1-ші аптаға арналған зерханалық жұмыс.
1 Зертханалық жұмыс №1. Тұрақты токтың сызықты электр тізбегін зерттеу (2 сағат)
Жұмыстың мақсаты: Жұмыстың мақсаты – Кирхгоф заңдарының дұрыстығын тәжірибелі тексеру.
Жұмысқа дайындық
Жазбаша бақылау сұрақтарға жауап беру керек және зертханалық жұмысты өткізуге дайындық болу керек, яғни зерттелетін сұлбаның суреті және тәжірибелік нәтижелердің енгізу үшін кестелер салынуы керек.
Бақылау сұрақтар
Резистордың кедергісінің мәнін амперметр және вольтметр көмегімен қалай белгілеуге болады?
Сұлбаның тарауындағы токты өлшеу үшін әмбебап санды өлшегіш аспапты қалай қосу керек?
Сұлбаның элементтеріндегі кернеуді өлшеу үшін әмбебап санды өлшегіш аспапты қалай қосу керек?
Зерттеліп жатқан сұлба үшін келесі теңдеу жүйелерді құру керек:
1) Кирхгоф заңдары бойынша.
2) Контурлық токтар әдісі бойынша.
3) Түйіндік потенциалдар әдісі бойынша.
Түйінді потенциалдар және контурлық токтар әдістерінің маңызы неде?
Баламалық генератор әдісінің маңызы неде?
Жұмыс орындаудың бағдарламасы және тәртібі
Тапсырылған сұлбаның суретін салып тармақтардағы ерекше алынған токтардың бағыттарын көрсету керек. Зерттелетін сұлбаның нұсқаулары 1.1-суретте келтірілген. Параметрлердің мәндері 1.1 кестеде көрсетілген.
к е с т е – Зерттелетін сұлбаның нұсқаулары және көрсеткіштердің мәндері
Нұсқа
|
Сұлбаның №
|
E1, В
|
E2, В
|
R1, Ом
|
R2, Ом
|
R3, Ом
|
R, Ом
|
1
|
1
|
15
|
7
|
220
|
330
|
150
|
47
|
2
|
2
|
9
|
15
|
470
|
680
|
330
|
220
|
3
|
3
|
15
|
12
|
680
|
1000
|
470
|
150
|
4
|
3
|
20
|
13
|
570
|
420
|
150
|
680
|
Әмбебап санды өлшегіш аспап арқылы тапсырылған электр тізбектің элементтерінің нақтылы параметрларын өлшеп алу керек. Өлшеудің нәтижелерін 1.2 кестеге енгізу керек.
к е с т е – Резисторлардың параметрлерін өлшеудің нәтижелері
Тізбектің элементі
|
R1
|
R2
|
R3
|
R
|
R, Ом
|
|
|
|
|
1 сұлба 2 сұлба 3 сұлба
1.1 сурет – Зерттелетін сұлбалардың нұсқаулары
Тапсырылған Е1 мен Е2 мәндері және п. 1.3.2 өлшенген резисторлардың мәндері бойынша оқытушының берілген әдісі бойынша зерттеліп жатқан тізбектің тармақтарындағы токтарды Кирхгоф заңдарына сүйене отырып есептеу керек.
Есептің нәтижелерін 1.3 кестенің “Есеп” жолына енгізу керек.
Өзіңнің нұсқауыңның сұлбасын жинау керек. ЭҚК Е1 және Е2, резисторлардың тапсырылған мәндерін қойып алу керек. Тармақтардағы токтарды және тізбектің элементтеріндегі кернеулерді өлшеп алу керек.
Аспаптың теріс шықпасының қара түсі бар және оның “*” немесе “com” таңбасы бар.
Өлшеудің нәтижелерін 1.3 кестенің “Тәжірибе” жолына енгізу керек.
к е с т е – Тізбек токтарының және кернеулерінің өлшенген мәндері
|
E1, В
|
E2, В
|
I1, мА
|
I2, мА
|
I3, мА
|
UR1, В
|
UR2, В
|
UR3, В
|
UR, В
|
Тәжірибе
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Есеп
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
δi. %
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Өлшенген мәндердің шамаларының және бағыттарының дұрыстығын Кирхгофтың бірінші және екінші заңдары бойынша құралған теңдеулерге қойып растау керек.
Ток өлшеудің сұлбаның 1 түйін үшін δi, % қателігін есептеу керек. Ол үшін түйінде қосылатын токтардың алгебралық қосындысы олардың ең үлкен токқа қатынасын алу керек, яғни . Есеп нәтижелерді 1.4 кестеге енгізу керек.
к е с т е – Токтарды белгілеудің қателіктері
Тізбектің түйіні
|
∑I, мА
|
Imax, мА
|
δi. %
|
1
|
|
|
|
1.3.6 Кернеу өлшеудің сұлбаның екі контуры үшін δu. % қателігін есептеу керек. Ол үшін контур ішіндегі ЭҚК кернеуін қоса кернеулердің алгебралық қосындысын ең үлкен кернеуге қатысын алу керек. Есеп нәтижелерін 1.5 кестеге енгізу керек.
1.5 к е с т е – Кернеулерді белгілеудің қателіктері
Тізбектің контуры
|
∑U, В
|
Umax, В
|
δu. %
|
1
|
|
|
|
2
|
|
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |