Сборник II научно-практической международной студенческой конференции Narxoz Student Research-2021

Жайық, Ертіс, Сырдария секілді трансшекаралық өзендер мəсе-

лесі Қазақстан үшін соңғы 20 жыл бойына өте өзекті болып тұр.

Соңғы 3 жыл бойынша Жайық өзеніндегі су ластануының ке-

шенді индексі 0,74-2,5 аралығында, бұл ластанудың төменгі дəре-

жесін көрсетеді. Ең соңғы сынама нəтижелері бойынша Жайықта 

маусым айында су құрамындағы темір рұқсат етілген шекті мөл-

шерден 1,9% жоғары, нитрит 1,1% жоғары болды.

Жайық өзенінің аңғарында көптеген ағаш пен өсімдік түрі жой-

ылып  барады.  Топырақ  қабаты,  жануарлар  əлемі  сұйылып  кет-

кен. Жайық бойындағы емен тоғайының 50-70 пайызы жоғалды, 

бұталар жамылғысынан долана, қарақат жойылып кеткен. Шөптің 

50 түрі жойылған. Топырақ қабаты да тұзданып барады. Осыдан 

15-20 жыл бұрын Жайық өзенінің аңғарында 200-дей өзен-көл бо-

латын. Бұл су қоймалары Жайық өзенінің көктемгі тасуы кезінде 

сумен  толығып  отыратын.  Ал  қазір  су  Жайықтың  өзінде  тапшы. 

Əлгі өзен-көлдер кеуіп жатыр. Мұндай шағын су қоймалары қыста 

бауырлап қатып қалатын болды, ал Жайықтың өзінде балық үшін 

азық қоры мүлдем жоқ десе де болады [6].

Шешімі.  Суды  ластаумау  қазірге  кезде  өзекте  мəселе  болып 

отыр. Жалпы Атырау қаласындағы Жайық өзенінің қасында 2 үл-

кен компанияны қала шетіне орналастыру. Бұл суғада емес  жалпы  

тіршілік көзіне зиян жасап жатыр. Қала ішіне болғаны соншалық  

балықтар жойылып бара жатыр.Егер Жайық өзенін Ресей, Татар-

стан,  Башқұрстан  мен  Қазақстан  суды  еріксіз  пайдалана  берсе  

Ембі өзені сияқты Каспийге құйылуы тоқтайды. Қолдан ұрықтан-

дырылған балықтарды жіберу себебі бұл жерде су тартылуы аза-

юы  мумкін,  яғни  суды  тазартушы  осы  балықтар.  Тағыда  Өнер-

кəсіптердің қалдықтарын бақылап отыру. Біздің ұсыныстарымыз 

осы.  Осы  ұсыныстар  қолданылса  Жайығымызды  сақтап  қалуға