9.2.2.18 – тірек немесе аспа үдеумен қозғалған кезде дененің салмағын анықтау.
9.2.2.19 – салмақсыздық күйін түсіндіру;
Бағалау критерийлері:
Оқушы:
- салмақсыздық және асқын салмақ пайда болатын шарттарды түсіндіреді;
- салмақсыздық күйін түсіндіреді;
- салмақсыздықтың бар екеніне анықтама береді.
Дененің салмағын өлшеуін келесі жағдайлар үшін қарастыруға болады:
Дененің вертикаль ось бойымен үдеумен қозғалуы;
Дененің ойыс немесе дөңес көпір бойымен қозғалысы;
Дененің вертикаль жазықтықта айналуы.
Лифт ішіндегі дененің қозғалысын қарастырайық. Осы кезде бірнеше жағдайлар болуы мүмкін:
1. Лифт қозғалмайды.
2. Лифт үдеумен жоғары қозғалады.
3. Лифт үдеумен төмен қозғалады, осы кезде .
4. Лифт үдеумен төмен қозғалады, осы кезде .
5. Лифт үдеумен төмен қозғалады, осы кезде .
Берілген дене үшін Ньютонның бірінші заңын жазыңыз.
+
Берілген лифт үшін Ньютонның бірінші заңын жазыңыз.
+
Берілген жағдай үшін Ньютонның үшінші заңын жазыңыз.
1-тапсырма. Лифт бірқалыпты қозғалады немесе тыныштықта тұр.
Ньютонның екінші заңын жазамыз.
+
N-ді қорытамыз:
Ньютонның үшінші заңы бойынша N=
2-тапсырма. Лифт үдеумен жоғары қозғалады.
ma=N-
N=ma+mg
N=P=ma+mg=m(a+g)
Лифт (тірек) үдеумен жоғары қозғалған кезде:
Ньютонның екінші заңын жазамыз.
+
N-ді қорытамыз:
Ньютонның үшінші заңы бойынша N=
3-тапсырма. Лифт үдеумен төмен қозғалады. Осы кезде
-ma=N-
N=-mg-ma=m(g-a)
N=P=mg-ma=m(g-a)
Лифт (тірек) үдеумен төмен қозғалған кезде:
Ньютонның екінші заңын жазамыз.
+
N-ді қорытамыз:
Ньютонның үшінші заңы бойынша N=
4-тапсырма. Лифт үдеумен төмен қозғалады. Осы кезде
-ma=N-
N=- mg-ma=m(g-a)=0
N=P=0
Лифт (тірек) үдеумен төмен қозғалған кезде:
Ньютонның екінші заңын жазамыз.
+
N-ді қорытамыз:
Ньютонның үшінші заңы бойынша N=
4-тапсырма. Лифт үдеумен төмен қозғалады. Осы кезде
-ma=N-
N=- mg-ma=m(g-a)=0
N=P=0
Лифт (тірек) үдеумен төмен қозғалған кезде:
Салмақсыздық (салмақтың жоқтығы) –дененің тірек немесе аспаға әрекет етпейтін күйі.
Салмақсыздық (салмақтың жоқтығы) –дененің тірек немесе аспаға әрекет етпейтін күйі.
Асқын салмақ – салмақтың артуы байқалатын күй.
Асқын салмақ еселігі дене салмағының модулінің ауырлық күшіне қатынасына тең физикалық шама. Клип:
Upside Down & Inside Out https://www.youtube.com/watch?v=G6u-TomcyD4
Асқын салмақ мысалдары
Салмақсыздық мысалдары
Өз бетімен келесі жағдайларды қарастырыңыз:
1. Лифт қозғалмайды.
2. Лифт үдеумен жоғары қозғалады.
3. Лифт үдеумен төмен қозғалады, осы кезде .
4. Лифт үдеумен төмен қозғалады, осы кезде .
5. Лифт үдеумен төмен қозғалады, осы кезде .
Есептер шығару
Есептер шығару
Дескрипторлар: Есептер шығару кезінде Ньютон заңдарын қолданады;
Есептер шығару кезінде математикалық есептеулерді дұрыс жүргізеді;
1. Автомомбиль 72 км/сағ тұрақты жыдамдықпен шеңбер доғасына ие дөңес көпір бетімен қозғалады. Бұл шеңбер раидусының қандай мәнінде жүргізуші көпірдің жоғарғы нүктесінде салмақсыздықты сезінеді?
1. Автомомбиль 72 км/сағ тұрақты жыдамдықпен шеңбер доғасына ие дөңес көпір бетімен қозғалады. Бұл шеңбер раидусының қандай мәнінде жүргізуші көпірдің жоғарғы нүктесінде салмақсыздықты сезінеді?
2. Егер ұшақ 360 км/сағ жылдамдықпен ұшатын болса, ұшқыш радиусы 200 м қауіпті шеңбердің төменгі нүктесінде қалыпты жағдайдан қанша есе көп жүктемені сезінеді? Ұшқыштың массасы 80 кг.
2. Егер ұшақ 360 км/сағ жылдамдықпен ұшатын болса, ұшқыш радиусы 200 м қауіпті шеңбердің төменгі нүктесінде қалыпты жағдайдан қанша есе көп жүктемені сезінеді? Ұшқыштың массасы 80 кг.
