Тараз мемлекеттік педагогикалық институтының хабаршысы ғылыми-педагогикалық журнал вестник таразского государственного педагогического института научно-педагогический журнал
жүктеу/скачать 6,98 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- . Негізгі мақсаты: п
| «Қатынас» білім беру саласындабайланыстырып сөйлеуді дамыту, мектеп жасына дейінгі балалардың сөйлеу әрекетіне деген жеке қабілеттерін, мазмұнды монолог пен диалог құра білу іскерлігін, сауат ашуды меңгеруге дайындық жасау мақсатында тілдік шығармашылықты көрсету жұмыстарының мазмұндары мен міндеттері енгізілді.
Жаңа стандарттың талабына сай балабақшадан бастап үш тілді меңгерту арқылы тілі дамыған, шығармашыл тұлғаны қалыптастыруға болатынды белгілі. Осы мақсатта 2013 жылдың қыркүйек айынан бастап, Тараз қаласының №35 «Ер Төстік» балабақшасына «үштұғырлы тіл» саясатын жүзеге асыру аясында эксперимент жүргізу жұмысы жүргізілуде. Экспериментік жұмыстың тақырыбы «Балабақша жағдайында көптілдікке тәрбиелеудің педагогикалық-психологиялық аспектілері». Негізгі мақсаты: педагогикалық эксперимент арқылы мектеп жасына дейінгі балаларды көптілде тәрбиелеудің тиімді жолдарын анықтау. Балабақша жағдайында эксперименттің мақсат-міндеттерін жүзеге асыру мен балаларға үш тілде сапалы білім беруде заман талабына сай интерактивті тақта, лингофонды бөлме, аудио-видео таспалар, сөйлейтін әліппе, сөйлейтін қалам, көрнекі құралдар, дидактикалық материалдар т.б. жаңа технологиялармен жабдықталған. Балабақшада орыс, қазақ, ағылшын тілдері ойын түрінде техникалық құралдармен өткізіледі, балаларға интерактивті тақтамен әр түрлі тапсырмалар беріледі, бейне сюжеттер көрсетіледі, көрнекі құралдармен жұмыс жасау, үш тілде ертегілерді сахналау, диалог құру жұмыстары жүргізіледі. Ағылшын, орыс, қазақ тілінен ұйымдастырылған оқу іс-әрекеттерін әр топта өткізгенде балаларды екі топшаларға бөлу арқылы жүргіземіз.Балабақшадағыэксперименттік2-сәбилер, ортаңғы, ересектер топтарында ағылшын тілі тереңдетіліп оқытылады, балалар «қызыл телпек», «бауырсақ», «төрт түлік сайысы» атты ертегілерін ағылшын тілінде сахналап, өзге тілді үйренуге деген қызығушылығының мол екенін көрсетуде. Бала өмірінің алғашқы жылдарында, жоғарыда атап өткендей, тіл мен танымдық процестерді игеруге деген құлшыныс ерекше байқалады. Дамудың дәл осы кезеңінде балалар бойында тілдік құбылыстарды сезіну, өзіне тән жалпы лингвистикалық қабілеттер пайда болады. Балалық шақта тіл негізінен екі бағытта дамиды: оның біреуінде сөздік қор қарқынды түрде жинақталып, айналадағы адамдар сөйлейтін тілдің морфологиялық жүйесі меңгеріледі; екіншісінде тілдің әсерінен танымдық процестер (зейін, қабылдау, ес, елестету және ойлау) жаңаша бір өзгерістерге ұшырайды. Бұл ретте сөздік қордың артуы, тілдің грамматикалық құрылысы мен танымдық процестердің дамуы тұрмыс пен тәрбие жағдайына тікелей байланысты. Бұл мәселеде, әсіресе, тілдің дамуында әр түрлі өзіндік ерекшеліктер болатынын