Тарих және құқық факультеті Құқықтану пәндері кафедрасы

«Федерация» -термині латынның «федераре» деген сөзінен шыққан. Ол біріктіру деген мағынаны білдіреді. Бұл күрделі мемлекет болып табылады. Федерация-унитарлы мемлекеттке қарағанда негізінде түгелімен әкімшілік аумақтық бірліктен тұрады. Қазіргі кезде шетел мемлекеттерінің арасында 23 федеративті мемлекет бар. Европада (Австрия, Бельгия, Германия, Швейцария, Югославия, сондай-ақ 1995 жылы құрылған Босния). Азияда (Үндістан, Малайзия, Пакистан), Америкада (Аргентина, Венесуэла, Канада, Мексика т.б.) т.б. Көптеген федерациялар –ірі және орташа мемлекетер. Олардың ішінде экономикалық жағынан қуатты елдер (Германия, АҚШ), дамуының жоғарғы деңгейі бар кішкене мемлекеттер (Австрия, Бельгия), мүлдем өнеркәсібі жоқ мемлекеттер (Комор аралдары) бар.

Шетелдердегі басқару нысандары. Шетелдердегі мемлекеттік құрылым нысандары. Саяси режимдер. Билік нысанынының негізгі түрлері. Мемлекеттік құрылым нысаны және оның негізгі түрлері. Саяси режим мәні. Саяси режимнің басты нысандары. Монархия. Республика. Унитарлық және Федеративтік. Автономия. Саяси режимдердің түрлері.

1. 
   Конституционное право зарубежных стран. Учебник для вузов. Под общ. ред. члена-корр. РАН, проф. М.В. Баглая, д.ю.н., проф. Ю.И. Лейбо и д.ю.н., проф. Л.М. Энтина. – М.: Издательская группа НОРМА-ИНФРА · М, 1999. С.78-114.
   
2. 
   Андреева Г.Н. Конституционное право зарубежных стран: Учебник. – М.: Изд-во Эксмо, 2005. С.161-238
   
3. 
   Конституционне право зарубежных стран. М., «Бек», 1996 \
   
4. 
   Абельдинов А., Қопабаев О. Президент Республики –символ и гарант незыблемости Конституции. «Мысль», 1996, №8, 2-8 беттер
   
5. 
   Абельдинов А., Қопабаев О. Конституционное право зарубежных стран. Алматы, «Жеті жарғы»
   
6. 
   Конституционне право зарубежных стран. М., «Бек», 1996
   
7. 
   В.Е.Чиркин «Конституционне право зарубежных стран» Москва Юристь, 1997
   

1. 
   Саяси партиялардың түсінігі, олардың негізі, ұйымдастырылуы және қызметі.
   
2. 
   Шетелдердегі саяси партиялардың түрлері.
   
3. 
   Партиялық жүйелер.
   
4. 
   Саяси партиялардың құқықтық жағдайы.
   

Саяси партиялардың құрылысын ұйымдастыруға көптеген фактілер әсер етеді, алдымен сол партияның өзіндік ерекшелігі, сондай-ақ тарихи, ұлттық ерекшеліктері әсер етеді. Саяси партияларды құруда екі негізгі әдіс орын алған. Оның бірі-ұйымдастыру құрылысына қарай –ұйымдаса дайындалған, ал екіншісі –ұйымдаса дайындалмаған.

1. 
   Монополиялы биліксіз партиялардың көп партиялық жүйесі.
   

2. 
   Монополиялық билікті көппартиялық жүйесі.
   

