Негізгі формулалар
Материалдық нүктенің импульсі (қозғалыс мөлшері),
Ньютонның екінші заңы (материалдық нүктенің динамикасының негізгі теңдеуі),
мұндағы f - кедергі коэффициенті; мұндағы N -тіреу немесе аспа тарапынан денеге əсер ететін серпінділік күші (тіреудің реакция күші).
Импульстің сақталу заңы: тұйық жүйенің импульсі,осы жүйедегі нүктелердің өзара əсерлесуі кезінде тұрақты болып қалады:
мұндағы n - осы жүйеге кіретін материалдық нүктелер саны (немесе денелер).
F=-kx
мұндағы x- ығысу; k -қатандылық коэффициенті.
Серпінді диформацияланған дененің потенциалдық энергиясы,
мұндағы x- ығысу.
П=kx2/2
Дененің серпінді деформациясының кернеуі,
σ=F/S
мұндағы F-денені созғанда (сыққанда) пайда болатын күш; S- ауданың көлденең қимасы.
Гук заңы бойынша дененің бойлық созылуы (сығылуы), σ=Eε
мұндағы E- Юнг модулі, ε - салыстырмалы ұзару (сығылу).
Бүкіл əлемдік тартылыс заңы,
·
мұндағы F - бүкіл əлемдік тартылыс күші (гравитациялық күш), m1 жəне m2 екі материалдық нүктелердің массалары; r- нүктелердің бір-бірінен қашықтығы; G- гравитациялық тұрақты.
P=mg
мұндағы m - дененің массасы; g - еркін түсу үдеу.
Тартылу өрісінің кернеулігі,
g=F/m
мұндағы F - өрісте орналасқан массасы m материалық нүктеге əсер ететін күш.
Бір-бірінен r қашықтықта орналасқан массалары m1 жəне m2 екі материалық нүктенің өзара гравитациялық əсерленуінің потенциалдық энергиясы,
П=-Gm1m2/r
Тартылыс өрісінің потенциалы
φ=Π/m
мұндағы Π - өрістің потенциалдық энергиясы.
Тартылыс өрісінің потенциалы мен кернеулігінің байланысы
немесе
мұндағы – координат осьтерінің орттары.
Материалық нүктенің оське қатысты энерция моменті
J=mr2
мұндағы m- материалдық нүктенің массасы; r нүктеден оське дейінгі қашықтық.
Дененің оське қатысты инерция моменті мұндағы r1 - массасы m1 материалдық нүкте мен осьтің ара- қашықтығы. Егер дене біртекті болса, онда оның инерция моменті J=ʃr2dm.
Штейнер теоремасы
J=Jc+ma2,
мұндағы J - кез-келген оське қатысты дененің инерция моменті.
Берілген оське паралель жəне дененің массалары центрі арқылы оттегін оське қатысты сұрақ инерция моменті m- дененің массасы;
a- осьтердің ара-қашықтығы.
Қозғалмайтын айналу z осі бар қатты дененің кинетикалық энергиясы
Tайн=JZω2/2
мұндағы JZ –дененің z осіне қатысты инерция моменті; ω- дененің бұрыштық жылдамдығы.
Қозғалматын нүктеге қатысты күш моменті
мұндағы - радиус-вектор, осы нүктеден күш əсер ететін нүктеге бағытталған.
Күш моменті модулі,
M=Fl
мұндағы l - күш иіні (айналу осі мен күш əсері бағытының ең қысқа арақашықтық).
Қатты дененің айналу кезіндегі сыртқы күштердің жұмысы, dA=MZdφ
мұндағы dφ - дененің бұрылу бұрышы; MZ z осіне қатысты күш моменті.
Қатты дененің айналу осіне қатысты импульс моменті (қозғалыс мөлшерінің моменті).
мұндағы r1-z - осімен дене бөлшегінің ара қашықтығы; m1υ1 осы бөлшектің импульсі; Jz-z осіне қатысты дененің инерция моменті; ω- оның бұрыштық жылдамдығы.
Қозғалмайтын оське қатысты қатты дененің айналмалы қозғалыс динамикасының теңдеуі (заңы)
мұндағы ε -бұрыштық үдеу; JZ-z- осіне қатысты дененің инерция моменті.
Материалдық нүктелердің тұйық жүйесінің импульс моментінің сақталу заңы (қозғалыс мөлшерінің моменті)
Достарыңызбен бөлісу: |