _____ ғасырлар аралығында өмір сүрген ару қыз. (ХІ-ХІІ)
2-топтың тапсырмасы:
Қызылөзен қаласының орнын қазғанда______ бейнесі бедерленген терракоталық тақталар табылған. (арыстан)
_____ діни аңыздар бойынша Қожа Ахмет Йасауидың ұстазы болған. (Арыстан баб)
Отырардың екінші моншасы қаланың оңтүстік рабад аумағында, қалаға кіре-беріс қақпадан _____ метр жерде орналасқан. (200)
3-топтың тапсырмасы: Бабаджа-қатын кесенесі ____ ғасырларда салынған (Х-ХІ)
Шығыс моншасы қазіргі Түркістан қаласында _______ жылдарына дейін жұмыс істеген. (ХХ ғ 60)
Кейбір күмбездердің әшекейленіп жасалуы немесе түскиіздер мен текемекеттегі ____ қолданбалы өнердің дамығандығын көрсетті. (оюлар)
|
Берілген тапсырманы уақытылы орындау, сұрақтарға нақты жауап беру
|
Жинақтау
|
Жаттығулар
Кітаппен тапсырмалармен жұмыс
Сәйкестендіру (Берілген сөздерді сәйкестендіру тапсырылады
|
Картамен жұмыс (картадан сәулет ескерткіштерін көрсету керек)
Айша бибі кесені қай қалада оналасқан, картадан көрсет? (Тараз қаласында)
Шығыс моншасы қай жерде орналасқан? (Отырар қаласы)
Бабаджа-қатын кесенесі қай жерде орналасқан? (Тараз қаласында)
Ахмет Йасауи кесені қай қалада оналасқан, картадан көрсет? (Түркістан қаласында)
Арасан моншасы қай қалада орналасқан? (Алматы.)
1. Бабаджа қатын кесенесі а) Түркістан
2. Қажа Ахмет Йассауи в) Тараз
3. Арыстан баб с) Шығыс моншасы
4. Айша бибі д) Шымкент қаласы (Ежелгі
Отырар қаласы)
5. Түркістан е) Қарахан
Дұрыс жауаптар: 1-В, 2-А, 3-Д, 4-Е, 5-С;
қаласында)
|
Берілген тапсырманы уақытылы орындау, сұрақтарға нақты жауап беру, өзара пікір алмасады, топпен, жек дара тапсырмаларды орындайды, нәтижесінде топтаса отырып ортақ жауап табу керек
|
Бағалау
|
Кері байланыс (не үйрендім, не қиын болды,
|
Бағалау парақшасы мен бағалау шкаласын тарату
|
Өзін өзі топпен бағалайды
|
Рефлексия
|
Стикерлерді толтыру
|
Оқушыларға стикер толтыруды ұсыну
|
Ұсынылған стикерді толтыру
|
Әкелермен кездесу “7 мамыр- .Ерлікке тағзым”.
Мақсаты: Отбасындағы әке мен ер азаматтың ролінің мәнін ұғындыру, әрбір тұлғаны тәрбиелеу туралы ой - пікірлермен бөлісу. Оқушыларға отбасының ұйтқысы, негізгі тірегі әке екенін, әкеге деген сүйіспешілікке тәрбиелеу. Бала мен әке арасындағы тығыз әрі ыстық байланысты ұғындыру. Патриоттық тәрбие беру. “Мәнглік ел” идеясын іске асыру, әкелермен баланың қарым қатынысын нығайту.
Құрметті әкелер, оқушылар!
Әкелермен кездесу “7 мамыр- .Ерлікке тағзым”.
Отан қорғаушы мерекесі қарсаңында 5,6а ,6б ,7 сыныбтарында ұйымдастырып отырған « » атты мерекелік шарамызға қош келдіңіздер!
Армысыздар, ардақты азаматтар,
Отбасының тірегі, елді бастар.
Құтты болып мереке баршаңызға
Бақ-береке әкелсін отбасыңа!
Халқымызда «Ер – елінің қорғаны» деген аталы сөз бар. Біз осындай жандардың ержүрек істеріне сай сый-құрмет көрсете отырып, отбасыларыңызға амандық, береке-бірлік, еңбекте жеміс пен шығармашылық табыстар тілейміз. Отан қорғаушылар мерекесімен құтты болсын
Барысы:
I. Кіріспе бөлім
«Әке – шаңырақтың тірегі»
(әке туралы сөз, әкенің ролі қандай?)
II. Қызықты сұрақтар.
III. Сергіту сәті.
IV. Ситуациялық жағдаяттарды шешу.
VII. Қорытынды.
I. Кіріспе бөлім
«Ана – сая болар бағың болса,
Әке - асқар тауың» дейді халқымыз, бүгінгі кешімізде әке туралы ой қозғалады. Әр шаңырақта әкенің орны ерекше. Әке шаңырақтың тірегі. Әке – отбасының асыраушысы, отбасы мүшелерінің тірегі, қамқоршысы. Әкенің мінез – құлқы, өзгелермен қарым – қатынасы, өнері мен білімі – баланың көз алдындағы үлгі, өнеге алатын, оған қарап өсетін нысанасы. Отбасының пейіл – береке, ынтымағы үшін отағасының әділ, ұстамды болуы орасан маңызға ие. Оның тәрбиелік рөлі де зор. «Әке – асқар тау», «Әке – балаға сыншы» дейді халқымыз.
Ер бала әкесімен сырлас, жолдас, дос. Ол әрқашан бір әрекет жасау үшін әуелі әкесімен сырласады. Ер баланың өсіп, жетіліп, өз алдына жеке тұлға болып қалыптасуына, қоғамдағы өз орнын дұрыс табуына әкенің атқарар еңбегі ерекше. Қазақ халқында «Бір бала бар – атадан өте туады, бір бала бар – кері кете туады» деген тұжырымға, баланың қандай болмағына негіз қалайтын да әкенің өзі. Ежелден қалыптасқан түсініктің бірі – «әке – үйдің асыраушысы». Үйдегі жандардың аш қалмауын, киімдерінің бүтін болуын ойлайтын – әке. «Балаларым алаңсыз балалық шағын өткізсін, жарым ештеңеден қысылмасын, дастарқанымыз мол болсын» деген ой әкенің көкейінен ешқашан кетпейді. Бұл табиғаттың заңдылығы да шығар. Өткен дәуірлерде де әке үйдің басты асыраушысы болды. Бүгінде де сол дәрежесінде келе жатыр. Әкесі бар үйдің шаңырағы еш уақытта шайқалмайды. Ол үйдің тәртібі де темірдей қатал. Қандай да болсын жағдайларда соңғы сөз – әкеде. Әкенің айтқанымен жүрген бала өз жүрісінен жаңылмайды. Әкені тыңдап өскен бала өмірдегі жолын табады. Жақсы азамат болып, еліне адал қызмет етеді.
Олай болатын болса, құрметті әкелермен таныстыруға рұқсат етіндер:
5 Рскалиев Бауыржан Ермекұлы
6а Искайров Абай
6б Сельбаев Ақболат Жәрдемұлы 7 сыныптан Камешев Рашид Шора ұлы
Әкелерімізді қошеметтеп қояйық .
Бекзада мәнерлеп оқу
«Әкелік асыл сөзіңнен, жолымды тауып келемін» деп «Әке туралы» әнде айтылатындай, әр бала өзінің жолын табады. Әр отбасындағы бала тәрбиесінде әкенің рөлі ерекше. Әке-отбасының асыраушысы,отбасы мүшесінің тірегі,қамқоршысы.Әкенің мінез-құлқы, өзгелермен қарым-қатынасы,өнері мен білімі баланың көз алдындағы үлгі өнеге алатын, оған қарап өсетін нысанасы.Әке әрқашан қиындықта қасыңнан табылып, қол ұшын беретін жан. «Әке-асқар тау», «Әке-бәйтерек» деген мақалдар әкенің беделін көрсетеді. «Әке балаға сыншы» дейді халқымыз.Ер бала әкесімен сырлас, жолдас,дос.Ол әрқашан бір әрекет жасау үшін әуелі екесімен ақылдасады.Ер баланың өсіп, жетіліп, өз алдына жеке тұлға болып қалыптасуында, қоғамдағы өз орнын дұрыс таба білуінде әкенің атқаратын еңбегі ерекше.
Біздің әкеміз қандай?
Ержүрек
Ақкөңіл
Әділ
Күшті
Қаһарман
Қорқақ
Әлсіз
Жауапты
Әнші
Биші
Қайратты
Батыл
Ұялшақ
Ұмытшақ
«Әке-отбасының пірі»,Әке-үй ішінің тірегі,баласының жүрегі. «Әкесіз бала- панасыз балапан» дейді халқымыз.Әрбір баланың әке алдында борыштары мен парыздары, міндеттері бар. Әке алдындағы міндеттер: тілін алу, сөзін тыңдау, ізет көрсету, әдеп сақтау, парыздар:балалық міндеттерді орындауды дәстүрге айналдырып, әкеңе көмекші, демеуші, сүйеуші болып, оны әрқашаг да қуанышқа бөлеп отыру; кәмелетке жеткен соң, әкеге біржола қызмет көрсетіп, оның қартайған шағында асыраушысы болу, әкенің әкелік еңбегін өтеу.
