Task 1 күн жүйелеріне енетін аспан денелерін атаныз
Жұткыншақты сүліктер (Нerpobdellidae)
жүктеу/скачать 0,82 Mb.
|
Task 1 к н ж йелеріне енетін аспан денелерін атаныз
- Бұл бет үшін навигация:
- Сүлікпен емделу – денсаулыққа қауіпсіз
| Жұткыншақты сүліктер (Нerpobdellidae) тұқымдасының өкілдері жыртқыштар – ұсақ құрттармен, насекомдардың личинкаларымен қорек-тенеді. Үлкен үшқырлы жұтқыншағы болады. Артқы сорғышы дамымаған. Тұщы суларда жиі кездеседі. Қара теңіз, Каспий жағалауларында да мекендейді.
Сүлікпен емделу – денсаулыққа қауіпсіз Ауру – күнәлардан арылудың бір жолы һәм Алла Тағаланың рахымы. Сондықтан да оның жаратушының жазасы ретінде ғана қарастыруға болмайды. Ол арқылы Жаратқан Ие күнәларды кешіретіндігіне үмітпен қарау қажет. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қасиетті Құраннан ем болатындығын айтқан. Жаратушы Хақ Тағала былай дейді: «Ол (Құран) иман келтіргендер үшін туралық әрі шипа деп айт» (Фуссилат, 44) және «Егер ауырсам Ол (Раббым) маған шипа береді». Сүлікпен емдеу 1980 жылдарға дейін халық емі деп саналып келді. Ал 1998 жылдан бері халық емінен дәстүрлі емге айналған. Ертеректе сүлікті жұрт арасында «әулиеқұрт» деп атаған. Ол туралы халық арасында аңыз да сақталған. Ертеде Сүлеймен пайғамбар алыс жолдан шаршап-шалдығып, аяғы ісіп келе жатқан соң, жолда кездескен көпшікке аяғын салып демалады. Сол арада мызғып кеткен пайғамбар ояна келе, аяғының ісігінің де кетіп, бойындағы ауырлықтың да жоғалғанын және денесі жеңілдеп қалғанын байқайды. Тек аяғының астында майда құрттар мен кішкене ғана қан ағып жатқандығын көреді. Риза болған Сүлеймен пайғамбар құрттың арқа тұсынан сипап, ризашылығын білдіреді. Сүліктердің арқа тұсындағы өрнектердің пайғамбардың төрт саусағының іздерінен қалған белгі деген бұл аңыз бүгінге жеткен. Кейінгі зерттеулердің нәтижесінде сүлікпен емдеу жаңа ғылыми дәрежеге көтерілді. Ғылымда сүлік салуды «гирудотерапия» деп атайды. Және оны арнайы мамандар салады. Сүлікпен көптеген сырқатты емдеуге болады. Олар: жоғары қан қысымы, стенокардия, миокард инфаркті, инсульт, тромбофлебит, қан тамырларының кеңеюі, трофикалық ойық жара, көтеу, бронх демікпесі, глаукома, бас сақинасы, невриттер, гипертензивті синдром, холецистит, панкреатит, гепатит, колит, простатит, белсіздік, бедеулік, эндометриоз, семіздік, аналық бездер, иоликистозы, жабысқақтар, парадонтоз, есекжем, остеохондроз, отадан және жарақаттан кейінгі асқынулар кезінде, инфаркт пен инсульттің алдын алу, қанды уыттар мен қалдықтардан тазарту, организмді жасарту т.б. Сүліктің организмді жасартатынының тағы бір дәлелі өздері сүлік салатын адамдардың көбінің жастарының 80-нен асатыны. Қазір ғалымдар сүлік сілекейінің тағы бір қасиетін тапты. Нақтырақ айтқанда, соңғы кезде сүлік сілекейі дәрі-дәрмек, косметика жасауға қолданылуда. Мәселен, қанды сұйылтатын гепарин деген дәрі бар. Ол инфаркт, инсульт, тромбоз секілді ауруларға қолданылады. Бұл химиялық заттардан жасалған препарат болғандықтан организмге кері әсері көп. Ал дәл осындай дәрі жасау үшін сүліктің сілекейінен алынатын зат – табиғи, сондықтан бұл дәрінің адам организміне кері әсері жоқ. Сондай-ақ сүлік сілекейінен жасалған косметикалық заттар аллергия тудырмайды. Бұл жәндіктің емдік қасиетінің сыры биологиялық белсенді заттарға бай, түрлі ферменттерден тұратын сілекейінде. Сондай-ақ тек науқас қана емес дені сау адам да жылына бір рет сүлік салдырып тұрса, қаны тазарып, ағзасы жасаратындығы анықталған. Емдеуге көбінесе белсенді аш сүліктер пайдаланылады. Сүлік сағатына 15 милилитрдей қан сорып үлгереді. Сүлік салған адам үш күн диета ұстау керек. Және мүмкіндігінше сүт өнімдерінен бойын аулақ ұстап, жеміс-жидек, көкөністер (қызылша, сәбіз, құлпынай т.б) пайдаланғаны абзал. Ал қан аққыштық – гемофилия, ауыр дәрежедегі қаназдық, ауыр дәрежедегі қан қысымы, жүктілік, кахексия, қатерлі ісіктер, жіті тамыр жеткіліксіздігі кезінде және жалпы адам бұл емді көтере алмайды деп танылса, сүлік салдыруға болмайды.Қарапайым жануарлар типіне 30000-нан астам жануарлар кірді. Олар суда, ылғалды жерде, және көп жасушалы жануапрлардың ағзаларында тіршілік етеді. Денесі жартылай сұйық цитоплазмадан ж/е ядродан тұрады. Олардың цитоплазмасы екі қабаттан сыртқысы ашық түсті тығыз эктоплазмадан ж/е ішкі эндоплазмадан тұрады. Цитоплазмада митохондрия, эндоплазмалық тор, рибосома, Глджи аппараты, жиырылғыш вакуолы, ас қорыту вакуолы т.б. орналасқан. Барлық қарапайымдылардың қозғалуы олардың жалған аяқтарына, талшықтарына, кірпікшелеріне байланысты. Көптеген түрлі бактериялармен ж/е шіріген органикалық заттармен қоректенеді. Қарапайымдылар бүкіл денесі арқылы тыныс алып ауадағы оттегін сіңіріп көмір қышқыл газын бөледі. Көбеюі жыныссыз ж/е жынысты жолмен жүреді. Жыныссыз көбеюде олар екіге бөлінеді. Нәтижесінде бір ағзадан екі н/е бірнеше жас қарапайымдылар пайда болады. Жыныстық көбеюде екі бірдей құрылысты қарапайымдылар бір бірімен қосылады. Одан зигота пайда болады. Көптеген қарапайымдылар қолайсыз жағдайда цистаға айналады. Ондай жағдайда қарапайымдылар көп уақытқа дейін сақталады, қолайлы жағдай болса, цистадан шығып өмірін жалғастырады. Қарапайымдылар судағы бактериялармен ж/е шіріген органикалық заттармен қоректеніп суды тазартады, топырақтың түзілуіне үлес қосады. Олар әртүрлі жануарлардың денесінде өмір сүруіне байланысты көптеген аурулар таратады. 1-ші тип тармағы-Плазмалылар-Plazmodroma. Плазмалылар тип тармағына жататын қарапайым жануарлардың бәрі псевдоподий немесе талшықтар арқылы қозғалады ж/е оларда еш уақытта майда кірпікшелілер болмайды. Бұлтип тармағына үш класс кіреді. 1 Талшықтар-Flagellata 2 Тамыраяқтылар-Rhizopoda 3 Споралылар-Sporozoa 1 класс. Талшықтылар-Flagellata Талшықтылардың толып жатқан формаларын бір класқа қосып тұратын негізгі белгі олардың бір немесе бірнеше талшығыныңболуы.Бұл талшықтаросы организмдердіңқозғалуорганелласы.Талшықтар дененіңалдыңғы жағынаншығады,әдетте олардың саныбір немесе кейдеекі, кейде 4-8.Талшықтарплазмадажататынерекше кішкенеденешіктен -базальтүйіршігінентарайды.