Азот ( гр. ázōos – тіршіліксіз; латын. Nitrogenium; N) — химиялық элемент – түссіз, иіссіз, дәмсіз – суда аз еритін газ. Бұл элемент аминқышқылдарының амидтердің ақуыздардың-нуклейін қышқылдарының-нуклеотидтердің және өмірде өте маңызды басқада көптеген органикалық қоспалардың құрамына енеді.[2] N – элементтердің периодты жүйесінің V тобындағы химиялық элемент, реттік нөмірі – 7, атом салмағы – 14.0067. Табиғатта екі изотопы кездеседі: 14N (99.635%), 15N (0.365%). Химиялық қасиеттері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Aзот химиялық реакцияларда әрі тотықтырғыш, әрі тотықсыздандырғыш. Азот оттегімен, фтормен әрекеттескенде тотықсыздандырғыш болса; фосформен, сутегімен, алюминиймен әрекеттескенде тотықтырғыш болады. Азот молекуласы өте берік болуына байланысты реакцияга түсу қабілеті төмен, химиялык енжар зат. Жоғары температура мен кысымда, өршіткі (катализатор) қатысында азот сутекпен тікелей әрекеттесіп, аммиак түзеді:
N2 + 3H2 = 2NH3
Бос күйдегі азот оттекпен электр ұшқыны кезінде әрекеттеседі. Табиғатта бұл реакция найзағай жарқылдағанда жүреді:
N2 + О2 = 2NO
Бөлме температурасында азот тотықтырғыш ретінде тек металл литиймен әрекеттеседі:
N2 + 6Li = 2Li3N
Қыздырғанда басқа металдармен де осылайша әрекеттеседі:
3Mg + N2 = Mg3N2
Азотты қышқыл HNO2 - сұйық ертінді түрінде ғана кездесетін бір негізді, әлсіз қышқыл.
Түсі - ақшыл аспан көк.
Тұздары - нитриттер - улы, күшті электролиттер, түгелдей дерлік суда жақсы ериді. Ең маңыздысы - натрий нитриты, медицинада қолданады.
Мазмұны
1Молекула құрылымы
2Химиялық қасиеттері
2.1Алынуы
3Дереккөздер
Молекула құрылымы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Газтәріздес сәтінде азотты қышқылдың молекуласы 2 конфигурацияда болады:
транс-изомер
цис-изомер
Екінші құрылымы тұрақты болып келеді, себебі цис-HNO2(г) DG°f = −42,59 кДж/моль, ал транс-HNO2(г) DG = −44,65 кДж/моль.