Сыни ойлау және аналитикалық ойлау
жүктеу/скачать 116,51 Kb.
|
СЫНИ ОЙЛАУ ЖӘНЕ АНАЛИТИКАЛЫҚ ОЙЛАУ каз кор 04.12
| Айдала. Терістіктен темірдей қарып ызғырық жел еседі. Жападан-жалғыз. Шалқасынан жатыр. Бүкіл ту сырты тұтаса мұздап, тұрайын десе, тұра алмайды. Өзіне не болғанын білмейді. Аттан жығылған деуге сынған, мертіккен ештеңесі жоқ сияқты. Бірақ, тұла бойы ап-ауыр. Жып-жылы бірдеңе маңдайын қайта-қайта сипалайды. Бұл не болды екен? Жүгенін сылдырлатып, қасына кеп, жылқы қайыратын шара көз шабдар айғыры жұп-жұмсақ еріндерімен мандайын ұйпалап, иіскеп тұрғаннан сау ма? Жоқ, әлде… Бірақ, олай болуы мүмкін емес. Ол ешқашан бұның маңайына бүйтіп жақындап көрген жоқ. Тек анадайдан анда-санда ғана бір жылжып қоятын. Ал, қазір қасына келгендей. Маңдайынан сипағандай. Құлағына бірдеңе деп күбірлегендей. Мәтінде қарамен жазылған сөйлемнің мағынасын көрсетіңіз.
@Ештеңе жоқ жер @Тыныш жер @Адамсыз жер @Алыс жер @Шулы жер #### Арпалыс. Айдала. Терістіктен темірдей қарып ызғырық жел еседі. Жападан-жалғыз. Шалқасынан жатыр. Бүкіл ту сырты тұтаса мұздап, тұрайын десе, тұра алмайды. Өзіне не болғанын білмейді. Аттан жығылған деуге сынған, мертіккен ештеңесі жоқ сияқты. Бірақ, тұла бойы ап-ауыр. Жып-жылы бірдеңе маңдайын қайта-қайта сипалайды. Бұл не болды екен? Жүгенін сылдырлатып, қасына кеп, жылқы қайыратын шара көз шабдар айғыры жұп-жұмсақ еріндерімен мандайын ұйпалап, иіскеп тұрғаннан сау ма? Жоқ, әлде… Бірақ, олай болуы мүмкін емес. Ол ешқашан бұның маңайына бүйтіп жақындап көрген жоқ. Тек анадайдан анда-санда ғана бір жылжып қоятын. Ал, қазір қасына келгендей. Маңдайынан сипағандай. Құлағына бірдеңе деп күбірлегендей. Асты сызылған сөздің антонимін көрсетіңіз. @Үнемі @Кейбір @Кейде @Ешқашан @Әртүрлі #### 1. Айдостың туфлиі жыртылып қалды. Ертесі сабаққа киіп баратын туфли табыла қоймады. Ауылдағылар ауданға себепсіз бара бермейді. Әкесі жыртылған туфлиінің табанын алып, басқа табаны тозған аяқ киімге тігіп берді. Көзге қораш көрінеді. Оны қарап тұрған әкесі жоқ. «Тамаша емес пе?» деп қояды. 2.Ертесіне еріксіз әлгі аяқ киіммен мектепке барды. Галош секілді бірдеме өзі. Әшейінде партаның үстімен жүгіріп жүретін Айдос осы жолы тыныш отырды. Сұрағандарға «ауырып отырмын» дей салды. Аяғына бәрі қарап отырғандай. Партаның астына тығып әлектенді. Мұғалімдер сабақ сұрайды, бұл дайын емеспін дей салады. Олар да журналға тиісті бағаларын қонжитып жатыр.Тақтаға да шықпады. Өзін қор санады. Тамағына өксік тығылды. 4 сабақ біткенше орнынан тапжылмай отырды. 3. Сабақ аяқталысымен мектептен жүгіре шықты. Еңіреп жылап үйге келді.Үйге кірсе, жаңа туфли әкеліп қойыпты. 1-бөлім бойынша Айдос қандай әрекетке ыза болды? @Ауданға баратын адамның болмағанына @Әкесі Айдостың пікірін сұрамағанына @Ертең сабаққа баратынына @Әкесінің басқа табан тігіп бергеніне @Айдостың тыныш отырғанына #### 1. Айдостың туфлиі жыртылып қалды. Ертесі сабаққа киіп баратын туфли табыла қоймады. Ауылдағылар ауданға себепсіз бара бермейді. Әкесі жыртылған туфлиінің табанын алып, басқа табаны тозған аяқ киімге тігіп берді. Көзге қораш көрінеді. Оны қарап тұрған әкесі жоқ. «Тамаша емес пе?» деп қояды. 2.Ертесіне еріксіз әлгі аяқ киіммен мектепке барды. Галош секілді бірдеме өзі. Әшейінде партаның үстімен жүгіріп жүретін Айдос осы жолы тыныш отырды. Сұрағандарға «ауырып отырмын» дей салды. Аяғына бәрі қарап отырғандай. Партаның астына тығып әлектенді. Мұғалімдер сабақ сұрайды, бұл дайын емеспін дей салады. Олар да журналға тиісті бағаларын қонжитып жатыр.Тақтаға да шықпады. Өзін қор санады. Тамағына өксік тығылды. 4 сабақ біткенше орнынан тапжылмай отырды. 3. Сабақ аяқталысымен мектептен жүгіре шықты. Еңіреп жылап үйге келді.Үйге кірсе, жаңа туфли әкеліп қойыпты. Қандай мақал-мәтел Айдостың қылығына сәйкес келеді? @Қырсыққан жігіт мал таппас. @Базарда бәрі бар, ақшасыз ешкім бермейді. @Қалауын тапса қар жанар. @Өтірік айтқаннан өлген артық. @Еңіреп жылап үйге келді. #### 1. Айдостың туфлиі жыртылып қалды. Ертесі сабаққа киіп баратын туфли табыла қоймады. Ауылдағылар ауданға себепсіз бара бермейді. Әкесі жыртылған туфлиінің табанын алып, басқа табаны тозған аяқ киімге тігіп берді. Көзге қораш көрінеді. Оны қарап тұрған әкесі жоқ. «Тамаша емес пе?» деп қояды. 2.Ертесіне еріксіз әлгі аяқ киіммен мектепке барды. Галош секілді бірдеме өзі. Әшейінде партаның үстімен жүгіріп жүретін Айдос осы жолы тыныш отырды. Сұрағандарға «ауырып отырмын» дей салды. Аяғына бәрі қарап отырғандай. Партаның астына тығып әлектенді. Мұғалімдер сабақ сұрайды, бұл дайын емеспін дей салады. Олар да журналға тиісті бағаларын қонжитып жатыр.Тақтаға да шықпады. Өзін қор санады. Тамағына өксік тығылды. 4 сабақ біткенше орнынан тапжылмай отырды. 3. Сабақ аяқталысымен мектептен жүгіре шықты. Еңіреп жылап үйге келді.Үйге кірсе, жаңа туфли әкеліп қойыпты. Айдос неліктен жылап жіберді? @Бүгін басынан өткен жағдайға төзгеніне @Туфлисіз қалғанына ренжіп @Жаңа туфли әпергеніне қуанып @Ата-анасына сенбегеніне ренжіп @Сабақ аяқталысымен мектептен жүгіріп #### Бір қыз бала орталық вокзалда пойыздың келуін күтіп отырды. Уақытты қысқарту үшін ол кітап сатып алуды ұйғарды. Содан соң ол күту залынан тыныш қана отырып, кітап оқитын орын тауып алды. Қораптағы печенье газет оқып отырған ер адам мен екеуінің ортасында тұрды. Ол бір печенье алған кезде ер адам да біреуін алды. Ер адамның бұл әрекетіне ол қатты таңырқады, бірақ ештеңе айтпастан кітап оқуын жалғастыра берді. Өзі іштей: «Сене алар емеспін! Мен батылдау адам болсам, міндетті түрде қарсы бірдеңе айтқан болар едім» деп ойлады. Ол әлсін-әлсін қораптан бір печенье алған сайын ер адам да соны қайталады. Осы іс-әрекет бір ғана печенье қалғаншажалғасты. Қыз бала ер адам қандай әрекет жасар екен деп қарап отырды. Ер адам болса соңғы печеньені алды да, ортасынан тең бөліп, бір жартысын қызға берді. Қатты ашуланған қыз кітабын сөмкесіне тоғытты да, бұл жерден кеткенше асықты. Ашуын басу үшін ол залдың басқа бір жеріне барып отырды. Ашуы тарқағаннан кейін ол кітап алу мақсатымен сөмкесіне қолын салды. Сонда ғана ол сөмкесінде қорабы ашылмаған өз печеньесін көрді. Әңгіменің ортасында не болды? @Таңырқады @Пойыз күтіп отырды @Печеньені қызға берді @Ашуы тарқады @Орын тауып алды. #### Бір қыз бала орталық вокзалда пойыздың келуін күтіп отырды. Уақытты қысқарту үшін ол кітап сатып алуды ұйғарды. Содан соң ол күту залынан тыныш қана отырып, кітап оқитын орын тауып алды. Қораптағы печенье газет оқып отырған ер адам мен екеуінің ортасында тұрды. Ол бір печенье алған кезде ер адам да біреуін алды. Ер адамның бұл әрекетіне ол қатты таңырқады, бірақ ештеңе айтпастан кітап оқуын жалғастыра берді. Өзі іштей: «Сене алар емеспін! Мен батылдау адам болсам, міндетті түрде қарсы бірдеңе айтқан болар едім» деп ойлады. Ол әлсін-әлсін қораптан бір печенье алған сайын ер адам да соны қайталады. Осы іс-әрекет бір ғана печенье қалғаншажалғасты. Қыз бала ер адам қандай әрекет жасар екен деп қарап отырды. Ер адам болса соңғы печеньені алды да, ортасынан тең бөліп, бір жартысын қызға берді. Қатты ашуланған қыз кітабын сөмкесіне тоғытты да, бұл жерден кеткенше асықты. Ашуын басу үшін ол залдың басқа бір жеріне барып отырды. Ашуы тарқағаннан кейін ол кітап алу мақсатымен сөмкесіне қолын салды. Сонда ғана ол сөмкесінде қорабы ашылмаған өз печеньесін көрді. Қыздың ашуланғанын білдіретін сөйлемді анықтаңыз. @Қатты ашуланған қыз кітабын сөмкесіне тоғытты да, бұл жерден кеткенше асықты. @Ашуы тарқағаннан кейін ол кітап алу мақсатымен сөмкесіне қолын салды. @Өзі іштей: «Сене алар емеспін! Мен батылдау адам болсам, міндетті түрде қарсы бірдеңе айтқан болар едім» деп ойлады. @Қыз бала ер адам қандай әрекет жасар екен деп қарап отырды. @Ер адам болса соңғы печеньені алды #### Бір қыз бала орталық вокзалда пойыздың келуін күтіп отырды. Уақытты қысқарту үшін ол кітап сатып алуды ұйғарды. Содан соң ол күту залынан тыныш қана отырып, кітап оқитын орын тауып алды. Қораптағы печенье газет оқып отырған ер адам мен екеуінің ортасында тұрды. Ол бір печенье алған кезде ер адам да біреуін алды. Ер адамның бұл әрекетіне ол қатты таңырқады, бірақ ештеңе айтпастан кітап оқуын жалғастыра берді. Өзі іштей: «Сене алар емеспін! Мен батылдау адам болсам, міндетті түрде қарсы бірдеңе айтқан болар едім» деп ойлады. Ол әлсін-әлсін қораптан бір печенье алған сайын ер адам да соны қайталады. Осы іс-әрекет бір ғана печенье қалғаншажалғасты. Қыз бала ер адам қандай әрекет жасар екен деп қарап отырды. Ер адам болса соңғы печеньені алды да, ортасынан тең бөліп, бір жартысын қызға берді. Қатты ашуланған қыз кітабын сөмкесіне тоғытты да, бұл жерден кеткенше асықты. Ашуын басу үшін ол залдың басқа бір жеріне барып отырды. Ашуы тарқағаннан кейін ол кітап алу мақсатымен сөмкесіне қолын салды. Сонда ғана ол сөмкесінде қорабы ашылмаған өз печеньесін көрді. «Батыл» сөзінің синонимін көрсетіңіз. @Қайсар @Қасиетті @Ересек @Жағымды @Қорқақ #### Сізге, ардақты және құрметті, жақсы көретін аяулы ініміз Халиулла мырзаға, бізден, ағаңыз Ибраһимнен және барлық ата-аналарыңыздан, аға- іні, жеңгелеріңізден көп-көп дұғай сәлемдер жолдадық. Құдайға шүкір, осы күнде өзің көрген жандар тегіс аманбыз. Сізбен бірге бізге хат жазған Қамаридден моллаға көптен-көп сәлем дегейсіз. Сізге хат жазуға уақытын бөлген және басқа да әрбір жақсылықтары алла тағаладан қайтсын, Аягөзге келген уақытта почта жүргелі тұр екен, сіздің хаттарыңызды көрген соң, көңіліміз жай тапты және сізге жол қаржыға отыз теңге жібердім. Жаңа Семейге мағлұмат еткен уақытыңызда құдайтағала қаласа ат тағайындармыз.