Көп әкенің түзде еңбек етіп пұл тапқаны болмаса үйдегі тіршілікпен, отбасындағы бала тәрбиесімен онша шаруасы болмайды. Соның салдарынан барып, үйдегі бала тәрбиесі деген сан-салалы, қыры да, сыры да мол ұшан теңіз жұмыс онсыз да үй тіршілігінің ұсақ күйбеңінен босамайтын ананың еншісіне қалады.
Оқушыларға сұрақ : -Неше жастан Әскер қатарына қабылдайды?
-Қандай әскер түрлерін білесіңдер?
-Қазақстан Әскер қатарында азаматтар неше жыл борышын өтейді?
4. Әкелермен бірге ұйымдастырылған концерт.Д. Абай мен А.Жандос ( гитара), Айкөркем мен Айгүл(қобыз ”Қамажай”), С.Нұрай-ән, Р. Бауыржан мен Мақсат, С.Ақболат пен Ж..Әділ
Әке үйде мықтағанда отын жарып, малға қарайды, қатты қайырым шаруаны тындырады, баланы кейде қыдыртады, болмаса ол да жоқ.Бала көшеде кіммен, не ойнап жүр? Тентек, бейпіл ауыз, бейбастық біреулерге үйір болып жүр ме? Әлде, ол өнерін ұштап, ой әлемін жетілдіретін, пайдалы, өнегелі бір іспен әуестеніп жүр ме? Онымен көп әкенің ісі болмайды немесе көңілді аз аударады.
Әке неғұрлым баласының қасында көбірек болса, пайдалы өнерге баулыса, жақсы, өнегелі орталармен үйір етсе, бала соғырлым жақсыға қарай бейімделе береді. Музыкаға, ән-күйге , сүрет салуға әуестік, кітап оқуға, спортпен шұғылдануға құштарлық т.б. өнердің бәрімен де баланың қабілетіне қарай ата-ана таныстырып, достастыруы парыз.
Жақсы әкелер сондай алуан өнермен табыстыра жүріп, өзі де баласының жан дүниесін, көңіл күйін, қабілет- қасиеттерін жақсы сезетін болады. Баламен өмір жайлы, көрген кино, оқыған кітаптар, адамдар, достар жайлы әңгімелесіп, сыр алысу- әке мен баланың достығын нығайтып, бір-біріне деген сүйіспеншілігін шыңдай түседі. Ондай жағдайда әке мен баланың арасында ешқандай қырғиқабақтық, салқын көзқарас, жасырын, жұмбақ нәрселер болмайды.
1. Әке баласына неге ренжіді?
2. Баланың орнында сіз болсаңыз әкеңе қалай жауап берер едіңіз?
Дін мұсылман жолында Әкені құрметтеу - айрықша парыз. «Әкеге бағыну - Аллаға бағыну. Әкенің адал күшін ақтау - өз болашағыңды сақтау. Ата - анаға не істесең, алдыңа сол қайтады. Дүние кезек. Сен өмір бойы жас болып тұрмайсың. Сен ата - анаңды сыйласаң, сенің балаларың да қартайғанда өзіңді аялап күтіп, бағып - қағатын болады делінген
III.«Қызықты сұрақтар» айдары. Сіз балаңыз туралы қаншалықты білесіз?
Сұраққа - жауап:
1. Балаңыздың парталас көршісі кім?
2. Балаңыз қандай өлшемді аяқ киім киеді?
3. Сынып жетекшісінің толық аты - жөні
4. Балаңыз кеше қандай баға алды?
5. Балаңыз қандай түсті жақсы көреді?
6. Балаңыз спорттың қандай түрін жақсы көреді?
7. Балаңыз бірінші сыныпқа қай жылы барды?
8. Балаңызды еркелетіп қандай сөздер айтасыз?
9. Балаңызға ашуланғанда, ең алдымен аузыңызға қандай сөз түседі?
10. Балаңыздың туған күні?
11. ) Газет бетіндегі мақалалардан, теледидардағы бағдарламадан тәрбиеге байланысты сұрақтарды тыңдап, қарап жүресіз бе?
Әке! Әке – әркімнің сүйенер тіреуі. Әке әркімге қымбат. Әкені ардақтай білу керек. Өйткені ол отбасының ең басты мүшесі, яғни отағасы. «Әкеге қарап ұл өсер» дегендей әкенің балаға үйретері көп.
Олай болса, құрметті біздің әкелер балаларыңыздың өнерлерін тамашалаңыздар.
Автоматты оқтап үйрету Әке мен балалар шығады ортаға
Әке - жарық дүниедегі ең жақын адамның бірі. Әкені сыйлау, құрметтеу, оның отбасындағы орнын қастерлеп, қадірлеу кез келген баланың перзенттік борышы. Әкесіз бала - жетім. Әке - асқар шың, бақыттың алтын бағы. Әке - баланың тірегі, лүпілдеген жүрегі, ойындағы санасы, өмірдегі панасы. Ол бала үшін барын аямайды, аялап тәрбиелейді, болашағына үнемі бағыт - бағдар беріп отырады. Халық ер адамды сыйлай білмесе тексіз деп атайды. Әке отбасының асыраушысы.
