Салқынбай А., Абақан Е. с



Pdf көрінісі
бет132/336
Дата14.12.2021
өлшемі13,56 Mb.
#126888
1   ...   128   129   130   131   132   133   134   135   ...   336
Байланысты:
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік

Ж ЕС-Ж ЕС
С о с с ю р д ің   тіл   те о р и ясы  
шетелдік семиотикаға,  антропо- 
логияға, әдебиеттануға, эстети- 
каға үлкен әсерін тигізді.
С о ссю р д ің   ш әкірті  Балли 
ұстазының  идеялары  негізінде 
тіл  білім інің  жаңа  салаларын 
дамытуға  ат  салысты.  Ол  тілге 
қатысты  ф ункционалды  кө з- 
қарасты  дамытты,  яғни  сөйлеу 
лингвистикасы  мәселелерімен 
айналысты.  Стилистиканы-тіл 
білімі  пәні  ретінде  қарастырып, 
фосслериандыққа қарсы шығады. 
Жалпы  халық  тілінің  стилисти- 
касын  жеке  жазушылар  стилін 
зерттеуден  бөлек  қарастырды. 
Балли сөйлеу теориясын ұсынып, 
сөйлемнің логикалық талдауын 
(«диктуя» жэне «модус», «моно- 
рема»  мен  «диреманьг»  зерт­
те у),  ж ад та  сақталаты н,  тіл 
белгілерінің  виртуальды  бірлік 
ретінд егі  ж үйелеу  принципін 
жасайды. Сонымен қатар,  функ­
ц и о на л  ьды 
т р а н с п о з и ц и я  
теориясын  (бірліктің  қызметіне 
байланысты  бір  топтан  басқа 
топқа  өтуі)  жасайды.
Балли тілдің қызметтік және 
э кс п р е с с и я л ы қ   қа с и е тте р ін  
қ о ға м д ы қ   құб ы л ы с  р е тін д е  
қарастырды, тіл мен ойдың ара- 
қатынасы  мәселесі  мен  тілдік 
белгі теориясын зерттеді.
АСеше теориялық лингвистика 
тәсілдерін,  тілдегі  әлеуметтік
және  ж е ке л ік  ара  қатынасты 
зерттецці. «Теориялық лингвисгика- 
ның 
б а ғд а р л а м а с ы  
мен 
тәсілдері» (1908) атты еңбегінде 
грам м атиканы   тіл д ің   жалпы 
құрылысын  зерттейтін  ғылым 
деген түсінікті ұсынды. Сонымен 
б ір ге ,  тіл  қүб ы л ы ста р ы н ы ң  
иерархиялық құрылысы туралы 
идеяны  алға тартты:  тіл  қызме- 
тіне  үйымдастырылған  сейлеу 
жатады деп, ол тілдің статикасы 
мен  динамикасы н  байланыс- 
тырып,  сейлемнің психофизио- 
логиялық табиғаты  бар аффек- 
тивті  элементтерін  әлеуметтік 
құбылысқа, яғни белгілер грам- 
матикасына айналуын  көрсетті. 
Сеше  Ж.м.  бірінші  тарихшысы 
болып  есептеледі.
Ж.м.  кіші  буынына  Р.Энглер 
жатады.  Ол  С оссю рдің  бүкіл 
қо л ж а зб а л а р ы н  
б а сты р ы п  
шығарды,  сонымен қатар семи­
ология  мен  семантика  мәселе- 
лерін зерттеумен айналысты.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   128   129   130   131   132   133   134   135   ...   336




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет