Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
| н
НАТУРАЛИСПК БАҒЫТ (тіл біліміндегі) — XX ғ. салыстырмалы тіл білім і ш еңберінде пайда болған бағы т. Бул бағы тта ж араты лы с ғы лы м дары ны ң әдістері мен принциптері тілді зерттеу үшін қолданылады. Н.б. өкілдері тілді табиғи қүбылыс деп таныған, өйткені тіл-материалдық қүбылыс, ол өсімдік не жануар т ә р із д і эволю ция ж олы м ен дамиды. Сондықтан тіл білімін НЕТ-НЕЙ ж араты л ы с тану ғы лы м ы на жатқызып, филологияға қарама- қарсы қоюға болады деген. Бұл бағыттың негізін қалаушылар: А.Шлейхер, М.ІСРапп, М.Мюллер, А.А.Овелак. Тіл дамуының жалпы заңдарын табиғи организм ге (д е н е ге ) укса ты п Ш лейхер Гегельдің тарихи философия - сына, Ч.Дарвинның эволюциялық іліміне сүйенген болатын. Н.б. іл ім ін ің кей ж ақтары : тіл д ің дамуын тек қана биологиялық факторлармен түсіндіру, үнді- е уро па тіл д е р ін е ң ж ақсы дамыған тіл деп көрсету, тіпдің тарихы мен дамуы н оны ң атқаратын қы зм етінен белек ж әне қо ға м тарихы нан ты с қарастыру, әрине, қате болатын. Б ір а к оған қарам астан Н.б. өкілдерінің ғылыми еңбекгерінің маңызы өте зор болды. Олар тарихи лингвистикадағы жүйе- лілік принципі мен көне тілдерді қайта жасау әдістерін үсынды. Тіл д ам уы ны ң жалпы за ң д а р ы н зерттеумен қатар, Н.б. өкілдері т іл д ің ф и зи о л о ги я л ы қ ж әне психофизиологиялық қырларын зерттеген. Н.б.-тың физиоло- гиялық мектебінің жетістікгерін младограмматиктер мен дес- крипти вистер психол ингвис- тикада және нейролингвистикада қолданған. НЕПЗ - сөздің өзекті бөлігі. Негізде зат немесе қүбылыстың лексикалы қ мағынасы ке р ін іс табады. Н. түбірден айырмасы бар. Негіз түбір арқылы ғана жасалатын, белгілі бір сөз табына жатып, оның барлық категория- л ы к түл ға сы н қа б ы л д а йты н, сөзжасам нәтижесінде туындап, екіншілік мағына беретін түлға. Негіз жаңа номинативті мағына беретін, денотаттық атау сөз. Н. қүр а м ы н а ка р а й д а р а ж э н е күрделі болып бөлінеді. Н. үғымы үлкен және кіші парадигмаларды айкындауда маңызды рөл атқа- рады, яғни сөздің септелуіне не жіктелуіне бір ғана негіз қатынаса алады. Н. лексем а үғымымен тығыз байланысты. Н. түбірмен салыстырғанда түлғалы к және м ағы налы қ ж а ғы н а н кү р д е л і қүрылымдык бірлік. жүктеу/скачать 13,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|