1. 
   Конституционное право зарубежных стран. Учебник для вузов. Под общ. ред. члена-корр. РАН, проф. М.В. Баглая, д.ю.н., проф. Ю.И. Лейбо и д.ю.н., проф. Л.М. Энтина. – М.: Издательская группа НОРМА-ИНФРА · М, 1999. С.187-203
   
2. 
   Андреева Г.Н. Конституционное право зарубежных стран: Учебник. – М.: Изд-во Эксмо, 2005. С.349-390
   
3. 
   Абельдинов А., Қопабаев О. Президент Республики –символ и гарант незыблемости Конституции. «Мысль», 1996, №8, 2-8 беттер
   
4. 
   Абельдинов А., Қопабаев О. Конституционное право зарубежных стран. Алматы, «Жеті жарғы»
   
5. 
   Алексеев С.С. Теория право. М., «Юридическая литература», 1993.
   

1. 
   Сайлау құқығының түсінігі және негізі.
   
2. 
   Сайлаудың негізгі принциптері.
   
3. 
   Сайлауды өткізудің тәртібі және ұйымдастырылуы.
   
4. 
   Шетелдерде сайлауды өткізудің құқықтық негіздері.
   
5. 
   Дауыс беру тәртібі мен сайлауды қорытындылау. Референдум.
   

Төте емес сайлауда сайлаушылар белгілі бір кандидаттарға дауыс бермейді, тек оны іріктеушілерге дауыс береді, мыс: АҚШ президенттіне, Финляндия президентіне, Эстония президентіне.

Қазіргі заманғы мемлекеттердің бәрінде де сайлау құқығы конституциялар бойынша, негізінен, институттандырылған. Мыс: Ресей Федерациясының Конституциясы бойынша Ресей Федерациясының азаматтары мемлекеттік басқару органдарына сайлауға және сайлануға құқықықты. Бұл елде мемлекет басшысы оның өз азаматтарының жалпыға бірдей және тікелей сайлау құқығы негізінде дауыс беруі арқылы сайланады.

Жалпыға бірдей сайлау құқығы деп – мемлекеттің сайлауға қатысуға құқығы бар барлық азаматарының сайлауға қатысуын айтады.

Тең сайлау құқығы. Сайлаушылар сайлауларға тең құқықтар негізінде қатысады.

Төте дауыс беру. Кандидаттарды азаматтар тікелей сайлайды.

Жасырын дауыс беру. Сайлаушылардың өз еркімен көңіл білдірулерін бақылауға алуға тыйым салынады.

Сайлау еркіндігі. Сайлау азаматтардың сайлауға және сайлануға байланысты өз құқықтарын еркін жүзеге асыруына негізделеді.

Сайлау құқығы белсенді сайлау құқығына және белсенді емес сайлау құқығына бөлінеді. Біріншісінде сайлаушылар дауыс берсе, екіншісінде сайланып қойылатын лауазымға үміткерлік құқығы беріледі.

Сайлауды ұйымдастыру, өткізу тәртібі және сайлау жүйелері

Қашан да, қай елде де сайлау заңмен белгіленіп көсетілген мерзімде өткізіледі. Мыс: Президенттік республикаларда парламент сайлауы белгілі бір уақыт кесімінде, қатаң белгіленген мерзімде өткізіледі. Мыс: АҚШ -та жұп жылдарының қараша айының бірінші дүйсенбісінен кейінгі бірінші сейсенбісінде палатасының түгел құрамы және сенаттың үштен бір бөлігі қайта сайлаудан өтеді.

Ал, парламенттік республикалар мен парламенттік монархияларда сайлаулар, әдетте, жалпы ұлттық өкілетті органдардың өкілетті мерзімі аяқталғаннан кейін ғана өткізіледі. Сайлаулар өткізуді басқару көптеген елдерде арнайы осы мақсатта құрылатын органдар арқылы жүзеге асырылады. Мыс: Ресейде, Пакистанда, Түркияда,ФРГ-да, Испанияда, Молдава Республикасында. Сайлаулар сайлау округтері бойынша өткізіледі. Округтер бір мандатты (яғни, бір депутат сайланады), көпмандатты (яғни, округтан бірнене депутаттар сайланады).

