Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих

(1843—1916)  ком п о зи то р л ы қ таланты   мен  оры н- 

д ау ш ы л ы қ  ш еберлігі  зор  ы кп ал  ж асад ы .  Ы қы лас  қ ар ап ай ы м   малиіы 

отб асы н ан   ш ы ққ ан .  О ны ң  ә к е с і  Д ү к ен   қ о б ы з  т а р т қ а н ,  ал  атасы   мен 

көп теген   бабалары   ж ы рш ы ,  бақсы   б олған .  Ы қы лас  ә к е с ін ің   өн ер ін  

үй рен ум ен   қ а н а  ш ектел м ей ,  қо б ы зд ы ң   үн д іл ігін   ан ағұ р л ы м   ж а к с а р - 

ты п,  кобы зға арнап  бірегей  ш ы ғармалар ш ы ғара  бастады.  О ны ң эп и к а - 

лы к аң ы здар мазм ұны   н егізін д е  ш ы ғары лған  «Қ орқы т күйі»,  «Қ ам бар 

күйі»,  «Қ азан   күйі»  си яқ ты   к ө р к е м д ік   д ең гей і  ж ағы н ан   аса  ж оғары  

б ір қ атар   күй лері  к е ң ін ен   тар ал ған .  Ы қы лас  т ә к а п п а р   п атш а  ш ен еу- 

ніктері  мен  м енм енсіген   байларды   к ел ек ел еген   «Ж ары м  патш а»,  «Бес 

төре» секілді  күйлер ш ығарды.  О ны ң «Ж алғы з аяқ», «Ж ез  киік» дейтін 

күйлері  өмір туралы , халы қты ң тауқы м етті тірш ілігі туралы  толган ы с- 

қа толы .

(1835—1885)  сы бы зғы ға арн ап   к л ас си к ал ы к  күй л ер  шы- 

ғарум ен   катар,  аса  ш ебер  оры ндауш ы   б олтан .  О н ы ң   ш ын  аты   С ад ы к 

болаты н.  Ал  С ары м алай деп  (сары ,  кедей,  ж алш ы   болтан  соң)  ж ас  ш а- 

гында байды ң малш ысы  болып жүрген  кезінде атап кеткен .  С ары м алай 

сы бы зты  тарту ө н ерін   әк есін ен   үй рен еді.  Ол  эп о с ,  а ң ы з-е р т е г іл е р д ің  

ж елісі  бойы нш а бірқатар там аш а  күй лер  ш ы тарды .  М әселен ,  С ары м а- 

лайды ң «Қ оңы р қаз» деген күйінде  Қ ыз Ж іб ек  түсін е енген  қоң ы р қ а з- 

ды ң  қайгы лы   қ а ң қ ы л ы н а н   Т ө л е г е н н ің   («Қ ы з  Ж іб ек »   э п о сы )  қ а зага 

үш ы раганы н  біледі.  К арт адам мен  он ы ң  қы зы н  ө зін ің  сүтім ен  аш ты к- 

тан  сақтап  қалтан  інген туралы   «Нар идірген»  күйі;  ж ау айдап  әк етк е н  

сиы рларды  туган ауы лы на алып  келген бұқа туралы   «Қ оңы р бұқа» күйі 

де осы ндай күй лер қатары на ж атады.

Б ірж ан   Қ о ж агұлұлы н ы ң , М ұхит  М ерали евтің ,  А қ ан   сері  Қ о р ам с а- 

ұлы н ы ң,  Ж а яу   М ұса  Б ай ж а н ұ л ы н ы ң ,  А бай  Қ ұ н а н б ае в ты ң ,  Зіл тара 

Қ аратокин н ің,  Құлтума С арм ұратұлы ны ң, С ара ақы н н ы ң , С ералы ны ң, 

Ж а р ы л тап б ер д ін ің  таты  б асқ а  к ө п теге н   ақ ы н ,  ә н ш і-к о м п о з и т о р л а р - 

д ы ң   ш ы тарм аш ы лы қ  ж ә н е   о р ы н д ау ш ы л ы қ   ш еб ерлігі  ар қ асы н д а  өн 

м әден и етін ің  к л ас си к ал ы қ  үлгілері  м ейлін ш е дам ы п,  ж отары  д о р е ж е ­

те  көтерілді.