Қоғамдық сана – қоғамның өзін – өзі, өзінің қоғамдық болмысын және қоршаған ортаны түйсінуінің нәтижесінде пайда болатын қоғамдағы әртүрлі пікірлердің,теориялардың,идеялардың,діни сенімдердің жиынтығы
Қоғамдық сана – қоғамның өзін – өзі, өзінің қоғамдық болмысын және қоршаған ортаны түйсінуінің нәтижесінде пайда болатын қоғамдағы әртүрлі пікірлердің,теориялардың,идеялардың,діни сенімдердің жиынтығы.
Қоғамдық сана – қоғамның өзін – өзі, өзінің қоғамдық болмысын және қоршаған ортаны түйсінуінің нәтижесінде пайда болатын қоғамдағы әртүрлі пікірлердің,теориялардың,идеялардың,діни сенімдердің жиынтығы.
Жеке сана мен қоғамдық сананың арақатынасын жеке мен тұтастың арақатынасы ретінде қарастыруға болады. Жеке сана қоғамдық сананың бөлігі, оның құрамында қоғамдық сананың элементтері ылғи да болады. Адам өмірге келгенде қоғамда өзіне дейін қалыптасқан өндірістік қатынастарға, қоғамның экономикалық негізіне ғана емес, рухани мәдениет пен мәдени құндылықтар дүниесіне қадам жасайды. Сондықтан да жеке шектеулерімен санасуға мәжбүр.
Осы тұрғыдан қарастырғанда қоғамдық сана біршама өзінділікке ие, жеке санадан тәуелсіз, одан жоғары тұрды.
Осы тұрғыдан қарастырғанда қоғамдық сана біршама өзінділікке ие, жеке санадан тәуелсіз, одан жоғары тұрды.
Сонымен қатар, қоғамдық сана белгісіз бірдеңе емес. Әрбір нақты дәуірдің, әрбір халықтың қоғамдық санасының біршама “тұлғалық”, жекелік сипаты бар. Мысалы, әлемдік философия ғылымының дамуына Сократтың, Аристотельдің, Канттың, Гегельдің, Абайдың қосқан үлестері зор. Яғни, қоғамдық сана мен жеке сана өзара диалектикалық байланыста. Жеке сана қоғамдық сананы байытады, ал жеке сана қоғамдық сананың жетістіктері арқылы жетіліп, дамып отырады.
3) Мұндай байланыстың диалектикалық болатын себебі – ол қайшылықты. Жеке сана идеялар өндірісінің маңызды құрылымы бола отырып, кейде оған қарсы да тұрады, дәстүрлерге, үстемдік етіп отырған қоғамдық сананың ережелері мен қағидаларына қарсы әрекет жасайды және дамиды. Осылай болмаса, қоғамдық сананың прогрессивті болуы мүмкін емес, ол тоқырауға ұшырайды.
3) Мұндай байланыстың диалектикалық болатын себебі – ол қайшылықты. Жеке сана идеялар өндірісінің маңызды құрылымы бола отырып, кейде оған қарсы да тұрады, дәстүрлерге, үстемдік етіп отырған қоғамдық сананың ережелері мен қағидаларына қарсы әрекет жасайды және дамиды. Осылай болмаса, қоғамдық сананың прогрессивті болуы мүмкін емес, ол тоқырауға ұшырайды.
Қоғамдық сана мен жеке сананың бірлігі екеуінің де бір объектіні – қоғамдық болмысты бейнелейтіндігінен де көрінеді. Бірақ, мұндай бейнелеу мазмұны жағынан әр түрлі. Әрбір индивид қоғамдық сананы жалпының жекелік, өзіндік ерекшеліктер призмасы арқылы бейнелейді.