Талшықтардыңкөбініңтығызпелликуладеп аталатынқабығы болады.Осы қабыққабайланысты талшықтардыңденесініңпішіні и ұзынша келген ,өзгеріпотырмайтынтұрақтыболып келеді.Қоректену әдісіне қарайталшықтармына төмендегідейтопқа бөлінеді: 1.Автотрфтыорганизмдер-бұл талшықтаркәдімгіөсімдіксияқтықоректенеді.Яғнигалокиттікнемесеөсімдікше қоректену деп атайдыбұл әдісті. 2.Гетеротрофты-организмдердіңхлорофилдері болмайды.Олар жануарларнемесеөсімдіктержасағанорганикалықзаттарды қорек етеді. Гетеротрофты талшықтаршіріп кеткенқақтардаболатынбелоктың ыдырауынаншыққанпродуктылардыосмосжолыменбойынасіңіру арқылы қоректенеді.Қоректенудіңмұндайәдісінсапрофиитіқоректену деп атайды.Кейбір гетеротрофтыталшықтарбактерияны,бір клеткалыбалдырларды ,және майда қарапайымжануарлардықорек етеді.Қоректенудің мұндай әдісінгаллозойлықнемесе жануарлыққоректену деп атайды.Бұл әдіспен қоректенетінталшықтардыңденесініңалдыңғы жағындадербесжұтқыншақпенауызтесігікездеседі. 3.Кейбіржасылформаларыараласқоректене алады.Яғниолардымиксатрофтыдеп атаймыз. Бұл класқаонотрядкіреді. 1.Хризомонадалар-Chrysomonadina. 2.Гетерохлоридалылар-Heterokhloridina. 3.Крипотомонадылылар-Crytomonadina 4.Сауыттылар-Dinoflagellata 5.Эвгленелар-Euglnoidina 6.Хлорамонадалылар-Chloromonadina 7.Фитомонадалылар-Rhytomonadina 8.Алғашқымонадалылар-Phytomonadina 9.Көп талшықтылар-Polymastigina 10.Тамыр талшықтылар-Rhizomastigina Осылардыңішіндегіең маңыздысыжәне көп кездесетініэвленаларотрядынатақталамыз. Денесіірілеу,ұршықтәрізді, немесесопақша келетінжасыл түстіталшықтыжануар,әдетте ласбасқансулардаболады.Эвгленаныңсыртынжылтыр қабықпилукулажауыптұрады.Денесініңалдыңғыжағындажұтқыншағы болады.Бұлдомалақболып келетінрезерборғабарып тіріледі.Жұтқыншақтыңтүбіне жарықсезгішнүкте сигмаболады.Бұлэвленаныңқозғалысын реттеп отырады.Резервордыңқасындажиырылғышвакуольорналасқан.Бұл зәр шығаружәне осмосқысымынреттеп отырады. Эвгленаныңжиырылғышвакуолінбірнешекішкенезәралып келетінвакуолдерқоршапжатады.Жиырылғышвакуоль бірминуттаекі ретжиырылады.Сол кездежиырылғышвакуолгетолғансұйықзатрезерворғақұйылады жәнежұтқыншақ арқылысыртқа шығарылады. Эгвленаныңденесініңарт жағындатамшы сияқтыядросы болады.Плазмадахлорофилсіңгенкөк жасылхроматхоралары болады.Эвгленанағызжасылөсімдіктершеқоректенеді. Эвгленаларұзыннан бөлінуарқылыкөбейеді.Ядромитидикаәдісіменбөлінеді ядробөлінгенненкейінплазмадабөлінеді.Плазманыңбөлінуі оның алдыңғыжағындашұңқырпайдаболуынанбасталады.Осыкездеталшықтартүсіп қалады, жәнебазальтүйіршіктерібөлінеді.Кейінненбазальтүйіршіктеріненталшықтар өсе бастайды.Плазманыңбунақталыпекіге бөліну процесіалдан артқақарайжүреді мұныңнәтижесіндежасосиптар бір-біріментек денесінің артқы жағынан ғана қосылып тұрады содан кейін олардың арасындағы байланыс үзіліп әрқайсысы жеке шығады. Қолайсыз жағдай кездескенде эвглена цистаға айнала алады. Су тиген жағдайда ғана циста бұзылып, эвглена қайтадан тіршілікке кіріседі. жүктеу/скачать 0,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|