Тарих кафедрасы

Тарихты танудың өзі процеске жатады. Ол деректсрді игеруден басталады.

К. Д. Ушинский "адам санасы біртіндеп дерекгерді көбейту, екіншіден оны өңдеу арқылы байиды. Деректік білім неғұрлым парасатты болған сайын, ол шикі материал неғұрлым жақсы өңделген сайын адам дами түседі, күшейе түседі", - деді.

Қандай ғылымда болмасын өзінің ұғымдары болады.

Зерттеудің базалық ұғымдары: – методология, зерттеу, гипотеза, социометрия, диагностика, мониторинг, ранжирование, гистограмма, эксперимент, тест, анкета, бақылау, проблема, эмпирика, функция т.б.

• 
  Зерттеу тақырыбына сай қажетті ұғымдарды жинақтау, оларды мағынасына қарай бөлу.
  
• 
  Олардың мән-мағынасын ашып, білу, түсіну.
  

• 
  Зерттеу тақырыбына сай қажетті терминдерді реттеу.
  
• 
  Оларды мағынасына қарай топтастыру.
  
• 
  Терминге анықтама беру.
  
• 
  Глоссарий, тезаурус дайындау, терминологиялық сөздік толтыру.
  

а) қоғамның өткендегі барлық тарихын, фактілерді қамтитын: материалдық

э) тарихи уақыт туралы (тарихи оқиғаның белгілі бір уақытта болуы, оқиғалардың реті, үлақтығы) түсінік қалыптастыру қоғамның пәрмеңці дамуын түсінуге мүмкіндік береді.

б) тарихи кеңестік туралы (тарихи оқиғаны сол эрекет - қимыл болған жермен
байланыстыру, тарихи оқиғаны монолизациялау - жергіліктендіру...) тарихи
география - географиялық ортаның оқиғаның, қогамның, мемлекеттің т.б.
дамуына қалай эсер ететіні туралы түсінік қалыптастырады.

в) тарихи қозғалыс.

Сонымен тарихты оқыту барысында үш түрлі түсінік қалыптастырады екен.

Осы түсініктерді қалыптастырудың әдістемесін білу де маңызды. Өйткені ол үшін көптеген эдіс , тэсілдер қолданылады: ауызша эдістермен қатар, көрнекі қүрал, эсіресі - бояулы суреттер, схемалар, кестелер, аппликациялар, сынып тақтасы қосымша эдебиет т.б. Бірақ та оларды қолдану: 5-6, 7-8, 9-11 сыныптарда түрлдіше.

Тарихи үғымдарды қалыптастыру. Кез келген пэнді, ғылымды білу, меңгеру деген, оның үғымдар жүйесін меңгғру деген сөз. Мектеп қабырғасында оқушылар тарих пэнін жеті жыл оқығанда оларды 300-дей үғым қалыптастырады. Әрине олар тек тарих пэнінің үғымдары емес. Тарихи білімді меңгеруде үғымдарды қалыптастыру маңызды орын алады.

Оқыту барысында тарихи түсінік те үғым да қатар қалыптаса береді. Бірақ айыр- машылығы мынада. Тарихи түсінік эр оқушыда түрліше қалыптасуы мүмкін, ал үғым бэрінде бірдей қалыптасады немесе қалыптасуы тиіс.

1. Әдіскерлік құрылымдық талдау - мектептегі Қазақстан тарихы курсының мазмұнын жүйелеп анықтаңыз.

2 Тарихи үғым дегеніміз не?

3. Окушылардын тарихи процесс үғымды үғынуын қалыптастыру жлдарын атаңыз

4. Термин деген не?

5. Терминдермен жұмыс техникасын атаңыз

Жоспар:

1. 
   Қазақстан тарихын оқытудағы әдістемелік тәсілдер және олардың оқу процесіндегі рөлі.
   
2. 
   Қазақстан тарихын оқытуда ауызша баяндау.
   
3. 
   Қазақстан тарихын оқытудың мөселелері. Қазақстан тарихы сабағындағы танымдық міндеттері ситуация (оқиға), қақтығыс , қарама- қайшылық турінде шешу.
   
4. 
   Қазақстан тарихын оқытуға мектептердегі лекциялар.
   
5. 
   Тарихи баспа мәтіндерімен жұмыс әдістемесі.
   
6. 
   Қазақстан тарихы пәні бойынша көрнекілік құралдарды топтастыру.
   

Теориялық материалды оқып-үйрену тәсілдерінің жүйесіне сөздік-үғымдық ойлау тәсілдері де енеді. Оған талдау және жинақтау, салыстыру, топтастыру, дәлелдеу, ең маңыздысын бөліп алу, тұжырым қалыптастыру, қиялдау мен есте сақтау әдістері жатады.

Окушылардың ақьш-ой дағдылары сыныптан сыныпқа өткен сайын күрделене түседі. Олардың негізгі тізімі мынадай: 5 сыньш — жеке оқиғаларды салыстыра алу, деректерді суреттеу дағдылары; 6 сынып — тарихи деректерді жинақтап, талдап, қарапайым қорытындылар жасау, елдерді табиғи жағдайларын, еңбек, мәдениет ескерткіштерін салыстырмалы түрде суреттей алу; 7-сынып — қоғамның әлеуметтік топтарының басты белгілерін анықтау; бір үлгідегі құбылыс, процестерді салыстыру; оқиғалардың себебін жинақтап, маңызын анықтау; өз тұжырымдарын түрлі дерек көздерімен дәлелдеу;

Іскерлік пен дағдыны жүйелеу

Оқушылардың оқу жүмыстарының тиімділігі мен нәтижелігін арттыру үшін бірқатар әдістемелік шарттар орындалуы керек.

1. Оқу қолдан келетіндей оңай, бірақ жеткілікті деңгейде қиындықпен игерілетіндей болуы тиіс.

2.Оқъггуды оқушылар үшін түсінікті, әрі сол процестің өзін қызықты етіп жүргізу тиімді.

3. Қолдан келердей оқу міндетгері тапсырманы орындауға ынталандырып, оқушының білімге деген ықыласын оятады.

4. Оқъпудьщ тиімділігі оқушылардың деректік материалды игерумен бірге теориялық қорытындылар мен жинақтаулар жасай алуы да ескеріледі.

5.Сабақ материалы мүмкіндік берсе, қоръггындъны дайьн күйінше ұсынуға болмайды.

6.Дерекгерді жинақтау негізінде оқушыларды дербес, өздігінше қорытынды жасауға бағыттау керек.

7.Оқьпу тиімділігі мен оның қарқыны арасында өзара байланыс бар. Қарқынның жылдам болуы оқушылардың материал мазмұнын игеруін өте аз уақыт қалдырса, қарқынның тым төмен болуы олардың ойлауының дамуын тежейді.

Оку жумысыныц тәсілдері дегеніміз сипаты әртүрлі тарихи материалды игеру жолындағы әрекеттердің тізбесі. Тәсілдерді қүрайтын әрекеттердің тізбесі жұмыстың орындалу тәртібін, оның, жалпы бағыттарын айқындайды. Оқу жүмысының тәсілдері сөздік-жазулық немесе кескіндемелік әрекеттерде айқын танылады. Ол жағдайда қолданылған тәсілдерді көруге, естуге болады. Сол арнайы тәсілді қолданғанда оқушының жіберген қатесін түзетуге және соның көмегімен оқу материалын тиянақты игеруіне көмек жасалады.

Тарихты оқу барысында оқушылардың. бойында оқу еңбегінің, соның ішінде ең, алдымен ойлау және ақыл-ой дағдылары қалыптасады. Олар тарихи материалдың мазмұнын игеруге бағытталған қисындық операцияларды атқарады (тарихи мәтінге талдау жасау, тарихи фактілер мен құбылыстарды салыстыру, материалды жинақтап, қорытынды жасау). Оқушылардың ақыл-ой дағдыларының деңгейі жоғары болған сайын олардың қисынды ойлау деңгейі де соғұрлым жоғары болады.

• салыстыру, қатар қою, үқсату, жарқын мысалдар қолдану;

• жүйелілік.

Ауызша баяндау - окьіту әдісі ретінде әр жастағы балалар тобымен жүмыста кең қолданылады. Бірақ орта және жоғары сатыларда оңу материалының күрделеніп, оқушылардың аңыл-ой жүмы-сының мүмкіндіктері өскенде бүл әдіс кіші жастағы оңушы-лармен жүмысңа ңарағанда көбірек қолданылады.

Ауызша баяндау әдісінің артықшылықтары:

• ее пен тілді дамытуы;

• оқушылардьщ оңу-танымдық қызметін белсенді етуі;

Бұл тәсілмен бірге қисынды сұлба, оқу жаднамасы, мәтіндік кесте, жапсырма сияқты оқыту құралдары қолданылады.

Мұғалімнің мәселелік мазмұндауынан туындаған міндеттерді оқушылар бұрынғы алған білімдеріне сүйеніп, өз бетінше шешуі тиіс.

Әрине, өзекті мәселені мазмұндау барысында теориялық білімдерді игеру басты мақсат емес, бұл жердегі басты мақсат оқушылардың оқу процесіне деген жеке қабілеттерін қалыптастыру.

Өзекті мәселені іздену әдісін дерегі мол немесе күрделі материалды игеру немесе уақыт тапшы жағдайларда қолдану тиімсіз. Сол сияқты бүл әдіс мұғалім мен оқушы арасында тығыз байланыс болмаған жағдайда да нәтиже бермейді.

Дерек деген сөз латын тілінен аударылғанда "жасалынған, іске асқан" деген үғымды білдіреді. М. Горький "дерек үйретеді, тәрбиелейді" деген. Тарихта дерек нақты жағдайдың, тарихи шындықтын фрагменті ретінде қарастырылады. Мысалы, 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасы ұлт-азатгық қозғалыстың жеке дерегі.

Дерек қайталанбайды, оны бақылау, қайта қалпына келтіру мүмкін емес. Бүл оның өзіндік ерекшелігі. Тарихты тану -роцесінде деректің мақызы зор, ол тарихи байланыстарды айқындау, салыстыру және жинақтауда аса қажет. Деректерді жинақтау және жүйелеу - тарихи танымның құралы.

Нақты деректермен тарихи материадцы баяндауда бейнелікке қол жеткіземіз.

Деректерді маңыздылығына қарай негізгі және қосалқы деп бөлуге болады. Мысалы, Ұлы Отан соғысы — негізгі, Курск шайқасы — қосалқы дерек.

Сабақта деректі қолдану үшін оның гылыми дәлдігін, нақтылығын, бейнелігін айқындау қажет. Орта буын сыныптарында дерек бейнелі, эмоциялы болса, жоғары сыныптарда ол құжатқа сүйенген, дәлелді болуы тиіс.

Оқиға дегеніміз жалғыз-жарым дерок Оған Аңырақай шайқасы, Кенесары көтерілісін жатқызуға болады. Бұл оқиғалар нақты жағдайда, нақты адамдардың қатысуымен белгілі бір уақыт пен кеңістіктің шегінде болған. Осындай жекелеген қайталанбайтын оқиғаларды оқып уйрену оқушылардың тұрпатты құбылыстарды түсінуіне көмектеседі.

Құбылыс деп нақты дерекке қатыссыз, орыны, қатысушылары, уақыты көрсетілмсгсн жалпыұғымдарды (революция, көтеріліс) айтамыз. Бұл жағдайда ревоолюция -қоғамдық дамудың сапалық өзгерісі, ал көтеріліс - бұқараның қарулы бас көтеруі. Тарихи қүбылыстар белгілі бір тарихи кезеңнің. немесе дөуірге тән сипатгы белгілерін танытады.

Дәріс - мүғалімдер соңғы уақытга жоғары сыныптарда дөріс оқуға әуестеніп алды. Дегенмен, әдістеме ғылымы классиктерінің мсктеп дәрісі - мазмүндау нысаны емес, тарих сабағының бір түрі, оны жүргізудің ерекше әдісі деген түжырымы естен шыкдауы керек. Сондықтан мектеп дәрісі ерекше өдістемені қажет етеді. Өйткені айтылғанды жазып отыру үшін дөріс тындау нәтиже бермейді. Дөріс барысында кітап оқығанда және кітапты конспектілегенде атқарылатын жүмыстар жасалуы тиіс. Дәрістің мақсаты — тындау, талдау, басты мөселені бөліп алу, конспектілеу ептілігін дамыту. Сол үшін бастапқы кезде оқушыларды тарих оқулығын конспектілеуге үйрету қажет.

Келесі кезекте оқушыларды ауызша сөзді конспектілеуге үйретуге болады. Түсіндірудің алдында мүғалім оқушыларға түсінікті және жазбаларының бірізді болуы үшін қысқаша жоспарды айтып жаздырады. Материалдың белгілі бір бөлігін баяндаған мүғалім оқушылардың қатысуымсн нсгізгі ойды айқындайды, жазатын мәтіннін, нобайьш жасайды. Матсриалды баяидау барысында оқушылардьщ жазу жылдамдығын кдцағалау қажет. Оқуіиылардьщ қалай жазып отырғанын да эр кез қадагалау орынды, қажет болса жазтан мәтінін оқыту, қатесі болса түзету, тіпті жазу барысында қандай сөздерді қысқартуі'а болатындығы ескертіледі. Олар келссі сабақта ез жазбаларын окл отырып, басты мөселенің қайсысы назардан тыс қалғандығын, екінші кезекгсгі қандай деректерді жазбай қоюға болатындытъша көз жеткізеді. Мазмүнына және дидактикалық міидстіис байланысты мсктсп лекциясы мынадай түрге бөлінеді. 1) курс бөлімінің негізгі мәселелерімен алғаш рет таньтстыратын кіріспе лекция; 2) теориялық материал және негізгі деректердіі қамтитын тақырыптық дәріс; 3) тарих курсы бойъшша негізгі мәселелерді оқушылардьщ жадында жаңғыртатын қайталау — жинақтау дөрісі. Кейде дөріс мазмүны оны тыңдау барысында жаңа тарихи деректер, жақа үғымдар мен есімдерді арнайы кестеге енгізіп отыруға мүмкіндік береді.

3. 
   Материалдық құралдар : оған оқулықтар, сөздіктер, анықтамалар, көмекші оқу құралдары, таблица, модельдер, макеттер, көрнекі құралдар, ТСО, оқу-лабараториялық жабдықтар, жиһаз, оқу бөлмесінің жабдықтары, микроклимат, оқу кестесі т.б. оқытудың материальдық-техникалық жағдайлары жатады.
   
4. 
   Оқытудың идеалдық құралдары : оқытушы мен оқушының меңгерген білім, білік, дағдыларын жаңа білімді меңгеруде қолдануын айтамыз. Оған: сөз, жазу, шартты белгілер, сызбалар, диаграммалар, сызу, өнер туындылары т.б. жатады, яғни мәдени мұраны, жаңа мәдени құндылықтарды меңгеру.
   

• 
  Лингвистикалық ( ауызша және жазбаша сөз).
  
• 
  Семиотикалық ( белгілер, графиктер т.б.).
  
• 
  Паралингвистикалық ( жест, мимика).
  

2. 
   Оқыту барысында материалдық және идеалдық оқыту құралдары қолданылады. Ойлау іс әрекеті идеалдық оқыту құралдары арқылы іске асса, ал жаңа тақырыпты түсіндіру барысында оқытушы құралдарды көрнекілікті қолданып түсіндіреді, яғни материальдық оқыту құралдарын қолданады. Мысалы, таблицалар, сызбалар, дидактикалық таратпа материалдары т.б. көбіне жеке оқушымен жұмыста қолданылады.
   

• 
  Заттарды көріп қабылдау арқылы оқыту үрдісінде оқушыларда бейнелік ұғым қалыптасады. Көрнекі құралдар оқушылардың сабақты қызығып тыңдауын қамтамасыз етеді және материалды түсіну жолдарын оңайлатады.
  

• 
  Экранды және экранды дыбыстық : ( техникалық оқыту құралдары), оқу киносы, диапозитив, диафильм, радио, үнтаспа, киноскоп, кинопроектор, диапроектор, эпипроектор, графопроектор, эпидоскоп, теледидар, видеофильм, компьютер (мультимедиа) секілді техника құралдары қолданылады.
  
• 
  Заттар мен құбылыстарды қажеттігіне сай табиғи ортада көрсетуге болады, онда табиғат, оның құбылыстары, жан-жануарлар, өсімдіктер, ауылшаруашылығы техникалары, өндіріс құралдары, заттардың муляждары, макеттер, модальдер, экспонаттар қолданылады.
  

• 
  көрсету құралымен жұмыс жасай білу керек.
  
• 
  көрсету құралдары, көрсетілетін заттар пайдалануға дайын болу керек.
  
• 
  көрсетіліп отырған материал барлық оқушыға көрінетіндей болу керек.
  
• 
  көрсету құралдарымен жұмыста техникалық қауіпсіздік ережесін сақтау керек.
  
• 
  көрсету құралын сабақ барысында қажетті уақытта ғана қолдану керек.
  
• 
  сабақ барысында көрсету құралдарын 10-15 минут шамасында ғана қолдану керек.
  
• 
  Қолданылатын көрнекіліктер оқушының жас ерекшелігіне сай болу керек.
  

• 
  Бейнелеушілік: картиналар, аппликациялар, суреттер, тақтаға жазу, сызу, шиырмалар, плакаттар жатады.
  
• 
  Шартты-графикалық: карталар, сызбалар, графиктер, таблицалар, планшеттер, картасхемалар жатады.
  
• 
  Таратпа материалдар: карточкалар, перфокарталар, оқу лотолары, суретті-карточкалар, шығармашылық үлгідегі тапсырмалар.т.б жатады.
  

1.Қазақстан тарихын оқытудағы әдістемелік тәсілдер және олардың оқу процесіндегі рөлі қандай?

2.Қазақстан тарихын оқытуда ауызша баяндау әдісіне сипаттама беріңіз

3.Қазақстан тарихын оқытудың мөселелері қандай?

4.Қазақстан тарихы сабағындағы танымдық міндеттері ситуация (оқиға), қақтығыс , қарама- қайшылық турінде шешу дегеніміз не?

5.Қазақстан тарихын оқытуға мектептердегі лекциялар, оны жүргізу жолдарын атаңыз

6.Қазақстан тарихы пәні бойынша көрнекілік құралдарды топтастырыңыз.
Дәріс тақырыбы: Қазақстан тарихын оқыту әдістемесінің қалыптасуы және оның қазіргі жағдайы.2 сағат.

Мақсаты. Қазақстан мектептерінде 20-60 жылдары тарихты оқыту жайлары, Қазақстан тарихын оқыту өдістемесінің ғылыми негізінде теориялық жөне әдістемелік зерттеулерді енгізуде әдіскер- тарихшылар қосқан үлесі, пәнннің жаңа бағдарламалары мен жаңа оқулықтары жайлы негізгі білімді меңгерту

Жоспар:

1. 
   Қазақстан мектептерінде 20-50 жылдары тарихты оқыту жайлары.
   
2. 
   50 жылдардың соңы мен 60- жылдардыц басында Қазақ ҚСО тарихын оқытудың өдістемесі мен мектепте тарихи білім берудің дамуы.
   
3. 
   Қазақстан тарихын оқыту өдістемесінің ғылыми негізінде теориялық жөне әдістемелік зерттеулерді енгізуде әдіскер- тарихшылар қосқан үлесі.
   
4. 
   Қазақстан тарихы пәнінің жаңа бағдарламалары мен жаңа оқулықтары.
   

Мұғалімдер оқьпуда буржуазиялық әдебиеттерді пайдаланады деген қауіппен А. В. Луначарский және оның орынбасары М. Н. Покровский қалыптасқан жүйелі тарихи білім берудің пайдалы жақтарын теріске шығаруға тырысты.

Азаматгық тарихты оқытудың орнына әлеуметтану, еңбек тарихын оқыту үсынылды. Осылаиша тарихи білім беру саласында революциялық қайта қүрулар басталды. Оның бастапқы кезещнде (1917 жыддан —1930 жылдардың бас кезеңіне дейін) тарихи білім берудің ескі мазмұнынан бас тартып, тарихты оқу пәні ретінде қоғамтанумен ауыстырды.

30-жылдары тарихи білім берудің жайы өзгере бастады. Тарихты жеке пән ретінде қалпына келтірумен сипатгалатын тарихи білім берудің жаңа кезеңі басталды. Партияның Орталық Комитет! зертхана-бригадалық өдістен бас тартуға нүсқау береді. Оқу жүмысын үйымдастырудың негізгі түрі оқушылар тобьшен жүргізілетін, қатаң оқу кестесіне бағындырылған сабақ болып белгіленді. БК(б)П Орталық Комитетінің "Бастауыш жөне орта мектеп туралы", "Оқу бағдарламалары және бастауыш, орта мектептердің ережесі туралы" қаулылары негізінде мектепті реформалаудың міндеттері белгіленді. Тарих багдарламаларына маркстік қсяғамдық-экономикалық формация тсориясы негіз болды.

Бағдарламалардың негізінде жаңа оқулықтар жазыла бастады. Бірақ авторлар азаматтық тарихты емес, қоғамдық өмірдіц формаларын ғана көрсетуді мақсат түтты. Отан тарихы оқулықтарда жекелеген қосымша түрінде берілді (Қазақстан тарихы мүлдем ауызға альшбады). 1934 жылдың мамырында "КСРО мектептерінде "азаматтық тарихты оқыту туралы" қаулы қабыдданды. Курстың қүрылымы негізіне тарихи оқиғаларды баяңдаудың хронологиялық бірізділігі және қайталамау (курсты қайталамай бір рет оқу) қағидалары басшылыққа алынды; жалпы тарих және дербес Отан тарихы курстары енгізілді.

Оқытудың қайталамау қағидасы:

3-4 сыныптар — КСРО бастапқы тарихы курсы (тарихтың қысқа курсы)

5сынып - Ежелті дүние тарихы (Шығыс, Греция)

6 сынып - Ежелгі дүние жөне орта ғасырлар тарихы

7 сынып — Орта ғасырлар тарихы жөне КСРО Конституциясы (1936 жылдан бастап енгізілді)

8 сынып - Жаңа тарих, I бөлім; КСРО тарихы ХҮІІІ ғасырдың соңына дейін

9 сынып - Жаңа тарих, II бөлім; КСРО тарихы ХҮШ-ХІХ ғ.ғ.

10 сынып - XX ғасырдағы КСРО тарихы; Қазіргі заман тарихы (1958 ж. енгізілді)

1935-1941 жылдары мектептерде тарихты оқытуға бөлінген сағат көлемі аптасына 14-тен 25,5 сагатқа дейін артты. 1934 жылдан бастап "Орта мектептегі тарих" журналы шыға бастады. Жаца бағдарламалар мен оқулықтар жазуға Н. И. Венаг, Б. Д. Греков, А. М. Панкратова, С, И. Ковалев, А- В. Мишулин, А. И. Малышев, Н. М. Лукин, А. Ф. Ефимов сияқты танымал ғалымдар қатыстырылды. Оқулықтардың қолжазбаларына ("КСРО тарихы", "Жаңа тарих") И. В .Сталин, А. А. Жданов, С. М. Киров пікір жазды. Оларды тарихи процесті дәуірлеу, түйінді меселелердің шешімі, КСРО-ның әлемдік тарихпен байланысы сияқты мөселелер қызықтырды.

30-жылдары мектептегі тарих курстарымен жүмыс істеуде одісксрлер мен ғальш-тарихшылар арасында өзара байланыс болмады. Әдіскерлер мазмүн талдауға араласпады, ал тарихшылар оқулықтарда мсктептегі тарихты оқытудың өдістемелік ерекшелік-терін ескермеді. Дегенмеи, 40-жылдардағы тарих оқулықтары педагогикалық идеялары жене материадды беру сипаты жағынан оз кезіндегі өдістеменің деңгейін танытты. Олардың кемшіліктері ретінде фактілер, ссімдер мен даталардың тым көптігі, қүжаттар-дың мүлдем жоқтығын атауға болады. Оқулықтарда сүрақтар мен тапсырмалар мүлдем болмады. Кептеген тарихи үғымдар түсіңцірілмеді.

Соғыс кезіндегі тарихты оқытудың өз ерекшелігі болды. Ол ең алдымен оқытудағы тәрбиелік мақсатгарға баса мен берумен айқындалды. Мүғалімдердің алдына патриотгық төрбие мен интернационалдық бірлікті нығайту міндеті қойылды. Орта ғасырлар тарихы оқылғанда славян халықтарының рөлі, олардың жат жерлік басқыншыларға қарсы бірлескен күресі, мәдени мүрасының маңызы дәріптелді. Немістердің "варвар" славяндар арасындағы "мәдени миссиясы" өшкереленді. Тарих сабақтарыңца германдықтардың "Шығысты тықсыру", пангерманизм сияқты саясатгарының тарихи тамыры зертгелді.

Тарих сабақтарында мүғалімдер оқушыларды Үлы Отан соғысында сөзсіз жеңіске жететіндігіне сендіруге тиіс еді. Сол мақсатта А. Невский, Д. Донской, А. Суворов, М. Кутузовтардың қолбасшылық енері.туралы жан-жақты еңгімеленді.

30-жылдардың соңында тарихшы-ғалымдар мен едіскерлер мектептік тарих курсының едістемелік негізін айқындауда елеулі жүмыстар атқарған еді. Соғыс жылдарында бүл жүмысты А. М. Панкратова, Н. М. Дружинина, Е. А. Косминскаялар одан әрі жалғастырды.

Соғыстан кейінгі жылдары әдістеменің дамуына В. Н. Вернадский, Н. А. Андреевская, М. А. Зиновьев, В. Г. Карцев, Н. Г. Тарасов, А. И. Стражев, Д. Н. Никифоров жене т.б. ғалымдар көп үлес қосты. Олардың еңбектерінде тарих гылымына қойылатын двдактикалықталаптар; тарихты оқьпудағы көрнекілік; тарихи білімдсрді игерудің психологиясы; қайталау-жинақтау сабақтарының эдістсмесі; фактілік жопе үғымдық білімдерді қалытвстырудың жүйесі; тарихты оқытудың әдістемелік жүйесі сияқты мөселелер қарастырылды.

Кеңестік уақытга тарихты оқытуға идеологиялық қондырғы ез салқынын тигізді.ЗО-жылдары оқушылардың "тарихты дүрыс түсінуі" үиіін өткен кезең мен қазіргі заман тарихыньтң байланыстары проблемасына ерекше маңыз беру орын алды. Олар көбіне.үқсату немесе байланыстыру арқылы жасалган жасанды байланыстар еді. Мысалы, Ганнибал өскеріндегі пілдерді қазіргі заманғы соғыстағы танкілерге теңеу немесе тарихты қарапайым түрдс оқыту барысыпда оқушылардыц оқыгап дсрсіінс дегеп белгілі бір қатынасын қалыптастыру мақсаты қойылады. Сол сияқты оқушылар халық батырларына үқсауға үмтылыи, "біздің ел бөрінен де жақсы" деген нық сенімде болуға тиіс еді.

2. 50-жылдардың соңында оқулықтаріға оқушылардың дербес жүмыс жүргізуіне арналған қүжаттар енгізіліп, тарих бойынша жұмыс дәптерлері шығарыла бастады.

Тарихи білім берудің қүрылымы мен мазмүны да өзгеріске түсті. Қайталамау қағидасының орнына топтау (концентрация) қағидасы енгізілді. Ол жетінші сыныпты бітірген оқушылардың жаңа және қазіргі заман тарихымен таныса алмауына байланысты туъгадады. 1959 жылғы 8 кдзандағы "Мектептерде тарихты оқытудағы бірқатар өзгерістер туралы" қаулыға сәйкес 8 жылдық білім міндетті, ал 11 жылдық мекгеп тілек білдірушілерге арналды. Соган сэйксс тарих курстарына ітиінара топтастыру жасалды.