Салқынбай А., Абақан Е. с


А Ф Р А З И Я Л Ы Қ   Т ІЛ Д Е Р



Pdf көрінісі
бет40/336
Дата14.12.2021
өлшемі13,56 Mb.
#126888
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   336
Байланысты:
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік

А Ф Р А З И Я Л Ы Қ   Т ІЛ Д Е Р
(афроазиат тілдері; семит-хамит 
тілдері) -  Африканыңсолтүстігі, 
Батые  Азия,  М альта  аралы 
түрғындарының тілі.  Сөйлеуші- 
лер саны 250 млн.  адамға жуық.
А.т.  тарихы  б.э.д.  8 -9   мың жыл 
бұрын  басталса  керек. Ғылыми 
әдебиеттерде А.т. пайда болған 
жер -  Алдыңғы Азия  не Африка 
деп болжаццалып жүр. А.т. 5 (не 6) 
негізгі тармаққа бөлінеді: семит 
тілдері;  көне  египет  тілдері; 
бербер-ливия  тілдері;  чад  тіл- 
дері;  кушит  тілдері  және  омот 
тіл д е р і.  С емит  та р м а ғы н д а  
сақталған тілдер -  араб,  амхар, 
тиграй,  иврит, сокотра, ассирия. 
Бұдан  басқа  семит тілдер -  өлі 
тілдерге  жатады.  Шығу  тегіне 
қарай  семит  тармағы  5  топқа 
жіктеледі:  1) шығыс тобы (аккад 
тілі);  2)  солтүстік-батыс  топ:  а) 
ханааней  тілдері  (көне  хааней, 
аморей,  угарит,  көне  еврей, 
финикиялық-пуниялық, маовит, 
яхуди);  ә)  арамей  тілдері  (көне 
арамей,  «империялық»  арамей, 
пальмира,  набатей.  Палестина, 
сирия,  мандей,  вавилон);  3) 
оңтүстік-орталық топ:  араб тілі; 
4)  оңтүстік -  шет аймақтық топ:


АФФЕ-АФФИ
мехри,  шахри, харсуси, сокотра, 
батхари,  сабей;  5)  эфиосемит 
тобы:  геэз  немесе  эфиоп  тілі, 
тиграй,  гафат,  соддо,  гогот, 
мухер,  маскан,  эжа,  эннемор, 
амхар,  аргобба,  харари,  звай.
А.т.-нің египеттік тармағына 
өлі  көне  египет  тілі  және  одан 
та р а ға н   ко п т  тіл  ж атад ы . 
Бербер-ливия  тармағына  Сол. 
А ф рика  мен  С ахара  ш өлін 
мекендеген  тайпалардың  көп- 
теген  тілдері  мен  диалектілері 
кіреді.  Олардың  н е гізгіл е р і: 
таш ел ьхит,  зе н е т,  неф уса, 
гадамес,  сива,  туарег,  зенага 
тілдері.  Чад  тілдеріне  150-дей 
тіл мен диалектілер кіреді,  ең ірі 
тіл-хауса.  Кушит тілдері Судан, 
Эфиопия,  Сомали,  Джибути, 
Кения,  Танзания  елдерінде 
тараған,  ең  ірі  тілдер:  оромо 
(галла)  және  сомали.  А.т.  өте 
көне  жазу  жүйесін  пайдалан- 
ғаны  белгілі  (Шумер,  Египет, 
М есопотам ия).  А.т.  тарихи- 
салыстырмалы  зерттеу  1781  ж. 
бастап  жүргізіліп  келеді  (А.Л. 
фон  Шлецер).


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   336




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет