Т. Н. Ер ме ко ва, Д. Ж. Рыс құл бек, Р. Н. Мұ на саева 10 ар ма н

203
 Құр ма лас сөй лем дер ге бай ла ныс ты қой ыла тын 
 
тыныс белгі лері
1. Салаласа және сабақтаса байланысқан құрмаластың жай сөй лем­
дері арасына, негізінен, үтір қойылады: 
Қартайдық, қайғы ой ла дық, 
ұлғайды арман (Абай). Сол жылы Есіл мол тасып, егін мен шөп 
көп шықты (С.Мұқанов).
2. Жал ғау лық сыз қар сы лық ты са ла лас құ ра мын да ғы жай сөй лем дер 
ара сы на үтір мен сы зық ша қой ыла ды: 
Тұрайын деп еді, – тұра 
алмады (С.Мұқанов).
3. Алғашқы жай сөй лем де гі іс шұ ғыл түр де өт кен бол са не бі рін де гі 
іс ке екін ші сін де гі қа ра ма ­қар сы қойы лып ай тыл са, ара сы на сы зық­
ша қой ыла ды. 
Ти де сем – ти мей ді, ти ме де сем – тие ді (Жұмбақ).
4. Тү сін дір ме лі са ла лас құр ма лас сөй лем дер дің арасына қос нүкте 
қойылады: 
Дүниеде адам баласының ұлы қасиеті екеу­ақ: олар – 
ой ұлы лығы мен сұлулық ұлылығы (Ғ.Мүсірепов).
5. Тү сін дір ме лі са ла ластың алғашқы жай сөй лемінің ба ян дау ышы 
сон ша, сон дай, сол, мы нау, се бе бі
сөз де рі мен аяқ тал са, олар дан 
соң сы зық ша қой ыла ды. 
Оның қо рық қан ды ғы сон дай – не ай тып, 
не қой ға нын біл ген жоқ.
6. Шарт ты ба ғы ның қы са бақ тас тың ба ян дау ышы шарт ты рай дан 
жа са лып, ба ғы ның қы сөй лем ге мән бе ре ай тыл са, одан кей ін сы­
зық шы қой ыла ды. 
Қой өл се – қо зы қа ла ды.
7. 
Өйткені, себебі
жалғаулықтары түсіп қалып жасалған сала лас­
тар дың жай сөйлемдері арасына қос нүкте қойылады: 
Салған әні 
жан дүниемізді балқытты: дауысы әсем екен.
3.
Қа зақ ше шен дік та ну ғы лы мы ның негізін қалаған ғалым дар ту ра -
лы құрмалас сөйлемдер құрастырың дар. Стилін анықтаңдар.
Үтір арқылы ажыратылған салалас құрмалас 
сөйлем
Үтір арқылы ажыратылған сабақтас құрмалас 
сөйлем
Жай сөйлемдерінің арасына қос нүкте қойылатын 
түсіндірмелі салалас 
Жай сөйлемдерінің арасына сызықша қойылатын 
түсіндірмелі салалас 
Сызықшамен берілген шартты бағыныңқы сабақтас 
Қос нүктемен берілген себеп-салдар салалас 

жүктеу/скачать 10,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: