Салқынбай А., Абақан Е. с



Pdf көрінісі
бет305/336
Дата14.12.2021
өлшемі13,56 Mb.
#126888
1   ...   301   302   303   304   305   306   307   308   ...   336
Байланысты:
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік

ТАРИХИ  ФОНЕТИКА 
-  тілдің
д ы б ы с ты қ  ж ү й е с ін   та р и хи  
тұрғыдан  қарастыратын  сала. 
Дыбыстардың түрлері,  олардың 
дамуы,  тарихи  өзгерістер,  буын, 
е кп ін   м ә с е л е л е р і,  ү н д е с т ік  
заңдары   әр  д ә у ір д е гі  ж азба 
е с ке р ткіш те р   м атериалдары  
бойынш а  айқы ндалады .  Т.ф. 
тарихи тіл білімінің дербес сала­
сы ретінде тарихи-салыстырмалы 
тіл   б іл ім ін ің   дам уы   ке зін д е
қалыптасты.  Фонетикалық  заң- 
дылықтарды диахрондық түрғы- 
дан  зерттеу  тарихи-салыстыр- 
малы  тіл   б іл ім ін д е   та р и х и  
фонетикалық  өзгерістердің  бір 
с е м ь я ға   ж а та ты н , 
б а р л ы қ 
тілдерге қатысты түрлерін анық- 
тайды. Т.ф. сөйлеу тілінің дыбыс- 
ты қ  заңдылықтарын  қарастыр- 
майды.  О танды қ  т ү р к о л о ги я  
«тірі» және «өлі» тілдерді тарихи- 
салыстырмалы  әдіспен  зерттеу 
арқылы  түркі  тілдері  тарихында 
р  > з   > й, д / /  т  > з  > й,  ағ / /  ығ /  
/   уғ  / /   ег  / /   іг  >  у / /   й  ауысу- 
ларының болғандығын анықтады. 
Көне  тү р кі  тілінде  8  дауысты 
дыбыс болған:  а,  е,  ы, і, о, у,  ө,  ү; 
16 дауыссыз дыбыс болған:  б,  п, 
Д,  Т, 
к-қ,  г-ғ,  й,  ч,  с,  ш,  3,  м,  н,  г , 
ң,  л,  р.  К ө н е   т ү р к і  ж а зуы  
консонанттық  негізде  жасалған. 
Сөз  басында  д,  г,  ғ,  н,  ң,  р,  з 
айтылмаған.  Буын үңцестігі қатаң 
сақталған, і~ы, Ьү, ы~ү, ө^ү, о-у, 
б-в,  п~б,  б -п ,  г /ғ ,  ч^й  дыбыс 
сәйкестіктері болған.
Б.  Сағындықұлының  дәлел- 
д е у ін ш е , 
т ү р к і 
т іл д е р ін ің  
д а м уы н д а   т с - т ш ^ т й - д й - д ж  
~дз~тс~дз,  т - д - с - з - ш - ж - и ^ һ  
- х - қ - к ^ ғ - г - з - с ^ т - д  сәйкестіктері 
болған.  Бүкіл  түркі  тілдерінде 
ги п о те за л ы қ  Т  (с /ш )  күр д е л і 
аф ф рикаты нан  т а р и х и   д а м у 
б а р ы сы н д а   үш   ж ү з г е   та р та  
сәйкестік пайда болған.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   301   302   303   304   305   306   307   308   ...   336




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет