2. Ықтималды өзара ауыстырымдылық . Бұл әдіс алдыңғы әдіске
қарағанда, бұйымды жасауды арзандатады, тұйықтаушы буын өлшемдерінің
шақтамаларын кеңдеу қоюға мүмкіндік береді. Бұл әдістің негізі дисперсия
қасиеттерін тағайындайтын математикалық статистиканың теориясы. Өлшем
тізбегінің тұйықтаушы буынын тәуелсіз кездейсоқ айнымалардың қосындысы
болатын, кездейсоқ шама, тізбек буындарының тәуелсіз құраушыларының
қосындысы деп аламыз. Тұйықтаушы және құраушы буындардың
дисперсиясын байланыстыратын тәуелділіктерді түрлендірген соң, Т
шақтамасын әрбір тізбек буындары үшін қателіктердің шашырау диапазонына
ώ тең деп қабылдай отырып,
TA TA i i ;..
шақтамалар арасындағы қатынасты аламыз:
2
)
(
i TA TA .
Егер тұйықтаушы буынның және барлық құраушы буындардың қателіктері
қалыпты үлестіру заңына бағынатын болса ғана бұл формула әділ болады.
Ықтималдылық әдісінде қалыпты үлестіру заңына сәйкес шақтаманың шеткі
мәндері өте сирек кездеседі. Барлық бұйымның 99,73% қосқанда шақтама
диапазоны +3
(
- орта квадраттық ауытқу,
2
– дисперсия) аралығында
өзгеріп отырады, барлық бұйымның 95,4% қосқанда шақтама диапазоны +2
аралығында өзгеріп отырады. Сондықтан, толық өзара ауыстырымдылық
әдісіне қарағанда шақтаманы 1,5 есе кемітіп, біз тетіктердің өзара
ауыстырымдылығын 95,4% қамтамасыз етеміз. Тетіктердің 4,6% қиюластыруы
біріктіру процесіне қатты әсер етпейді, бірақ тетіктерді жасау технологиясын
едәуір арзандатады.
Осы әдісті қолдану бірінші әдісті қолданумен салыстырғанда:
- бірінші типтегі есептерді шығаруға, белгілі құрастырушы шақтамалар
бойынша енсіз, бірақ ықтималды таратылу диапазоны немесе тұйықтаушы
буынның шақтамасын анықтауға;
- екінші типтегі есептерді шығаруға, тұйықтаушы буынның берілген
шақтамасы бойынша, технологиялылық жағынан орындауға оңай құрастырушы
буындардың шақтамаларын тағайындауға мүмкіндік береді.