Т. Н. Горностаева О. М. Горностаев Математическое и компьютерное
§ 2. Эпидемиялық модельдердің пайда болу тарихы
жүктеу/скачать 63,29 Kb.
|
| § 2. Эпидемиялық модельдердің пайда болу тарихы
Дәрігерлерді миллиондаған адамдардың өмірін қиған індетпен қалай күресуге болатыны әрқашан қызықтырды. Математиктер бұған қызығушылық танытқан кезде, болжау мақсатына қызмет ететін және медицина саласына жататын алғашқы математикалық модельдер пайда болды. Эпидемияны зерттеуде математикалық әдістерді қолданудың бастамасын 17 ғасырдың ортасында Даниэль Бернулли салды. Ол бірінші болып шешек ауруына қарсы профилактикалық егулердің тиімділігін бағалау үшін ең қарапайым математикалық аппаратты қолданды. Содан кейін, 19 ғасырдың ортасында ағылшын ғалымы Уильям Фара Англия халқының шешек індетінен өлім-жітім деңгейінің статистикалық көрсеткіштерін зерттеп, модельдеді. Бұл ғалым алғаш рет 1837 – 1939 жылдары аусыл індетінің «қозғалысы» көрсеткіштерінің математикалық үлгілерін статистикалық заңдылықтар түрінде алды, бұл оған ақырында осы індеттің болжамдық моделін құрастыруға мүмкіндік. 20 ғасырдың басында алдымен Ресейде, содан кейін Англияда індеттерді математикалық модельдеудің заманауи теориясының негіздері тұжырымдалды, эпидемиялардың алғашқы болжамдық үлгілері (қызылша, желшешек, безгек және т.б.), олардың негізгі қасиеттері зерттеліп, эпидемияны болжаудың аналитикалық формулалары алынды. 1950 жылдардың ортасында алғашқы электронды есептеуіш машиналардың пайда болуымен эпидемиялық модельдердің дамуының келесі кезеңі қалыптасты, эпидемияларды математикалық және компьютерлік модельдеу бойынша ғылыми еңбектер мен басылымдардың саны тез өсе бастады. Сол кездегі еңбектерде эпидемиялық процестің кездейсоқ факторлары маңызды рөл атқаратын күрделі математикалық модельдер пайда бола бастады, сондықтан бұл кезеңдегі модельдердің көпшілігі стохастикалық (ықтималдық) сипатқа ие болды, ал теория ықтималдық және кездейсоқ процестер жұмыс аппараты болды. жүктеу/скачать 63,29 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|