IV. Сергіту сәті.
Өсиет әңгіме. Жағдайлы бір отбасы баласын ешкімнен кем өсіргісі келмей барлық жағдайын жасайды. Қазіргі заманның озық технологиясымен жасалынған ойыншықтар, компьютер, тіптен қымбат телефонды да алып береді. Бірақ баласы осының бәріне қанағаттанбай, күнде ата-анасының жұмысқа кетпеуін өтінеді. Ата-анасы жұмысқа бармаса болмайтынын, ақша табатынын баласына түсіндіреді. Ал, баласы осы сәтте ата-анасының күніне қанша ақша табатынын сұрап біледі.
Бала сол күннен бастап ата-анасының өзіне тастап кетіп жүрген ақшасын жұмсамай жинай бастайды. Жинаған ақшасы ата-анасының бір күндік табысына жеткен күні бала ата-анасына өтініш жасайды.
— Әке, ана! Бүгін жұмысқа бармай бір күндеріңізді маған қиыңыздаршы.
Бір күнгі табыстарыңызды мен төлейін депті. (қалай ойлайсыздар бала неге өтінді?) Міне, ата-ананың аялы алақанының әсері балаға күн сәулесімен бірдей, мұны басқа ешбір нәрсе ауыстыру мүмкін емес
III. Ситуациялық жағдаяттарды шешу.
1.Әкесі жұмыстан келе сала жұмыс дегенің құрып кетсін, жатып алып дем алғанға не жетсін, шыбын жанның рахатын іздеу керек, жұмысты ақымақтар - ақ істесін деп өзіне – өзі ызаланады. Осыны естіген 7 - сыныпта оқитын баласы да «Сабақ күннен- күнге қиындап барады. Басты ауыртып қайтемін, бәрібір түсінбеймін.» деген сөзді жиі айтып, оқуға салқын қарай бастайды.
Сұрақ: Осы жағдайда әкеден қандай тәрбие күтуге болады? Бұл отбасындағы тәрбие қандай болмақ?
2. Әкесі өзінің жұмысымен айналысып отырады Үстелінің үстінде шашылған қағаздар. Қасына баласы келеді:
- Әке, біздің сыныпта ертең ата - аналар жиналысы болады. Апай: Жиналысқа міндетті түрде әкелерің келсін,- деді. Сіз барасыз ба? Күнделігіме қол қойып беріңізші. Әкесі:
- Көрмейсің бе менің отырысымды.? Қаншама жұмысым бар. Шешеңе баршы. Мұғалімдер де қызық осы. Міндетті түрде әкелерің келсін дегенді қайдан шығарған?
Балаларға: - Осы баланың орнында өздерің болсаңдар не істейтін едіңдер?
Әкелерге: - Әкенің бұл әрекетін қалай бағалайсыздар
3.Сынып жетекшісі - сізге телефон соқты. Балаңыздың қоңырауда терезе әйнегін сындырып алғанын айтып, сізді мектепке шақырды. Сіздің әрекетіңіз
Балаларға: - Сіздерге әкенің әрекеті қалай әсер етті?
Әкелерге: -
Қорытынды:
Шешесін ұқпайтын
Әкеден ықпайтын
Ұл болмайды.
Шешеге тартпайтын,
Әкеге жүк артпайтын
Қыз болмайды - деп тегін айтпаған. Оларды жақсы тәрбиелеп, өнегелі еңбекке баулып, еліне пайдалы азамат етіп өсіру сіздердің абзал борыштарыңыз. Ерте ме, кеш пе сіздің тәрбие беру жолындағы еңбегіңіз белгілі бір табыстарға жеткізері сөзсіз.
Бүгінгі кездесу сағатымызға уақыттарыңызды бөліп, бала деп келгендеріңізге көптен - көп алғыс айтамын.
Әкем-береу, анамда біреу менің,
Мен жығылсам, сүйенер тілеулерім,
Олар барда – мереке. Көрген емен,
Қабақтарын шытқанын түнергенін
Әке-білек, саусағы-балалары,
Қан тамырмен жалғасқан аралары.
Ана-тамыр бойымен бәріне де,
Тіршіліктің жылуы таралады.
Сіздердің аялы алақандарыңызбен, жылы жүректеріңізбен тербеткен әрбір азаматтарыңыз барыс текті, елін, жерін қорғайтын намысты ұрпақ болсын дегім келеді.
Е.Хасанғалиевтің әні: «Атамекен » орындайтын: хор
Достарыңызбен бөлісу: |