Сайлау жүйесі деп-сайлауға қатысқан сайлаушылардың дауыс беруін есептейтін заң тарапынан белгіленген есептеу тетігін айтады. Дүние жүзінде сайлау жүйесінің негізігі үш түрі бар. Олар: мажоритарлық, тепе-теңдік және аралас деп аталады.

Мажжоритарлық деп- дауыс беру нәтижелерін берілген дауыстың көпшілікті принципімен анықтайтын сайлау жүйесін айтады.

Тепе-теңдік сайлау жүйесінің мажоритарлық сайлау жүйесінен айырмашылығы бар. Яғни, тепе-теңдік сайлау жүйесі басымдылық принципімен емес, қайта алынған дауыстар мен жеңіп алынған мандаттардың тепе –теңдік принципіне сүйене жасалады. Тепе-теңдік жүйе толық (сайлау округі болып бүкіл ел саналса) және шектеулі (елдің аумағында бірнеше округтер құрылған болса). Тепе –теңдік жүйе бойынша Жапония, Бельгия, Италия, Норвегия, ФРГ, Швейцария және т.б. елдер сайлау өткізеді.

Аралас жүйе – парламенттің бір бөлігін мажоритарлық жүйе мен, бір бөлігін партиялық тізіммен жүзеге асыруды айтады. Аралас жүйе, мыс: Герман Бундестагына сайлауда ФРГ –де қолданылды.

1. 
   Конституционное право зарубежных стран. Учебник для вузов. Под общ. ред. члена-корр. РАН, проф. М.В. Баглая, д.ю.н., проф. Ю.И. Лейбо и д.ю.н., проф. Л.М. Энтина. – М.: Издательская группа НОРМА-ИНФРА · М, 1999. С.187-203
   
2. 
   Андреева Г.Н. Конституционное право зарубежных стран: Учебник. – М.: Изд-во Эксмо, 2005. С.349-390
   
3. 
   Абельдинов А., Қопабаев О. Президент Республики –символ и гарант незыблемости Конституции. «Мысль», 1996, №8, 2-8 беттер
   
4. 
   Абельдинов А., Қопабаев О. Конституционное право зарубежных стран. Алматы, «Жеті жарғы»
   
5. 
   Алексеев С.С. Теория право. М., «Юридическая литература», 1993.
   

1. 
   Шетелдердердің мемлекеттік механизіміндегі мемлекет басшысының ролі және орны.
   
2. 
   Мемлекет басшысының міндеттері
   
3. 
   Мемлекет басшысының өкілеттігі.
   
4. 
   Мемлекет басшысының құқықтары.
   

1) Президентті тікелей сайлау президенттік республикаларда жүргізіледі. Президенттік республикада мемлекет басшысы бұл орынѓа парламент ќатысуынсыз отырады (мысалы, Ресей, Мексика, Бразилия, Өзбекстан, Венесуэла Республикасы, Молдава Республикасы, Панама, Парагвай Республикасы жєне т.б.). Президенттік сайлауѓа зањ бойынша дауыс беруге арналѓан тізімге енгізілген барлыќ сайлаушылар ќатысады; дауыс беру нєтижесі мажоритарлыќ сайлау жүйесі бойынша аныќталады. 2)Президентті жанама сайлау да президенттік республикаларда жүргізіледі. Бұл сайлау түрінде сайлаушылар әдетте, дауыс берушілер коллегиясын сайлайды, олар кейін президентті сайлайды. Мысалы, АҚШ президенті дауыс берушілер коллегиясы арқылы сайланады. 3)Көпдәрежелі сайлаулар. Президентті сайлаудың мұндай жүйесі парламенттік республикаларда (тек Австрия Республикасы,Исландия Республикасында) қолданылады. Мұндай сайлаулар үш түрлі болады:

- Президентті тек парламент сайлайды (Израиль, Туркия, Ливан Республикасы);

- Президентті сайлау үшін сайлаушы коллегиясы құрылады;

- Кейбір федеративтік мемлекеттерде президен коллегия арқылы сайланады.