ескерудің мәні зор. Мектеп жасына дейінгі балаларға өзге тілді үйретудің басты шарттары топта жағымды психологиялық ақуал, мейірімді орта, қазақша, орысша және ағылшынша тілдесуге қуану сияқты жағдайлар тудыру. Қазақ, орыс, және ағылшын тілдерін үйретуде балалардың сөздік қорларын байыту, жетілдіру, күнделікті өмірде қолдана білуіне бағыт беру, әр тілге тән дыбыстарды дұрыс айтуға жаттықтырып, тіл мәдениетін дамытудың маңызы зор. Балалардың үш тілде сөйлеуін, сөздік қорын дамытуда сөздің мағынасын дұрыс түсініп, оны өз сөзінде дұрыс қолдануға үйретуде инновациялық әдіс-тәсілдерді ойын технологиясы арқылы меңгертуді көздейміз. Тіл үйретудегі негізгі-мақсат балаларға жалаң сөз жаттату емес әрбір ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде үйренген сөздерді ауызекі айтуға, сөйлем құрамында дұрыс қолдана білуге үйрету. Ағылшын тілін меңгертуде біз тіл білімінің салалары лексиканы, фонетиканы, грамматиканы балаларға меңгертеміз. Лексика (грек. лексикос -сөздік) тілдегі сөздердің жиынтығы, сөздік құрамын зерттейтін тіл білімінің бір саласы, фонетика (гректің фоне - дыбыс деген мағынаны білдіретін сөзінен алынған) тіл дыбыстарының жүйесін, жасалуы мен ерекшеліктерін, әр түрлі сипаты мен бір-бірімен тіркесу зандылықтарын қарастырады, грамматика (гр. 'grammatіke, γράμμα' - әріп, жазу) тіл білімінің сөз таптарын, сөздердің өзгеруі мен сөйлем құрылысын зерттейтін салалары. Ағылшын тілін үйретуде ең бірінші әріптердің дыбысталуына үлкен мән беріледі, себебі ағылшын тілінде 26 әріп болса, 44 дыбыс бар. Балаларға әріпті біз көреміз және жазамыз, ал дыбысты естиміз және айтамыз деп үйретеміз. Дыбысталуы дұрыс болған жағдайда ғана сіздің ойыңызды екінші адам дұрыс түсінеді. Оқытудың басты ұстанымдарының бірі – жайлылық ұстанымы, ал оның іс жүзіндегі көрінісі – өзінің ағылшын тілінде жақсы сөйлей алатынына баланың көзін жеткізу. Мектепке дейінгі балаларды ағылшын тіліне, дыбыстарды дұрыс дыбыстауға үйрету, баланың қателіктерін түзетуден бас тартып, фонетикалық ойындармен, ертегілермен алмастыру жағдайында іске асырамыз. Дыбыстарды қабылдау мен есту балаларда өте жақсы дамыған, олар дыбысталудың қыр-сырын тез қабылдайды. Бұл ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде «Mr.Tonque» «Көңілді тіл» атты кейіпкері бар қызықты да, тартымды сюжетті ойындар жүргіземіз. Бұл фонетикалық естуді қалыптастыру (дыбыстарды тыңдау, оларды анықтау және айту). Балалар ертегілерді айту барысында, дыбыстарды дұрыс айту, үйрету үшін артикуляциясына айрықша көңіл бөлеміз тілдің, еріннің, тістің, жақтын атқаратын қызметін көрсетіп түсіндіріп, баланың тілі мен ернінің қимылын бақылаймыз ертегі біткеннен соң екпіндерді, ырғақты және интонацияларды хормен және өз бетімен қайталаймыз. Балалардың өз құрбы-құрдастарының сөзін түсінуге үйретуде аудиожазбалардан естіген сөздерді көру және қозғалыс көрнекіліктері, паралингвистикалық амалдар арқылы түсіну (ым-ишара, бет әлпеті, интонация, эмоциналдық