2.Эндемиялық зоб ауруы және оның алдын алу шаралары. Эндемиялық зоб – ағзадағы йод жетіспеуінен болатын қалқанша бездің ұлғаюы. Бездің сау көлемі, әдетте, әйелдерде 20 см3 аспайды, ал ерлерде – 25 см3. Зоб болған жағдайда ол берілген өлшемдерден үлкенірек. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы жақында келтірген статистикаға сәйкес, йод тапшылығы бар аймақтарда тұратын жеті жүз миллионнан астам адам эндемиялық зобпен ауырады .
Оларда бездің әртүрлі дәрежедегі функционалдық жеткіліксіздігі бар. Қырық екі миллион адам ақыл-ой кемістігінің жүре пайда болған түрімен ауырады. Біздің еліміздегі қоршаған ортадағы йод мөлшері бойынша ең қолайсыз аумақтар болып Карелия Республикасы, Еділ бойы, Кавказ және Сібір өзендерінің аңғарлары табылады.
Эндемиялық зобтың алдын алу жаппай, топтық және жеке түрге бөлінеді:
Жаппай алдын алу әдістері йодталған тұз, нан және кондитерлік өнімдерді өндіруден тұрады, олардың құрамында осы элемент болуы керек. Бұған қоса, теледидар өнімдердегі йод мөлшерін бақылауды насихаттайды.
Топтық профилактика негізінен тәуекел топтарында, атап айтқанда балалар мекемелерінде, мектептерде, орта және жоғары оқу орындарында жүргізіледі. Сонымен қатар, жүкті әйелдерге назар аударылады. Бұл, ең алдымен, антиструмин, Йодомарин және Йодокомба сияқты йод препараттарын бақыланатын таратумен бірге түсіндірме әңгімелерін жүргізуді қамтиды.
Жеке профилактикаға келетін болсақ, ол йодқа бай тағамдарды пайдаланудан тұрады. Қауіп тобындағы адамдарға, сондай-ақ эндемиялық аймақтарда тұратын адамдарға йод қоспаларын қабылдау өте маңызды.
Балалардағы эндемиялық зобты қалай болдырмауға болады? Аралас тамақтандыратын нәрестелерге күніне 90 микрограмм йод қажет. Жүкті әйелдерге, балалар мен жасөспірімдерге күніне 200 микрограммға дейін қажет. Тиісті препараттарды қабылдаумен қатар, тағамдағы йодтың жеткілікті мөлшеріне негізделген диетаны сақтау маңызды.
3.Оқушылардың ұйқы безі гормондары. Балалардың қантты диабет ауруы, оның себептері. Балалар диабеті деп ұйқы безі жұмысының бұзылуы себебінен болатын созылмалы жағдайды айтамыз. Аталған ауру түрі кең тараған – ол кездесуі жағынан екінші орынды алады. Дұрыс ем қабылдамаған жағдайда, баланың органдары мен жүйелерінің жұмысы бұзылып, мүгедектікке дейін жеткізуі мүмкін.
Бірінші және екінші түрдегі қан диабетінің ең алғашқы себебі мен мазмұны ұйқы безі қызметінің бұзылуында болады. Бұл орган ішкі және сыртқы секрецияға жатады. Оның басты қызметтері:
• Асқорыту кезіндегі қажетті ферменттер негізінде ұйқы безі шырынының бөлінуі;
• Инсулин өндірілуі;
• Ағзада майлардың, көмірсулардың және ақуыздар алмасуының реттелуі.
Егер 1 түрдегі диабет – инсулин тапшылығы туралы айтатын болсақ – аурудың негізгі көзі аутоиммундық әрекет болып табылады. Ол кезде инсулин өндіретін (асқазан астында орналасқан) бета-жасушалардың бұзылуы орын алады және олар толықтай бөгеттеліп қалады.
Қарастырып отырған патологияның ең басты және алғашқы белгісі ретінде мамандар генетикалық бейімділікті айтады. Бұл қанында осындай мәселе бар екенін білетін ата-аналарды елеңдететіні сөзсіз, олар глюкоза деңгейін тексерту үшін баласының қанын өткізіп, оны жіті бақылауға алғандары жөн.