Мемлекет басшысына заң шығару ынтасы құқығы берілген. Ол көбінесе жолдау түрінде (монархта – тақ сөзі) жүзеге асырылады. Конституцияның заңды тұжырымы заң жобасын тек қана мемлекет басшысы санкциялағанда ғана (бекіткенде ғана) өз күшіне ие болады. Ал, санкция бермеу (бекітпеу) жағдайында (вето) көптеген ауыр құқықтық салдарлар туындайды. Щетелдердің конституциялық құқығы ветоны үш түрге бөледі:

Шетелдердердің мемлекеттік механизіміндегі мемлекет басшысының ролі және орны. Мемлекет басшысының міндеттері. Мемлекет басшысының өкілеттігі. Мемлекет басшысы институтын талдау. Монархтың заңды және шын мәртебесі. Президент сайлау реттерінің негізгі түрлері. Импичменттің жүргізілу тәртібі.

1. 
   Конституционное право зарубежных стран. Учебник для вузов. Под общ. ред. члена-корр. РАН, проф. М.В. Баглая, д.ю.н., проф. Ю.И. Лейбо и д.ю.н., проф. Л.М. Энтина. – М.: Издательская группа НОРМА-ИНФРА · М, 1999. С.187-203
   
2. 
   Андреева Г.Н. Конституционное право зарубежных стран: Учебник. – М.: Изд-во Эксмо, 2005. С.349-390
   
3. 
   Абельдинов А., Қопабаев О. Президент Республики –символ и гарант незыблемости Конституции. «Мысль», 1996, №8, 2-8 беттер
   
4. 
   Абельдинов А., Қопабаев О. Конституционное право зарубежных стран. Алматы, «Жеті жарғы»
   
5. 
   Алексеев С.С. Теория право. М., «Юридическая литература», 1993.
   

1. 
   Мемлекеттік биліктің жоғарғы органдар жүйесіндегі Парламенттің орны.
   
2. 
   Парламенттердің құрылымы.
   
3. 
   Парламент депутаттарының құқықтық жағдайы.
   
4. 
   Парламент өкілеттігі. Заң шығару процессі.
   
5. 
   Парламенттің жұмыс істеу тәртібі.
   
6. 
   Парламенттің құқықтық жағдайы.
   
7. 
   Әлеуметтік парламенттік процедуралар.
   

1. Көптеген елдерде парламенттің жоғарғы палатасы тікелей сайлау арқылы құрылмайды.

2. Парламенттердің жоғарғы палатасы тікелей сайлау арқылы сайланады. Бірақ төменгі палаталардың құрылу барысында қолданатын реттерден белгілі бір айырмашылықтары болады.

3. Тікелей сайлау арқылы жоғарғы палаталардың құрылуы.

4. Кейбір елдерде парламенттің жоғарғы палаталары аралас жолдармен құрылады.

5. Парламенттің төменгі палатасы санына қарағанда жоғарғы палата санының аз болуы.

6. Әдетте, Жоғарғы палата мүшелерінің өкілеттік мерзімі ұзағырақ болады.

7. Парламенттердің жоғарғы палаталары құрылымына ішінара жаңарту тәртібін енгізу.

8. Кейбір елдерде жоғарғы және төменгі палаталарға сайлаулар бір мезетте өткізілмейді.

