Салқынбай А., Абақан Е. с

ТАР-ТАР
объектілерді  (тілдер,  тіл  бірлік- 
тері) топтастыру принциптері мен 
е р е ж е л е р ін ің   ж иы нты ғы .  Т. 
үғымы  биология  ғылымынан 
алынған. БиологиядаТ. система­
тика саласы ретінде қарастыры- 
лады.  Л и н гви сти ка д а   Т.  мен
систематика  бірге  қарастыры- 
лады,  өйткені  зерттеу  объекті- 
лерін жүйелеу  (систематика) Т.- 
ның онтологиялық нәтижесі. Дәл 
мағынасында Т. -  классификация 
болып табылады. Т.  құрылысын- 
да  та кс о н о м и я л ы қ  рангтар 
(категориял ар)  иерархиялық 
қатынаста  болады,  әрбір  ранг 
объектілер  тобын  белгілейді. 
Мұндай топты таксон деп атайды. 
Мыс.: дәстүрлі классификацияда
-  п, б, т, д, к, г дыбыстары айтылу 
жолына  қарай  шұғыл  дыбыстар 
тобына жатады,  бұл  топ  салдыр 
ды бы стар  тобы на,  салдыр 
дыбыстар одан да ірі дауыссыз - 
дар тобына кіреді.
Т.-ның  екі  түрі  бар:  табиғи 
(яғни объектілердің қасиеттеріне 
қарай  жасалған)  және  жасанды 
(логикалық).  Лингвистикада  Т.- 
ның  осы  екі  түрі  де  пайдала- 
нылады. Табиғи Т.-ға -тілдердің 
ге н е а л о ги я л ы қ  кл а ссиф ика - 
циясы ,  ал  ж асанды   Т .-ға   -  
типологиялық  классификация 
жатады  (қар. Типология).
Т .-н ы ң   ж а сал уы на  қарай 
сапалықТ. (объектілердің таксо- 
номиялық белгілерінің болуы  не
болмауы) және сандық Т.  болып 
бөлінеді (объектілердегі таксоно- 
м иялы қ  б е л гіл е р д ің   саны на 
қарай  топтастыру).  Сапалық Т.- 
да  топтар  нақтылы  таксондарға 
бөлшеюгенеді  (мыс.:  фонетика- 
лык  Т.).  Сандық  Т.-ға  әр  түрлі 
топқа  кіретін  таксондар  бірігеді, 
мыс.,  семантикалық  Т.,  тілдің 
семиотикалық  теориясында  -  
есімдер Т.,  предикат Т.,  сейлем 
Т.  болады.

жүктеу/скачать 13,56 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: