Менеджменттің теориясы мен тәжірибесінің Қазақстандағы даму тарихы.
Менеджерлерге қойылатын талаптар.
«Менеджмент» ағылшын сөзі оның түп төркіні гректің «манус», яғни «қол күші» деген сөзінен шығып, алғашқы кезде мал бағу саласында, ат тізгінін ұстау шеберлігін білдірген. Кейін бұл атақ адам қызметінің саласына ауысып, адамдарды басқарудың және ұйымдастырудың ғылыми, практикалық мәнін білдіретін болды.
«Менеджмент» ағылшын сөзі оның түп төркіні гректің «манус», яғни «қол күші» деген сөзінен шығып, алғашқы кезде мал бағу саласында, ат тізгінін ұстау шеберлігін білдірген. Кейін бұл атақ адам қызметінің саласына ауысып, адамдарды басқарудың және ұйымдастырудың ғылыми, практикалық мәнін білдіретін болды.
Ағылшын тіліндегі Оксфорд сөздігінде менеджмент ке 4 анықтама берген
билік және басқару өнері
Адамдар
мен қарым-қатынас жасау әдісі,үлгісі
шеберліктің ерекше түрі және әкімшілік дағды
басқару органы, әкімшілік бөлігі.
Менеджменттің 50 ден астам анықтамасы бар .Соның бірнешеуіне тоқталайық.
Беларус ғалымы Н.И.Кабушкиннің ойынша менеджмент бұл адамдардың еңбегін,мінез-құлығын және ой-өрісін қолдана отырып, жеңе білу, қойылған мақсаттарға жете білу туралы ғылым мен өнер.
Қазақстандық ғалымдарының пікірінше мемлекет қолда бар ресурстарды ұтымды қолдану арқылы ұйымның мақсаттарын қалыптастырып, оған қол жеткізуді қамтамасыз етуге бағытталған білімдермен кәсіби қызметтердің саласы.
Көрнекті америка экономисті В.В.Леонтьевтің анықтамасы бойынша «менеджмент бұл өнім, технология, өндірісті ұйымдастыру, басқару еңбегі, әлеуметтік қатынас саласында жаңарту, инновация, жаңалық енгізу мақсатында фирмаларды, компанияларды тиімді басқару принціптерінің,тәсілдері мен нышандарының жиынтығы».
Менеджмент құрылымы жағынан төмендегідей түрлерге жіктеледі
кадрлық
өндірістік
стратегиялық
инновациялық
сапа менеджмент және т.б.
Жоғарғы
Ортаңғы
Төменгі
Басқару міндеттерінің күрделілігі мен сипатына байланысты кәсіпорын менеджменті 3 түрге бөлінеді:
менеджменттің ортанғы деңгейі техникалық және технологиялық жаңалықтарды енгізумен, ақпарат және нарықты басқарумен байланысты;
менеджменттің жоғары деңгейі. Себебі,ол кәсіпорынды жалпы басқаруға және максималды пайда табуға бағытталған;
-менеджменттің төменгі деңгейі кәсіпорын қызметкерлерінің жұмысын тікелей ұйымдастыруды және жоспардың орындалуын, өнім өндіру кестесі мен оның өткізілуін қамтамасыз етеді
X-XII ғасырларда басқару саласындағы алғашқы ойшылдардың бірі Әбу-Насыр Әл-Фараби (870-950) болды. Ол жұлдыздар мен басқа табиғи құбылыстарға қарай отырып, мемлекеттің, шаhарлардың болашағы мен бағыныштылардың тағдырын болжамдаған әміршілердің жалған көріпкелдігін ғылыми негізде дәлелдеді.
Тәуке хан (1680-1715) әмірлік құрған дәуірде неғұрлым прогрессивті мемлекет және рухани қайраткерлер Төле би (1663-1756), Қазыбек би (1667-1763) және Әйтеке би (1662-1766) болды. «Жеті жарғы» деп аталатын заң жинақтарында олар мемлекетті басқару жөніндегі өз пікірлерін мазмұндады, мұнда орта ғасырлық қазақ қоғамындағы негізгі принциптер мен құқық нормалары бекітілген.