қолдау) әдісін жиі қолданамыз. Лексиканы үйрету барысында балалардың сөздік қорын молайтуға көңіл бөлінеді. Бір тақырыпқа байланысты 5-6 сөзді еңгізу арқылы тақырыпты ашамыз. Енгізілген сөздердің арасында бір- бірімен тығыз байланыста болатын бірнеше жұп сөздер болуы қажет. Егер семантикалық топтың ішіне бір сөйлем мүшелеріндегі сөздер кірсе, сөз тіркестерін (зат - зат, зат - сын, зат - қимыл) құрастыру мүмкін болу үшін, оларды үйрету басқа сөйлем мүшелеріне қатысты сөздерді қайталаумен тығыз байланыста болуы керек. Балаларға еш уақытта сөздерді «жаттап ал» деген тапсырма берілмейді. Жаңа сөз жаттығулардың көмегімен баланың есінде біртіндеп сақталады. Балаларға жыл бойы: Туған ел, Ұлыбритания және Ресей елдері туралы білім, жыл мезгілдері мен табиғат құбылыстары, заттардың қасиеттері мен сапалары, азық –түлік түрлері, жеке тұрмыстық заттар, қоғамдық өмір құбылыстары, салауатты өмір салтын қалыптастыру, спорт, денсаулық туралы білімді қалыптастырамыз. Ортаңғы топта лексикалық қордың көлемі оқу жылының соңында 5-ке дейінгі санауды қосқанда, 100-150 лексикалық бірлікке тең болуы тиіс. Грамматиканы үйрету барысында олардың қызығушылығын оята отырып, ауызша сөйлеудің алғашқы дағдыларын қалыптастырамыз: -Жай хабарлы сөйлем құруды үйрету; -Зат есімдерді көпше түрде қолдану; -Сұрақтарға қысқа жауап қайтару; -Жалпы сұрақтар қою. Ұсынылып отырған әдіс бойынша балаларыныңағылшын тілін меңгерумен бірге қазақ, орыс тіліндегі білімдерін бекітіп, тілін жаттықтыруға мүмкіндік жасайды. Оқу жылының соңына қарай балалардың бастапқы тілдік-коммуникативтік құзыреттіліктері қалыптасады. Балалар ауызша түрде ағылшын тілін қолдануды үйренеді және ауызша естіген сөздерді түсінеді, Балалардың қызығушылығын арттыру үшін педагог балалардың психологиясын, жас және жеке дара ерекшелігіне байланысты, қабілеттеріне мән беруі тиіс.Яғни, балабақшада балалар кез келген ақпаратты ойын түрінде, көзбен көріп, сипап-сезу, есту арқылы жақсы қабылдайтынын ескеру қажет. Баланы ынталандыру үшін ескі үрдістен гөрі заманға сай тапсырмалар беріп, ойындар ойнату арқылы балаға тілді меңгертуге болады. Мысалы, іс- әрекетке балалардың қызығушылығын арттыру үшін тақырыпқа байланысты видео – роликтер, қимыл – қозғалыс жаттығулары немесе әдемі көңіл көтеретін әуенмен бастауына болады. Сол кезде баланың көңіл күйі көтеріңкі болып, топта жағымды ахуал қалыптасады. Мектеп жасына дейінгі балаларды заман талабынан қалдырмауға, әлеуметтік ортаның тыныс-тіршілігін ұлттық болмыспен қабылдауға бейімдей отырып, олардың санасын «үш тілді меңгерген жаңа дәуір балалары» моделіне бағыттай білу қажет. Модель мазмұны жауапкершілігі жоғары, жаңаша ойлайтын, зерек те елгезек, кеңістік заңдылықтарымен қоса, салт-дәстүр мен ауыз әдебиетінің озық үлгілерін меңгерген ұлтжанды, ана тілінің нәрімен барынша сусындаған, еркін, дені сау балаларды сипаттайды. жүктеу/скачать 6,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|