Салқынбай А., Абақан Е. с
АССОНАНС - б ір ы ң ға й дауысты дыбыстардың қайта- лануы. АТАУ
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
- Бұл бет үшін навигация:
- АТАУЛЫ СӨЙЛЕМ
| АССОНАНС
- б ір ы ң ға й дауысты дыбыстардың қайта- лануы. АТАУ СЕПТІК-жай септеуде де, тәуелді септеуде де өзіне тән арнаулы қосы м ш асы болмайтын, кең грамматикалық қызмет атқаратын негізгі септік. Сұрауы: кім? не? кімдер? нелер? кімім? нем? кімің? нең? кімі? несі? т.б . А .с . сө й л е м д е бастауыш болады. А.с. үшін, арқылы, туралы, секілді, жөнін- де, жайында, түгіл, бойынша, сайын, ғүрлым т.б. септеулік шылаулармен тіркеседі. А.с. көне тарихи жазбаларда ілік, табыс, барыс, шығыс септіктері- нің орнына жұмсалған. АТАУЛЫ СӨЙЛЕМ - бас тауыш тұлғалы сөздер мен сөз тір ке сте р і кейде арнайы ой екпінімен, сезімді дауыс ырға- ғымен айтылады да, сөйлем ыңғайында қолданылады. А.с. дербес жұмсалмайды, басқа сөйлем қатарында айтылады. Сондықтан ондағы ой өздігімен аяқталмай, баяндалуға тиісті негізгі ойдың жалғасын керек етіп тұрады. А.с. көбінесе ме- кендік, мезгілдік және заттық ү ғы м д а ғы атаулар а р қы л ы болмыстағы заттар мен құбы- лыстарды бейнелейді. Мұндай сө й л е м д е р ә с ір е с е к ө р к е м әдебиетте жиі ұшырайды. А.с. генетика (шығу)жағынан бірінші пайда бол ған д е п қ а р а у ға болады. О б аста сө й л е м б ір - а қ сөзбен айтылған, ол диффуз- дық сөйлем бір қадірлі заттың атымен айтылатын болған. Бұл мифологиялық объектінің көрі- нісі еді. Сөздің, сөйлемнің мағы- насы көп болған. Осы күндері А.с. мағыналықтүтастығы жағы- нан инкорпорациялық құрылыс- қа жақын. Соңғы ке зд е гі әр рудың ұраны да соның қалдығы. Бүкіл сөйлемнің мәні «кім, не?» деген сүрауға жауап береді. «Кім і, несі?» д е ге н тә у е л д і сөздің сұрауына, осылардың көпше түріндегі сұрауына да жауап береді. А.с. мағыналық құры лы сы ж ағы нан 3 т ү р ге бөлінеді: 1) Жай зат атауы, мыс.: касса, қала, көше; 2) меншікті атау (көбінесе газет, журнал және кітаптардыңаттары, мыс.: АТЛА-АФРА С .М ұ қа н о в « Т е м ір та с» ; 3) Әліптемелі атау (суреттеу, зат атауы), мыс.: «Erie дал асы. Қара бұйра жер. Көк торғын аспан. Ұлы д ү р м е к. Ы сты қ кү н . Қ а й н а ға н дала». (Ғ .М ұ с т . «Миллионер») т.б. АТЛАС (диалектологиялық)- белгілі бір территорияда тілдік е ре кш ел іктерд ің өріс алуын көрсететін диалектологиялық карталардың жйнағы. А. жасау әр тілдегі диалектологияның дамуына аса қаж етті құрал. жүктеу/скачать 13,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|