Токпен немесе найзағаймен зақымданғая адамды жерге көму — пайдасыз жөне зиянды!

Суға кету (бату) тыныс алу жолдарына су немесе сүйык масса толып қалған кезде туындайды. Бұл кезде тыныс алу күрт бұзылады, ал шұғыл көмек көрсетілмеген жағдайда -тыныс алу тоқтап (асфиксия), зардап шегуші өліп кетеді.

Суға кету кезінде өмірлік маңызды функциялнрлмц тоқталуы гипоксияға (оттектщ жетіспеуіне) негіэдөлөді. Суга кету кезінде тыныс алу жөне жүрек жүмысы күрт төмендейді немесе тіпті тоқтайды. Бөрімізге белгілі, көбіне суға кеткендерді судан клиникалық биологиялык өлім жағдайында алып шығады, ес, тыныс алу жөне жүрек жүмысы сирек сақталады.

Бсті жоғалту жш байқалады. Тері мен көрініп түратын қабықшалар бозарған (тыныс алу рефлекторлық тоқтау кезінде бұл сирек кездеседі) немесе көгерген (өкпеге сұйыктықтың асішрациясы кезінде). Ауыз жөне мүрыннан көбіртікті сұйыктык, кейде кан аралас сұйықтык көп мөлшерде бөлінеді. Суға кету диағнозын анықтау көп қиындық туғызбайды.

Суға батқан адамның су астында болған уақыты мен жағдайына карамастан, дереу кідіріссіз оны тірілту шараларьш жасауға кірісу керек.

Суға кеткен адамды тірілту шаралары оны судан алып шыкқаннан соң бірден жүргізіледі.

Егер зардап шегуші есінен айырылмаса, онда оның су киімін шешіп, денесін күрғатып сүртеді, кұрғак киім кигізеді, жылытады (көрпеге орайды), шай, кофе немесе спирт ішкізеді. Естен танған жағдайда, бірақ өздагінен тыныс алып жөне тамьфы соғып түрса, онда:

1) зардап шегушінің басын төмен каратып зембілге жатқызады; 2) су киімді шешу немесе қысып тұратын киімдердің түймелерін ағытып, ашу керек; 3) мүсөтір спиртін (мактамен) иіскету жөне мүмкіндік болса, жүрек дөрілерін (кофейн, кордиамин —1 мл, лобелин — 1 мл) салу кажет; 4) денеге жөне аяқ-колға жүрек бағытында массаж жасау қажет. Ақтык жағдай кезінде реанимацияның карапайым тоеілдері қолданылады — жасанды тыныс алдыру (жағдай-ларга байланысты "ауыздан—мұрынға", "ауыздан—ауызға", колмен, аппарат көмегімен), жүрекке жабық массаж жпгалнды. Жасанды тыныс алдыруды жасамас бұрын кан ІІ й І ІІІлысы мен тыныс алуды киындатып тұрған киімді босату жоіи¹ тыиыс алу жолдары мен асқазанды судан босату Іеоршс.

'ГІ.ІІІІ.ІС алу жолдарьш судан босату үшін төмендегідей •Ічи-і.нді ңолданады: көмек көрсетушібір тізесін бүгіп тұрады,

суға кеткен адамды бүккен аяғының санына етпетінен жаткызады, яғни зардап шегутттінщ басы мен иығы төмен түсіп салбырауы кажет, сөйтіп аркасын басады, дөкемен оралған саусағымен зардап шегушінің ауыз куысы мен жүтқыншағын кұм, балдырдан тазалайды, осыдан кейін ғана жасанды тыныс алдыру мен жүрекке массаж жасауға кіріседі. Тыныс алу жөне жүрек жұмысы калпына келгеннен соң зардап шегушіні одан өрі емделіп, бақылауда болуы үшін жібереді.

Тұщы су жөне тұзды теңіз суына бату әр түрлі болады, сондықтан зардап шегушіні тірілту іс-шаралары да өр түрлі.

Тұщы езен суы, тыныс алу жолдарьша түскеннен кейін канға тез сіңеді де, кан айналымға еніп, гемолиз туғызады. "Ақ өлім" болған кезде (көмейден рефлекторлық жиырылу нөтижесінде дыбыс желбезектері жабылып, кылғыну дамиды, тыныс алу тоқтағаннан кейін 5—6 мин-тан соң, жүрек тоқтайды, тері қабаты кенет бозарады, су өкпеге өтпейді), ауыз қуысы мен жұтқыншақ дереу тазаланады, жасанды тыныс алғызу мен жүрекке сыртқы массаж жүргізіледі, бұл кезде өкпеден суды шығару пайдасыз жөне мағынасы жоқ.

Ащы теңіз суының өзінің осмотикалық қасиеттеріне сөйкес тұщы судан айырмашылығы—қанға сіңбейді, сөйтіп тыныс алу жолдарында тұрып қалады жөне қан құрамын-дағы сұйық альвеолдар мен кевдрдекпгілерге құйылады. Суға кеткен адамньщ тыныс алу жолдарьш су мен көбіктен колда бар кұралдар көмегімен тазалау керек, көмек көрсетуші адамның санына етпетінен бірнеше секунд жатқызуға болады. Содан кейін массаж бен жасанды тыныс алдыру кайта жалғасады.