Депутаттардың құқықтық жағдайы конституция, конституциялық және басқа да заңдар, регламент пен әдет-ғұрып арқылы анықталады. Парламент депутаты, әдетте тұрақты негізде жұмыс істейді, яғни, ол кәсіби парламентарий болып есептеледі. Халық өкілі өзінің өкілеттігін тегін, яғни, өнеркәсіптегі органынан, қызметінен немесе қоғамдық қызметінен қол үзбей атқарады. Депутаттық қызмет ешқандай мемлекеттік немесе басқадай қызметпен сыйыспайтын, тек бір ғана заңды депутаттық жұмысымен айналысуды талап етеді. Депутаттық мандатқа екі негізгі құрам индемнитет және иммунитет кіреді. Индемнитетке келсек, депутат парламенттік қызметі үшін, оған кететін қаржылық шығындарды қоса есептегенде, лайықты сыйлық алады. Парламент депутаттарына нақты бір мемлекеттерде берілген иммунитетке сәйкес, олардың тәуелсіздігін қамтамасыз ету үшін бірқатар құқықтар мен артықшылықтар беріледі. Депутаттық мандаттың әрекет ету мерзімінің тоқтатылуы: прламентік өкілдік мерзімі аяқталғанда, депутатқа сайланған мерзімі өткенде, депутаттың өлуі нәтижесінде, депутатты мандатынан айырған жағдайда, сайлауды заңсыз деп тапқан жағдайда. Парламенттің ең басты қызметі – заңдар қабылдау болып табылады. Парламенттің маңызды қызметтерінің қатарына Үкімет пен оның мекемелері жұмысын бақылауды жүзеге асыру үшін жатқызуға болады. Өзінің басқару нысанына қарамастан дүние жүзі елдерінің бәрінде де парламент іс жүзінде өздерінің комитеттері мен тексеру комиссияларын құрады. Мұндай комитеттер мен комиссиялардың рөлі мен саяси құқықтық маңызы ең алдымен олардың жариялы түрде жұмыс істеуі әрі бұқаралық ақпарат құралдары арқылы қалың жұртшылыққа насихаталып, қоғамға ашық жетуінде. Омдусмен деп аталатын институт парламент тарапынан өкімет қызметі мен лауазымды адамдарды үздіксіз қадағалауды қамтамасыз етуде ерекше рөл атқарады. Сенім жайлы мәселенің қойылуы өз қызметі жайлы үкімет парламент алдында жауап беретін тек парламентарлық елдерде қолданылады. Ұялту резолюциясы үкімет ынтасынан емес, парламент ұсынысымен енгізіледі Интерпелляция (үкіметке, парламентке жазбаша түрде қойылатын сұрау, тілек) - үкіметтің қызметіне байланысты белгілі де нақты сұраққа түсінік беруді міндеттейтін үкіметке арналған үндеу. Шетелдерде заң шығару процесі төмендегі негізгі сатылардан тұрады:

- заң шығару ынтасын жүзеге асыру;

- заң жобаларын парламент комитеттерінде қарау;

- заң жобаларын палатада қабылдау;

- заң шығару процесін қорытынды сатысына парламент қабылдаған заңдарды санкциялау мен промульгациялау жатады.

Мемлекеттік биліктің жоғарғы органдар жүйесіндегі Парламенттің орны. Парламенттердің құрылымы. Парламент депутаттарының құқықтық жағдайы. Парламент өкілеттігі. Заң шығару процесі. Парламент жайлы түсінік. Парламенттердің жіктелуі. Парламенттердің басты қызметі. Парламент депутатының «индемнитет» пен «иммунитет» түсінігінің мәні. Депутаттың құқықтық жағдайы.

1. 
   Конституционное право зарубежных стран. Учебник для вузов. Под общ. ред. члена-корр. РАН, проф. М.В. Баглая, д.ю.н., проф. Ю.И. Лейбо и д.ю.н., проф. Л.М. Энтина. – М.: Издательская группа НОРМА-ИНФРА · М, 1999. С.187-203
   
2. 
   Андреева Г.Н. Конституционное право зарубежных стран: Учебник. – М.: Изд-во Эксмо, 2005. С.349-390
   
3. 
   Абельдинов А., Қопабаев О. Президент Республики –символ и гарант незыблемости Конституции. «Мысль», 1996, №8, 2-8 беттер
   
4. 
   Абельдинов А., Қопабаев О. Конституционное право зарубежных стран. Алматы, «Жеті жарғы»
   
5. 
   Алексеев С.С. Теория право. М., «Юридическая литература», 1993.
   

