Шығыс Қазақстан облысының Семей аймағында 2012 жылы аталып өтілетін және еске алынатын
жүктеу/скачать 1,07 Mb.
|
| 13 маусым Мерғали Ибраев,
туғанына 70 жыл (1942-1997) Мерғали Ибраев 1942 жылы 13 маусымда Абай ауданы Қарауыл селосында туған. Орта мектепті бітірген соң, Семейдің педагогикалық институтына түсіп, армия қатарына барып келген соң аудандық газетте бөлім меңгерушісі, редактордың орынбасары болып жауапты қызметтер атқарды. Ибраевтың ақындық өнерінің негізі әріде жатыр. Ол - қазақтың ұлы ақыны, әлемдік деңгейдегі ғұламасы, Абай туған топырақтан бастау алғаны болар. Ұлы ақын шәкірттері Шәкәрім, Ақылбай, Мағауия, Көкбаймен өкшелес Шәкір Әбенов, Тәңірберген Әміренов сияқты зиялы шешендердің рухы болар. Ақынның өз әкесі Жанғали, атасы Ыбырай да дарынды адамдар болған екен. Қаламы үшқыр журанлист өлеңді ойлы да өрнекті жазатын ақын ретінде де таныла бастайды. 1970-1978 жылдары «Лениншіл жас» газетінің Семей, Шығыс Қазақстан облыстары бойынша меншікті тілшісі қызметтерін атқарады. 1969 жылы Қазақстан жастарының «Жас керуен» атты жинағына енген бір топ өлеңдерінен бастап «Темір тұлпар», «Күміс тау», «Өнегелі өркен», «Құтты қоныс», «Судағы сәуле» атты жинақтары жеке-жеке кітап болып басылып шықты. Ақынның «Судағы сәуле» өлеңін жазудағы шеберлігі - туған жер, Отан, табиғат, махаббат туралы айта отырып, соның бәрін лирикалық каһарманның өзіндік сезім шарпуына бөлеп, өз жүрек дүрсілін айта білетіндігі. Ал ел тарихы, өнер тағдыры туралы жазылған шығармаларды көп оқыған ақын «Қалалар мен мамонттар» деген өлеңінде бүгін жоқ болған каланың кешегі салтанатын асқан көрегендікпен суреттей білді. Адам образын жасау шеберлігі «Мінез» деген өлеңінде айқын көрінеді. Ақын туралы көптеген каламгерлер жылы лебіздерін білдіреді: «Абайға арналған мүшәйраның ішінен өзімізге ұнағаны -Мерғалидың толғауы болды» (Ғ.Мүсірепов, 1971 ж.). «Қалқаман-Мамырдың қабылдануы зор қуаныш. Ал, музыкасын автордың өзі жазуы қуаныштың көкесі» (Ә.Сәрсенбаев, 1985 ж.) «Мерғали ақын және шын ақын» - деп жазушы Роллан Сейсенбаев айтқандай, оның ақындық әлемінің тақырыбы сан алуан, өлең дастандары терең мазмүнға құрылған, ақындық шеберлікпен өрнектелуімен оқырманын баурап алады. Ақын қысқа ғұмырында 40-қа жуық ән мен күйдің авторы. Оның өлеңдеріне жергілікті сазгерлер ән жазып, ақын туындыларын ел жүрегіне ұялата түсуде. Әнші, сазгер Т.Рахимов музыкаландырған «Ерке жирен», «Қаламқастың қыздары-ай» әндерін автордың өзінің орындауында тыңдаған тыңдаушы ләззаттанып, шынайы рахатқа бөленеді. Ақынның ұлттық театр өнерінің дамуына лайықты үлес қосқан драматургтік еңбегі ерекше. Күй атасы Қүрманғазы өмірінен жазылған «Жігер» пьесасы түңғыш драма. Сол секілді «Қалқаман-Мамыр», «Құрманғазы», «Шәкәрім», «Қайырлы таң, әке» секілді драмалық шығармалары Қарағанды, Семей театрларында қойылып, көрермендердің жоғары бағасын алған. Табиғатында сегіз қырлы, бір сырлы Мерғали ақынның өмір жолындағы басты қызметі журналистік болып табылады. Жаңалықты жылдам сезгіш, қоғам, заман көшінің алдыңғы сапында болу, өз ұлтын сүю, оның болашақ тағдыры, мәдениетін, тілін, рухани байлық, салт-дәстүрін марапаттау оның журналистік туындыларының өзегі. Ақын, журналист әдебиетке сіңірген еңбегі үшін «Еңбектегі ерлігі үшін» медалімен, Журналистер Одағының сыйлығымен бағаланды. Әдебиеттер: Ибраев М. Ағаларым: (Өлеңдер) // Семей таңы.-1999.-24 маусым. Ибраев М. Ибраев М.Жарияланбаған жырлар // Семей таңы.-1997.-18 желтоқсан. Ибраев М. Жеңіс туралы баллада // Семей таңы.-1985.-9 май. Ибраев М. Жоғалған өзен // Семей таңы.-1990.-18, 20, 26, 27 көкек; 1991.-6 шілде, 3,10,17 тамыз; 1992.-12, 18 маусым. Ибраев М. Жүмбақ жолаушы: Дастан // Жас алаш.-1992.-13 маусым. Ибраев М. Күміс тау: Өлеңдер мен поэмалар.-Алматы: Жалын, 1979.-72 б. Ибраев М. Құтты қойнау: (Семей облысы туралы). - Алматы: Жалын, 1986.-80 б. Ибраев М. Семей көне қала // Семей таңы.-1990.-20 қазан. Ибраев М. Өнегелі өрен: (Жыр кітабы).- Алматы: жазушы, 1985.-88 б. Ибраев М. Темір тұлпар: Өлеңдер.-Алматы: Жазушы, 1975.-31 б. *** Алтынбаев Қ. Біздің Мекен // Семей таңы.-1992.-11 маусым. Жанғалиев Т. Ағаға ақталу. Мерғали. Еліме // Семей таңы.-1999.-20 мамыр. Жанғалиев Т. «Жоғалған өзен» жанашырын тапты: (Кітабы туралы) // Семей таңы.-1999.-2 қыркүйек. Жүнісов Қ. Ақынның аты өлмейді // Дидар.-1998.-26 маусым. Жанғалиев Т. «Баба» деп қойдым атыңды // Дидар.-1998.-12 наурыз. Ибрагимов Т. Өксітіп кетті: (Естелік) //Семей таңы.-1997.-18 желтоқсан. Досаев Т. Қаламына канат біткен: (Ақынға-50 жыл) // Семей таңы.-1992.-11 маусым. Матаев X. Асыл азамат: (Ақынның өмір жолдары туралы) // Семей таңы.-1997.-18 желтоқсан. Мерғали Ыбырайұлының рухымен сырласу: (Жыр дәптерінен) // Сарыарқа.-1998. 18 қараша. Мұхаметқалиқызы А. Ақын – ғұмыр: (60 жас) // Семей таңы.-2002.-27 қыркүйек. Мұхаметқалиқызы А. Күмбезді түннің моншағы // Семей таңы.-2003.-17 қаңтар.-13 Сапаев Ғ. Қаламдас дос еді // Семей таңы.-1997.-18 желтоқсан. Ыбыраев М.Ж. (Қазанама) // Семей таңы.-1997.-6 қараша. жүктеу/скачать 1,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|