Тәтеңіз 1 білімнің қайнар бұлағын үйренгенің турасында бек қуанып жатыр.Әрқашан құдайтағалаға сиынып талап қыла көрсін дейді. Хатыңыз тиісімен ешбір тоқтамайынша Аягөзге келіп осы хатты жаздық. Әрдайым деніңіз сау болып, абыройлы болыңыз. Ғұмырыңызды тілеп хат жазушы ағаңыз Ибраһим Құнанбайұлы деп білесіз. Тағы да көп-көп сәлем. Берілген мәтін қай стильде жазылған? @Ауызекі сөйлеу стилі @Публицистикалық стилі @Ғылыми стиль @Ресми ісқағаз стилі @Көркем әдебиет стилі #### Балалар сабақтан қайтты. Аспан бұлттаныптұр. Сіркіреп жауын жауа бастады. Жауын басылмастан қатты жел тұрды. Енді не істеу керек? Олар жақын жердегі сарайды паналады. Табиғат қандай қызық! Бірдемде алай-түлей болып кетуінің себебі неде? Автор не айтқысы келді? @табиғаттың тылсым күштерге толы екенін @балалардың сабақтан қалай қайтқанын @балалардың жауыннан қалай қорғанғанын @балалар мен табиғатар асында байланыс бар екенін @балалардың сабақтан қалай қайтқанын айтты #### Африкадаға жайып ұя жасайтын құс бар. Олардың ұясының сыртқы көрінісі шөмеле тәріздес. Қалыңдығы – екі метр, кеңдігі бес метр. Кірер аузында түтік тәрізді жіңішке дәлізі бар. Ол дәлізден жылан балаларға жете алмайды. Дәліз іші тікенекпен қоршалған. Мәтінге қандай тақырып қоюға болады? @құрылысшы құс @ұяның құрылысы @дәліз @еңбекқор құс @Африка #### Аулада биік емен ағашы бар. Ағашқа көктемде құстар ұя салатын. Сайран балаларды жақсы көреді. Ол құстарға жемсалып жүрді. Таңертең өткінші жаңбыр жауды. Жел тұрды. Кәрі емен теңселе ырғалды. Ұялардың бірі құлап түскелі тұр. Балапандардың аянышты даусы естіледі. Сайран шыдаптұра алмады. Ол биік еменге өрмелеп шықты. Көйлегінің жыртылғанын да елемеді. Ұяны жайлы орынға көшірді. Мәтінде қандай қасиет көрініс тапты? @қамқорлық @достық @татулық @еңбекқорлық @кішіпейілділік #### Көмір - көріксіз қаратас. Алайда оның пайдасы мол. Көмір мен үй жылытады. Су да көмірмен ысиды. Көмір шаруашылықтың барлық саласында қолданылады. Сондықтан оны халқымыз «қара ...» деп те атайды. Алғашқы да көмірді адамдар .... тауып алды. Пайдасын кейін түсінді. Біртіндеп оны халықтың игілігіне жаратуды үйренді. Біздің мемлекетіміз де атақты екі көмір кені бар. Олар Қарағанды мен Екібастұз. І абзацтағы көп нүктенің орнына тиісті сөзді қойыңыз? @алтын @тас @көмір @мұнай @темір #### Көмір - көріксіз қаратас. Алайда оның пайдасы мол. Көмір мен үй жылытады. Су да көмірмен ысиды. Көмір шаруашылықтың барлық саласында қолданылады. Сондықтан оны халқымыз «қара ...» деп те атайды. Алғашқы да көмірді адамдар .... тауып алды. Пайдасын кейін түсінді. Біртіндеп оны халықтың игілігіне жаратуды үйренді. Біздің мемлекетіміз де атақты екі көмір кені бар. Олар Қарағанды мен Екібастұз. І абзацтағы көп нүктенің орнына тиісті сөзді қойыңыз? жүктеу/скачать 116,51 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|