1. 
   Мемлекеттің жоғарғы органдар жүйесіндегі Үкіметтің орны.
   
2. 
   Шет елдердегі Үкіметтің құрылымы және құрамы.
   
3. 
   Шет елдердегі Үкіметтің өкілеттігі.
   
4. 
   Үкімет міндеттері.
   

Шетелдердегі мемлекеттердің үкіметтерін құру тәртібі қашан да сол елдің басқару билік түріне байланысты болады. Бізге үкіметтің құрылуының екі тәслі белгілі. Олар: парламенттен тыс үкімет құру тәсілі және үкіметті құрудың парламенттік тәсілі.

1. 
   Конституционное право зарубежных стран. Учебник для вузов. Под общ. ред. члена-корр. РАН, проф. М.В. Баглая, д.ю.н., проф. Ю.И. Лейбо и д.ю.н., проф. Л.М. Энтина. – М.: Издательская группа НОРМА-ИНФРА · М, 2006
   
2. 
   Андреева Г.Н. Конституционное право зарубежных стран: Учебник. – М.: Изд-во Эксмо, 2005.
   

1. 
   Жергілікті өзін-өзі басқарудың жалпы сипаттамасы және негізгі принциптері.
   
2. 
   Жергілікті өзін-өзін басқарудың жүйесі.
   
3. 
   Жергілікті басқару органдарының құрылу тәртібі, құрылымы мен қызметінің ұйымдастырылуы.
   
4. 
   Жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өкілеттілігі.
   

• 
  Өкілетті мемлекетік органдар арқылы жергілікті маңызға ие істерді басқару деп біз белгілі бір әкімшілік-аумақтық бірліктегі тұрғындарды жергілікті мемлекеттік басқаруды айтамыз
  
• 
  Жергілікті өзін - өзі басқару деп, өздеріне тән аумақта мемлекеттік өкімет міндетіне кірмейтін, жергілікті маңызға ие мәселерді заңда көрсетілгендей сайлау тәртібімен өз өкілдіктерін пайдалана отырып жүзеге асырушы органды айтады.
  

• 
  Ресми түрде тұрғындардың нақты әкімшілік-аумақтық бірлігі болуы;
  
• 
  Жергілікті ммаңыздағы істерді белгілі бір әкімшілік-аумақтық бірлік шеңберінде өзі басқаруы;
  
• 
  өзінің жеке атқарушы аппараты болуы;
  
• 
  өзінің жеке материалдық базасы (соның ішінде муниципалдық меншік түрінде) болуы;
  
• 
  жерглікті салықтарды белгілеп әрі оны жинауы сондай-ақ белгіленген тәртіпте нормативтік актілер шығаруы. Шетелдердегі жергілікті басқару жергілікті маңызға ие істерді басқаруды сайлау жолымен не болмаса заңда бекітілген басқадай тәртіппен құрылған органдар арқылы басқару болып табылады.
  

1. 
   Конституционное право зарубежных стран. Учебник для вузов. Под общ. ред. члена-корр. РАН, проф. М.В. Баглая, д.ю.н., проф. Ю.И. Лейбо и д.ю.н., проф. Л.М. Энтина. – М.: Издательская группа НОРМА-ИНФРА · М, 2008.
   
2. 
   Андреева Г.Н. Конституционное право зарубежных стран: Учебник. – М.: Изд-во Эксмо, 2005.
   

1. 
   Билікті бөлу жүйесіндегі сот билігі.
   
2. 
   Сотты ұйымдастырудың Конституциялық негіздері.
   
3. 
   Әділсоттың конституциялық принциптері.
   
4. 
   Судиялардың Конституциялық статусы.
   
5. 
   Сот билігін жүзеге асыру.
   

