Экономикалық белсенді халыққа категориясына келесілер жатады:
- жалдамалы жұмыстағы тұлғалар (жұмыскерлер мен қызметкерлер);
- тұрақты жұмыскерлер, төлеммен қамтамасыз етілмеген жанұя мүшелері;
- маусымдақ және кездейсоқ жұмыскерлер, объективті себептерге байланысты уақытша жұмыссыздар;
- оқуды жұмыспен үлестіріп, жартылай күн режимінде жұмыс істеп жүрген оқушылар;
- өндірісте кәсіби дайындық өтіп жатқан және жалақы алатын оқушылар мен басқа да тұлғалар жатады.
- көмекші салада істейтіндер және келісім бойынша өнімді өндірушілер;
- азаматтық-құқықтық келісім бойынша жұмыс жасайтындар және өндірістік кооператив мүшелері.
Жұмыссыздар – бұл жұмысқа қабілетті, бірақ жұмыспен қамтылмаған, табыс таппайтын, еңбекпен қамтылу қызметінде өздеріне сәйкесті жұмыс істеу үшін тіркелген және соған кірісуге дайын азаматтар. Осыған байланысты, жұмыссыздықтың бірнеше түрлері бар: фрикциондық, құрылымдық және циклдық.
Қоғамдық байлықтың негізгі кілті және адамзаттың материалдық игіліктер мен рухани байлықтарын қалыптастырудың басты факторы еңбек болып табылады.
Фрикциондық – мұнда жұмыссыздар жұмыс іздейді немесе жақын болашақта оның алуын күтетін жұмыссыздық түрі. Көптеген жұмыскерлер төмен жалақылы, аз өнімділікті жұмыстан жалақысы, өнімділігі жоғары жұмысқа ерікті өтеді. Осылайша, жұмыс орындарының мөлшері мен жұмыскерлер санының сәйкестігінсіз, еңбек нарығы қалыптасып, қызмет етеді.
Құрылымдық жұмыссыздық кезінде жұмыссыздар тиісті қайта даярланбай, қосымша оқытылмай, кейде тұрғылықты жерін ауыстырмай, жұмысқа тұра алмайды. Егер фрикциондық жұмыссыздық қысқа мерзімді сипат алатын болса, құрылымдық жұмыссыздық ұзақ мерзімді сипатқа ие.
Циклдық жұмыссыздық деп - өндірістің құлдырауымен болған жұмыссыздық түрін айтамыз. Соның ішінде, тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге сұраныс азаяды, жұмысбастылық қысқарып, жұмыссыздық деңгейі өседі. Бұл жұмыссыздық түрі сұраныстың тапшылығына байланысты болады.
Еңбек ресурстарын пайдалану көрсеткіштері:
1.Еңбек ресурстар пайдалану деңгейі.
Ку =Тф /Тн
Ку -Қоғамдық өндірісте еңбек ресурстарының қатысу коэффициенті;
Тф -Өндірісте қатысатын еңбек ресурстары, адам
Тн – еңбек ресурстарының саны, адам
2.Жыл бойы жұмыс уақытын пайдалану коэффициенті
Кг=Рф /Рв
Рф -нақты өтелген жұмыс уақыты ,сағ.
Рв -жұмыс уақытының мүмкін жылдық қоры, сағ.
3. Жұмыс күні уақытын пайдалану коэффициенті
Кд =Вф /Вр
Вф-1күнде нақты орындалған, сағ.
Вр- күнде қойылған жұмыс уақыты, сағ.
2.Жыл бойы жұмыс уақытын пайдалану коэффициенті
Кг=Рф /Рв
Рф -нақты өтелген жұмыс уақыты ,сағ.
Рв -жұмыс уақытының мүмкін жылдық қоры, сағ.
4.Еңбек ресурстарының маусымдылығын пайдалану коэффициенті
Кс =Зм/Зср
Зм-1айдағы max немесе min жұмыс істейтін жұмысшылар уақыты
З ср-орташа айлық жұмыспен қамту, сағ.
- қосалқы өнеркәсіптік өндірісті дамыту;
- өндіріс құрылымын жетілдіру және оны ғылыми-техникалық жаңарту;
- еңбекті пайдаланудың аймақтық және салалық жағдайларының есебі;
- жұмысшыларды экономикалық ынталандыруды жетілдіру;
- кәсіпкерлік қызметті дамыту;
-жұмысшылардың әлеуметтік жағдайын жақсарту;
Еңбек ресурстарын пайдалануды жоғарлату жолдары:
Достарыңызбен бөлісу: |
