Сертификаттау
Метрологияның негізгі қызметтеріне
жүктеу/скачать 3,29 Mb. Pdf көрінісі
|
Bilim-Mendebaev-Stand-metr-sertif (1)
| Метрологияның негізгі қызметтеріне:
– мемлекеттік эталондардың және үлгілік өлшеу құралдарының (ӨҚ) физикалық шама бірліктерін орнату; – теорияларды, әдістерді, өлшеу құралдары мен бақылауды дайындау; – өлшеу бірыңғайлығын және бірүлгілік ӨҚ-н қамтамасыз ету; – қателіктерді, ӨҚ-ның жағдайын бағалау және бақылау әдістерін дайындау; – жұмысшы ӨҚ-на эталондардан немесе үлгілік ӨҚ-нан физикалық бірліктердің өлшемдерін беру әдістерін дайындау кіреді. Физикалық шама – бұл көптеген физикалық обьектілер үшін сапалық қатынаста жалпы құрам, бірақ сандық қатынаста әрбір обьекті үшін жеке құрам. Физикалық шамалар активті және пассивті келеді. Активті физикалық шамалар – бұл көмекші энергиялар көздерінің келтіруінсіз, өлшеуге болатын шамалар, мысалы, электр тогының күші. Пассивті физикалық шамалар – бұл өлшеу үшін көмекші энергия көздерін қолдануды қажет ететін шамалар, мысалы, электр кедергісі. 1960 жылы ұсынылған физикалық шама бірліктерінің халықаралық жүйесі бойынша (СИ) 7 негізгі физикалық бірлік бар (ГОСТ 8.417-81): 1. Метр (м) – ұзындық, 2. Килограмм (кг) – масса, 3. Секунд (с) – уақыт, 4. Ампер (А) – ток күші, 5. Кельвин (К) – температура, 6. Моль (моль) – зат мөлшері, 7. Кандела (кд) – жарық интенсивтілігі. Негізгі бірліктерге тағы 2 қосымша бірлік бар: 1. Радиан (рад) – бұрыш, 2. Стерадиан ( ср) – қарсы бұрыш. 1960 жылдан кейін негізгі өлшем бірліктерін анықтау өнімділік талаптарына және заманауи ғылыми-зерттеулердің дәлдігіне жақсы сәйкес келу үшін өзгертілді. Бірінші кезде метр Солтүстік полюс пен экватор аралығында мередиан бойынша 1/10 000 000-дай қашықтықтың бөлігі ретінде анықталды. Бірақ, 1970 жылы метрді анықтаудың жаңа түрі қабылданды, яғни метр электрон криптон атомына өткенде алынған екі деңгейдің арасындағы нақты толқын сандарының жиынтықтық ұзындығы ретінде анықталатын болды. 1983 жылдан бастап метр – 1/299792458 секундта вакуумда өтетін жарықтың арақашықтығы ретінде анықталады. Негізгі физикалық шамалардың негізінде туынды физикалық шамалар алынады, олар 50-ден асады. Мысалы, 1 Ньютон (Н) күш 1кг массадағы денені 1 м/с 2 жылдамдықпен айдауға қажетті күшке тең, яғни, масса бірлігі килограммды, ұзындық бірлігі метрді, квадраттағы уақыт бірлігі секундқа бөлгенде пайда болатын жылдамдыққа көбейгенге тең: 2 с м кг H . 119 ӨҚ-ның бірліктері негізгі және қосымша бірліктерден алынады, он деңгейлік қысқартылған бірліктер қолданылады: 10 18 – экса (Е – халықаралық белгіленуі, Э – орысша белгіленуі), 10 15 – пета (Р,П), 10 12 – тера (Т,Т), 10 9 – гига (G,Г), 10 6 – мега (М,М), 10 3 – кило (к,к), 10 2 – гекто (h,г), 10 1 – деци (d, д), 10 -2 – санти (с,с), 10 -3 – милли (m,м), 10 -6 – микро (μ, мк), 10 -9 – нано (n, н), 10 -12 – пико (p, п), 10 -15 – фемто (f, ф), 10 -18 – атто (а,а). жүктеу/скачать 3,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|