Семей мемлекеттік педагогикалыќ институты

Айттым сәлем, қаламқас, - а

Саған құрбан мал мен бас – а

Сағынғанда сені ойлап, - б

Келер көзге ыстық. – а

Төртінші. Шумағы да, жолдарының буын саны да үшінші түрдей, бірақ үйлесі – а,б,а,б боп шалыс келетін өлең.

Сонда көңлім жоқтайды – а

Татуы мен асығын. – б

Көзі жетіп тоқтайды – а

Өткен күннің қашығын. – б

Бесінші. «Білімдідін шықққан сөз» деп басталатын өлең. Бұл өлеңнің бастапқы шумағы үшінші түр сияқты: төрт жолды, әр жолы жеті буынды, үйлесі – а,а,б,а боп келеді де, екіншісі шумақтан бастап, 8 шумақты, 32 жолды бұл өлең өзгереді.

1. 
   Үйлесі – «сөз», «кез», «көз», «тез», «ез», «күйез», «мінез», «без», «жез», «бөз» боп, бірнші, екінші, төртінші, сегізінші, он екінші, он алтыншы, жиырманшы, жиырма төртінші, жиырма алтыншы, отызыншы жолдарда үйлесіп отырады; бастапқы шумақтағы а,а,б,а – ға қалған шумақтардың соңғы жолдары түп-түгел үйлеседі.
   
2. 
   Бұл өлеңдегі сегіз шумақтың бәрі де төрт жолды, әр жолы жеті буыннан құралатын өлең болғанмен, екінші шумақтан бастап, үйлесі – в,в,в,б болады да, қалған шумақтарының бәрі осы ізбен кетеді.
   

Сөз тыңдамас ол баяу. – в

Өз өнерін тұр таяу, - в

Ұқпасын ба сөзді тез? – б

Сөзге жуық келер ме?- г

Түзу сөзге сенер ме, - г

Түзелмесін білген ез? – б

Желсіз түнде жарық ай,- а

Сәулесі суда дірілдеп,- б

Ауылдың алды терең сай- а

Тасыған өзен дүрілдеп. – в.

Жетінші. Әр шумағында алты жол бар, әр жолында жеті буын бар, үйлесі – а,а,б,в,в,б боп отыратын өлең.

Өзін - өзі күндейді –а

Жақынып жаттай міндейді – а

Ол – арсыздық белгісі –в

Ұятсынбай, ойланбай – в

«Қой» дегенге тіл алмай – в

Іс қылмай ма ол кісі – б

сегізінші. Бір шумағында алты жол бар, 1,2,4,5 жолдары бес буыннан, 3,6 жолдары жеті буыннан, үйлесі – а,а,б,в,в,б болып келетін өлең.

Бай сейілді –а

Бір бейілді, - а

Елде жақсы қалмады. – б

Елдегі еркек, - в

Босқа селтек –в

Етіп елін қармады, -б