1. 
   Конституционное право зарубежных стран. Учебник для вузов. Под общ. ред. члена-корр. РАН, проф. М.В. Баглая, д.ю.н., проф. Ю.И. Лейбо и д.ю.н., проф. Л.М. Энтина. – М.: Издательская группа НОРМА-ИНФРА · М, 2008.
   
2. 
   Андреева Г.Н. Конституционное право зарубежных стран: Учебник. – М.: Изд-во Эксмо, 2005.
   

1. 
   Конституциясының түсінігі.
   
2. 
   Сайлау жүйесі.
   
3. 
   Конгрес.
   
4. 
   Президенттік билік.
   
5. 
   Сот билігі.
   
6. 
   Мемлекеттік құрылысы.
   
7. 
   Америкалық федерализм. Жергілікті өзін -өзі басқару және басқару.
   

1. 
   Конституционное право зарубежных стран. Учебник для вузов. Под общ. ред. члена-корр. РАН, проф. М.В. Баглая, д.ю.н., проф. Ю.И. Лейбо и д.ю.н., проф. Л.М. Энтина. – М.: Издательская группа НОРМА-ИНФРА · М, 2008.
   
2. 
   Андреева Г.Н. Конституционное право зарубежных стран: Учебник. – М.: Изд-во Эксмо, 2005.
   

1. 
   Конституциясы және Конституциялық дамуы.
   
2. 
   Конституциялық құқықтары және бостандықтары.
   
3. 
   Саяси партиялары және партиялық жүйелері.
   
4. 
   Сайлау құқығы және сайлау жүйесі.
   
5. 
   Францияның мемлекеттік органдарының жүйесі.
   
6. 
   Әкімшілік территориялық бөлініс және жергілікті өзін-өзі басқару
   

1. 
   Конституционное право зарубежных стран. Учебник для вузов. Под общ. ред. члена-корр. РАН, проф. М.В. Баглая, д.ю.н., проф. Ю.И. Лейбо и д.ю.н., проф. Л.М. Энтина. – М.: Издательская группа НОРМА-ИНФРА · М, 2008.
   
2. 
   Андреева Г.Н. Конституционное право зарубежных стран: Учебник. – М.: Изд-во Эксмо, 2005.
   

1. 
   Ұлыбритания Конституциясына жалпы сипаттама
   
2. 
   Жеке тұлғаның конституциялық құқықтары
   
3. 
   Саяси партиялары және париялық жүйелері
   
4. 
   Ұлыбританияның мемлекеттік органдар жүйесі
   
5. 
   Саяси-территориялдық құрылымы
   

1. 
   Конституционное право зарубежных стран. Учебник для вузов. Под общ. ред. члена-корр. РАН, проф. М.В. Баглая, д.ю.н., проф. Ю.И. Лейбо и д.ю.н., проф. Л.М. Энтина. – М.: Издательская группа НОРМА-ИНФРА · М, 2008.
   
2. 
   Андреева Г.Н. Конституционное право зарубежных стран: Учебник. – М.: Изд-во Эксмо, 2005.
   

1. 
   Италия Конституциясы.
   
2. 
   Адамның және азаматтардың құқықтық статусының Конституциялық негіздері.
   
3. 
   Қоғамдық құрылысының және қоғамдық жүйесінің Конституциялық негіздері.
   
4. 
   Сайлау және референдум
   
5. 
   Мемлекеттік органдары
   
6. 
   Саяси-территориалдық құрылысы
   

1. 
   Конституционное право зарубежных стран. Учебник для вузов. Под общ. ред. члена-корр. РАН, проф. М.В. Баглая, д.ю.н., проф. Ю.И. Лейбо и д.ю.н., проф. Л.М. Энтина. – М.: Издательская группа НОРМА-ИНФРА · М, 2008.
   
2. 
   Андреева Г.Н. Конституционное право зарубежных стран: Учебник. – М.: Изд-во Эксмо, 2005.